Nhìn từ những khung hình của giới trẻ
Giờ đây, di tích lịch sử và không gian văn hóa ngày càng trở thành điểm hẹn quen thuộc của giới trẻ. Không chỉ đơn thuần là nơi để tham quan, tìm hiểu, nhiều bạn trẻ còn biến chuyến đi của mình thành cơ hội lưu giữ những bức ảnh đẹp, rồi lan tỏa chúng trên mạng xã hội. Mỗi tấm hình không chỉ là kỷ niệm cá nhân, mà còn góp phần quảng bá hình ảnh di sản đến với cộng đồng rộng lớn hơn.
Tuy vậy, cũng không ít bạn trẻ dừng lại ở việc “check-in cho đẹp”, mà chưa thật sự đi sâu tìm hiểu lịch sử, văn hóa hay kiến trúc của nơi mình đặt chân đến. Điều này khiến cho hành trình khám phá đôi khi trở nên nửa vời, thiếu sự trọn vẹn trong trải nghiệm.
Thực tế cho thấy, các di tích văn hóa, lịch sử ngày nay đang được giới trẻ đặc biệt quan tâm. Những địa chỉ quen thuộc như Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long hay Bảo tàng Dân tộc học thường xuyên đón các nhóm bạn trẻ đến tham quan, chụp ảnh. Có bạn đến với tâm thế học hỏi, tìm hiểu; có người chỉ muốn bắt kịp “hot trend” trên mạng xã hội.
Nhà nghiên cứu Minh Đạo - Chi hội Di sản Văn hóa Hồng Châu (Hội Di sản Văn hóa Việt Nam), đánh giá sự hiện diện của giới trẻ tại các di tích là tín hiệu rất đáng mừng. Theo ông, việc các bạn trẻ tự nguyện tìm đến di tích, dù với lý do nào, cũng đã chứng minh sức hút của di sản trong đời sống hôm nay. “Những bức ảnh đẹp khi được chia sẻ rộng rãi chính là một hình thức truyền thông cộng đồng. Qua đó, nhiều người sẽ biết đến, quan tâm và trân trọng hơn các giá trị văn hóa, lịch sử. Vấn đề là cần khuyến khích để giới trẻ đi xa hơn, tìm hiểu chiều sâu, thay vì chỉ dừng lại ở “bề nổi” của một tấm hình đẹp” - ông Đạo nhấn mạnh.
Theo ông, giới trẻ chính là lực lượng quan trọng để gắn kết di sản với đời sống đương đại. Một khi họ thực sự cảm nhận được ý nghĩa văn hóa, lịch sử từ trải nghiệm trực tiếp, những giá trị ấy sẽ được lan tỏa một cách tự nhiên, bền vững hơn bất kỳ hình thức tuyên truyền nào. Không thể phủ nhận, việc giới trẻ tìm đến di tích là điều tích cực. Nhưng hành trình ấy sẽ giàu ý nghĩa hơn nếu được bổ sung bằng những hoạt động hướng dẫn, khơi gợi sự tò mò và lòng tự hào.
Theo các chuyên gia, nhiều bạn trẻ hiện nay chưa biết cách kết hợp giữa việc giải trí và học tập. Họ dễ bị cuốn vào việc tạo ra những tấm ảnh đẹp, trong khi kiến thức văn hóa, lịch sử lại chưa được chú trọng. Điều này không chỉ xuất phát từ nhận thức cá nhân, mà còn từ việc các điểm di tích chưa khai thác hết tiềm năng trong việc giới thiệu thông tin. Giải pháp được đề xuất là tăng cường các phương thức tiếp cận mới, gần gũi và hấp dẫn hơn. Ví dụ: tổ chức tour trải nghiệm gắn với kể chuyện lịch sử, thiết kế bảng thông tin ngắn gọn bằng ngôn ngữ sinh động, bổ sung tranh ảnh, pano trực quan. Công nghệ số cũng có thể trở thành trợ thủ đắc lực: ứng dụng di động, mã QR để tra cứu tư liệu, hay video tương tác giúp du khách chủ động tìm hiểu. Bên cạnh đó, các sản phẩm văn hóa lưu niệm gắn liền với di tích cũng có thể trở thành “cầu nối mềm” đưa lịch sử đến gần hơn với đời sống thường nhật.
Ở thời đại mạng xã hội, hình ảnh có sức lan tỏa mạnh mẽ. Nếu như trước đây, việc quảng bá di sản phụ thuộc nhiều vào cơ quan quản lý hay truyền thông chính thống, thì nay chính những bức ảnh từ giới trẻ đã trở thành kênh quảng bá hiệu quả, nhanh chóng và miễn phí. Song, để những bức ảnh ấy mang giá trị bền lâu, người chụp cần đặt mình trong vai trò “sứ giả văn hóa”, nghĩa là không chỉ lưu giữ cái đẹp, mà còn gợi mở thông điệp về lịch sử, bản sắc và niềm tự hào dân tộc. Một bức ảnh check-in trước bia Tiến sĩ ở Văn Miếu sẽ đáng nhớ hơn nếu kèm theo đôi dòng chia sẻ về truyền thống hiếu học. Một bức hình tại Hoàng thành Thăng Long sẽ ý nghĩa hơn nếu đi cùng câu chuyện về lịch sử nghìn năm của Thăng Long - Hà Nội.
Theo nhà nghiên cứu Minh Đạo, lan tỏa di sản bằng hình ảnh là cách làm sáng tạo, hiện đại. Nhưng để nó thực sự có giá trị, cần sự gắn kết giữa cảm xúc cá nhân với ý thức cộng đồng. Khi đó, mỗi bức hình không chỉ là kỷ niệm riêng, mà còn góp phần gìn giữ và tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc.
Sự xuất hiện ngày càng đông đảo của giới trẻ tại các di tích, không gian văn hóa cho thấy di sản vẫn giữ nguyên sức hấp dẫn trong nhịp sống hiện đại. Từ những khung hình “sống ảo”, nếu biết kết hợp với tinh thần tìm tòi và trân trọng quá khứ, giới trẻ hoàn toàn có thể biến mình thành cầu nối đưa lịch sử, văn hóa đến gần hơn với cộng đồng. Và khi ấy, mỗi bức ảnh không chỉ dừng lại ở ánh sáng và góc chụp, mà còn trở thành khung hình của ký ức, nơi lưu giữ niềm tự hào và tình yêu với di sản dân tộc.
