Những điểm mới trong dự thảo văn kiện đại hội X Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Một là, tiêu đề báo cáo chính trị tại Đại hội đã thể hiện quan điểm mới về vai trò nòng cốt chính trị và nhiệm vụ bao trùm của Mặt trận trong giai đoạn cách mạng mới, hướng tới mục tiêu cao nhất là xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, nhân dân ta có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Theo đó, tiêu đề được xác định là “Nâng cao vai trò nòng cốt chính trị của MTTQ Việt Nam, phát huy dân chủ, truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh, nhân dân ta có cuộc sống ấm no, hạnh phúc”.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định nội dung, phương châm thực hiện dân chủ là: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; khẳng định rõ "vai trò chủ thể, vị trí trung tâm của nhân dân” trong chiến lược phát triển đất nước, trong toàn bộ quá trình xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc; xác định rõ hơn vai trò nòng cốt của Mặt trận trong thực hành dân chủ thông qua cơ chế: "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội làm nòng cốt để nhân dân làm chủ"; đề ra yêu cầu "đổi mới tổ chức bộ máy", nội dung và phương thức hoạt động; đề ra nhiệm vụ "Xây dựng thế trận lòng dân, phát huy sức mạnh đoàn kết, đồng thuận của nhân dân trong và ngoài nước để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...

Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về “Tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc” đã đề ra mục tiêu “Tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường đồng thuận xã hội, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, niềm tin, khát vọng cống hiến và xây dựng đất nước ngày càng phồn vinh, hạnh phúc…”. Đại đoàn kết toàn dân tộc là truyền thống quý báu, đường lối chiến lược quan trọng, xuyên suốt của Đảng; nguồn sức mạnh to lớn, nhân tố quyết định thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hai là, báo cáo chính trị bổ sung một số kết quả, nhiệm vụ mới từ thực tiễn, thể hiện tinh thần trách nhiệm, sự sáng tạo, linh hoạt của Mặt trận, kết quả có tính lay động, lan tỏa sâu rộng trong nhân dân.

(1) Mặt trận tham gia phòng, chống đại dịch Covid-19. Trước diễn biến phức tạp, chưa từng có tiền lệ của đại dịch Covid-19, hệ thống Mặt trận đã tập trung tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân nâng cao ý thức, chủ động, tích cực thực hiện các biện pháp cách ly, tiêm vaccine để phòng, chống dịch; kêu gọi, vận động các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước ủng hộ nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch và ủng hộ Quỹ vaccine phòng, chống dịch Covid-19; giám sát công tác phòng, chống dịch và việc thực hiện chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch. Công tác tham gia phòng chống dịch Covid-19 của MTTQ Việt Nam các cấp được các cấp ủy Đảng, chính quyền và các tầng lớp nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

(2) Triển khai Đề án vận động hỗ trợ làm nhà Đại đoàn kết cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Với ý nghĩa chính trị, xã hội nhân văn sâu sắc của chương trình, đề án đã nhận được sự quan tâm ủng hộ của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Kết quả đã hoàn thành 5.000 căn nhà cho hộ nghèo của tỉnh Điện Biên và hỗ trợ 500 căn nhà của 5 tỉnh Tây Bắc. Đồng thời, cũng trong dịp kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, Ủy ban MTTQ các cấp đã tổ chức các hoạt động gặp mặt tri ân, tặng quà cho hơn 20.000 chiến sĩ Điện Biên, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến trực tiếp tham gia chiến dịch. Tiếp nối thành công của Đề án, ngày 13/4/2024, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phối hợp với Chính phủ tổ chức Lễ phát động phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025”.

(3) Xây dựng, xuất bản cuốn sách “Phát huy truyền thống Đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng giàu mạnh, văn minh, hạnh phúc” của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Cuốn sách thể hiện tư duy nhất quán của người đứng đầu Đảng ta về đại đoàn kết toàn dân tộc. Cuốn sách đã hệ thống hóa các bài viết, phát biểu, hình ảnh của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trên nhiều cương vị công tác và qua nhiều giai đoạn, nêu bật những tư tưởng chỉ đạo, giá trị cốt lõi về tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc và sứ mệnh của MTTQ Việt Nam. Việc xuất bản và tổ chức quán triệt, tuyên truyền về Cuốn sách giúp cho đảng viên, cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị và nhân dân hiểu rõ, nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng về đại đoàn kết toàn dân tộc - sức mạnh nội sinh, nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

(4) Vận động hỗ trợ nhân dân khắc phục thiệt hại do cơn bão số 3 gây ra. Trước thiệt hại nặng nề về người và tài sản ở 26 tỉnh, thành phố phía Bắc do cơn bão số 3 gây ra, Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam đã tổ chức Lễ phát động và ra Lời kêu gọi các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài chia sẻ, giúp đỡ về tinh thần, vật chất, góp phần cùng với Đảng, Nhà nước nhanh chóng khắc phục hậu quả bão lũ, khôi phục sản xuất và bảo đảm đời sống của nhân dân. Đến hết ngày 2/10/2024, Quỹ Cứu trợ Trung ương đã tiếp nhận ủng hộ trên 1.974 tỷ đồng. Tổ chức kịp thời việc thống kê, công khai, minh bạch các nguồn ủng hộ và phân bổ kịp thời tới các địa phương, qua đó nhận được sự đồng tình, ủng hộ, biểu dương lớn từ các tầng lớp nhân dân, nhân lên gấp bội tình đồng chí, nghĩa đồng bào.

Ba là, báo cáo chính trị bổ sung nội dung nhận định, đánh giá khái quát quá trình 40 năm đổi mới của MTTQ Việt Nam theo đường lối của Đảng.

Trong mọi giai đoạn cách mạng, Đảng ta luôn luôn khẳng định: Đoàn kết là truyền thống cực kỳ quý báu, là đường lối chiến lược của Đảng; là cội nguồn sức mạnh, là giá trị cốt lõi và động lực chủ yếu của cách mạng Việt Nam, có ý nghĩa quyết định thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong mọi thời kỳ. Nền tảng vững chắc của đại đoàn kết toàn dân tộc là liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức do Đảng lãnh đạo. Qua gần 40 năm đổi mới, MTTQ Việt Nam đã thực hiện tốt vai trò, quyền, trách nhiệm của mình, làm tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân; góp phần tích cực vào những thành tựu chung của đất nước góp phần quan trọng vào thắng lợi của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bốn là, phương hướng, mục tiêu nhiệm kỳ 2024 - 2029 được xác định cụ thể, khả thi, đồng thời bổ sung rõ các chỉ tiêu có định lượng để triển khai thực hiện.

Hằng quý, 100% Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp có báo cáo phản ánh kịp thời tình hình nhân dân; Hằng năm, phấn đấu hầu hết khu dân cư tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc; Hằng năm, mỗi khu dân cư có ít nhất 1 công trình hoặc phần việc tiêu biểu, cụ thể; trong nhiệm kỳ, phấn đấu huy động nguồn lực xã hội 45.000 tỷ đồng cho Quỹ “Vì người nghèo” và các chương trình an sinh xã hội; 100% Ủy ban Mặt trận các cấp hưởng ứng phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025”; Hằng năm, cấp Trung ương thực hiện ít nhất 3 chương trình, nội dung giám sát phạm vi toàn quốc; mỗi tổ chức chính trị - xã hội tổ chức ít nhất 2 chương trình, nội dung giám sát phạm vi toàn quốc; Cấp tỉnh tổ chức ít nhất 2 chương trình, nội dung giám sát; cấp huyện, cấp xã căn cứ tình hình và điều kiện thực tế lựa chọn nội dung và hình thức giám sát phù hợp. Hằng năm, cấp Trung ương phản biện xã hội ít nhất 4 dự thảo luật, văn bản quy phạm pháp luật. Mỗi tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương phản biện xã hội ít nhất 2 dự thảo văn bản. Cấp tỉnh phản biện xã hội ít nhất 3 dự thảo văn bản; cấp huyện, cấp xã căn cứ tình hình và nhu cầu thực tế, lựa chọn nội dung và hình thức phản biện xã hội phù hợp để tổ chức triển khai thực hiện. Hằng năm, Mặt trận ở mỗi cấp phấn đấu ít nhất 2 cuộc góp ý xây dựng Đảng, cơ quan Nhà nước và chính quyền. Trong nhiệm kỳ, Ủy ban MTTQ các tỉnh, thành phố phấn đấu 100% khu dân cư có mô hình, hoạt động tự quản. Đến cuối nhiệm kỳ, phấn đấu có ít nhất 95% cán bộ Mặt trận được bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ công tác. Đến cuối nhiệm kỳ, ít nhất 95% Ủy ban MTTQ thực hiện chuyển đổi số...

Năm là, bổ sung mới chương trình hành động: “Phát huy vai trò làm chủ, tinh thần tự quản của nhân dân, xây dựng khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc”, nhằm hướng mạnh hoạt động về cơ sở, địa bàn khu dân cư, phát huy vai trò tự quản và quyền làm chủ của người dân, theo phương châm “lấy sức dân để chăm lo cho đời sống của nhân dân”. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Nâng cao hiệu quả thực hiện dân chủ ở cơ sở, làm tốt công tác hoà giải ngay tại cơ sở và phát huy vai trò giám sát của nhân dân tại cộng đồng. Phát huy vai trò của Ban Công tác Mặt trận và các chi đoàn, chi hội, già làng, trưởng họ, người có tín nhiệm trong đồng bào dân tộc, tôn giáo vận động nhân dân xây dựng khu dân cư tự quản, đoàn kết, an toàn, ấm no, hạnh phúc.

Điều lệ Mặt trận tập trung sửa đổi một số vấn đề như: điều chỉnh chế độ họp thường kỳ của UBTƯ MTTQ Việt Nam từ 1 lần/năm thành 2 lần/năm; làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Đoàn Chủ tịch về phát động các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước mang tính chất toàn dân, toàn diện; giao thẩm quyền cho Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam trong việc thành lập Hội đồng tư vấn ở cấp Trung ương; quy định chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã để thống nhất, đồng bộ với cấp Trung ương; quy định về hình thức kỷ luật... để phù hợp với nguyên tắc tổ chức và hoạt động của MTTQ Việt Nam và thống nhất với các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước.