Những khác biệt ở một huyện nông thôn mới

Những bức tường khắc họa Truyện Kiều hút khách ở thôn Phong Giang, xã Tiên Điền.

Biến đặc sản thành lợi thế

Là cửa ngõ phía Bắc của Hà Tĩnh, nhưng thực tế quá trình xây dựng NTM ở Nghi Xuân gặp rất nhiều khó khăn. Khi bước vào xây dựng NTM, xã cao nhất của huyện chỉ đạt 4 tiêu chí, đa phần chưa đạt tiêu chí nào. Tỷ lệ hộ nghèo tới 17%, thu nhập bình quân đầu người mới chỉ 13 triệu đồng/năm…Để đưa Nghi Xuân vào quỹ đạo của huyện NTM quả là điều khó tưởng, thế nhưng bằng cách lấy văn hóa làm động lực, Nghi Xuân từng bước xoay vần.

Nghi Xuân vốn được biết đến là vùng đất thấm đẫm truyền thống văn hóa với các loại hình văn nghệ dân gian đặc sắc như ca trù, trò Kiều, hát sắc bùa, chầu văn, dân ca ví dặm…Phát huy bề dày truyền thống, lịch sử, xã Tiên Điền cùng Xuân Giang, Xuân Mỹ, Xuân Viên, Xuân Hoa... đã trở thành những đơn vị dẫn đầu các tiêu chí văn hóa trong xây dựng NTM. Những xã này đã có cách làm độc đáo, sáng tạo đó là gắn văn hóa với du lịch homestay, du lịch trải nghiệm, tạo thêm nhiều việc làm mới cho nông dân, được du khách trong, ngoài nước đến thăm khen ngợi.

Nghi Xuân cũng là địa phương đầu tiên của tỉnh Hà Tĩnh mạnh dạn bổ sung thêm tiêu chí thứ 11 vào bộ tiêu chí xây dựng khu dân cư kiểu mẫu đó là: Mỗi khu dân cư kiểu mẫu có 1 câu lạc bộ văn nghệ dân gian. Đến nay, toàn huyện đã có trên 165 câu lạc bộ với nhiều loại hình phong phú như ca trù, dân ca ví giặm, trò Kiều, sắc bùa, chầu văn…

“Giữa muôn vàn những khó khăn, Đảng bộ huyện Nghi Xuân xác định hướng xây dựng NTM của mình dựa trên nền tảng những giá trị văn hóa truyền thống. Mục tiêu đặt ra phải làm giàu thêm các giá trị văn hóa làng xã để chủ thể NTM thực sự là người dân”, – ông Nguyễn Hải Nam, Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân chia sẻ.

Từ điểm tựa văn hóa, Nghi Xuân đã bứt phá vươn lên, trở thành huyện dẫn đầu trong phong trào xây dựng NTM của tỉnh Hà Tĩnh. Ngày 10/12/2018, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ký Quyết định công nhận huyện Nghi Xuân đạt chuẩn NTM, đáp đích trước thời hạn đến 2 năm.

Nghi Xuân hôm nay

Về Nghi Xuân hôm nay du khách không chỉ được tham quan những địa danh văn hóa lịch sử nổi tiếng, thưởng thức những di sản văn hóa phi vật thể trường tồn của nhân loại mà còn bắt gặp những mô hình kinh tế mới, nhiều khu dân cư giàu đẹp, yên bình mang đậm bản sắc văn hóa Việt.

Đến xã Tiên Điền, sắc xuân mới đã tràn ngập trên quê hương của Đại thi hào Nguyễn Du. Khu dân cư NTM kiểu mẫu Phong Giang là một trong những điểm sáng nổi bật của xã Tiên Điền. Theo bà Trần Thị Lành - Trưởng thôn Phong Giang, liên đoàn cán bộ thôn đã họp bàn thống nhất những nội dung công việc theo phương châm “dễ làm trước, khó làm sau, làm đến đâu chắc đến đấy”, bởi vậy thôn mới có diện mạo giàu, đẹp như hôm nay.

Không chỉ vậy, với vai trò là trưởng thôn, bà Lành luôn gần gũi, tìm hiểu những vấn đề người dân đang phải đối mặt trong quá trình sản xuất và đời sống để kịp thời tham mưu cho chính quyền giải quyết một cách hiệu quả. Không chỉ vận động, thuyết phục nhân dân bằng lời nói suông, bà Lành cùng các cán bộ trong thôn thường xuyên đến dọn dẹp vườn tược, cắt tỉa bờ rào... cho những gia đình già cả, neo đơn.

Từ những việc làm tận tâm của nữ Trưởng thôn Trần Thị Lành, không ai bảo ai, tất cả người dân thôn Phong Giang đều động viên nhau thi đua xây dựng NTM. Nhờ đó, năm 2016, thôn Phong Giang đã được công nhận đạt chuẩn khu dân cư NTM kiểu mẫu cấp tỉnh, trở thành điểm tham quan hấp dẫn của nhiều du khách.

Ông Phạm Ngự Bình - Chủ tịch UBND xã Tiên Điền cho biết: “Vai trò, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên chưa bao giờ được phát huy một cách hiệu quả, thiết thực như trong quá trình xây dựng NTM vừa qua, từ yêu cầu nhiệm vụ trong xây dựng NTM mà mỗi cán bộ, đảng viên đã có sự thay đổi rõ nét về nhận thực, cán bộ đã trăn trở với những yêu cầu của người dân, trở thành những tấm gương để người dân học tập”.

Trong khi xã Xuân Hồng lấy việc tập trung triển khai xây dựng vườn mẫu, khu dân cư mẫu làm điểm đột phá thì xã Xuân Phổ lại tập trung xây dựng các tuyến giao thông liên xã tạo đà cho phát triển kinh tế... Nhiều xã như Xuân Lĩnh, Xuân Lam, Cương Gián… chọn những thôn khó khăn làm điểm đột phá; thôn lại chọn tổ liên gia; tổ liên gia chọn hộ nghèo, hộ neo đơn để tuyên truyền vận động...

Phong trào xây dựng nông thôn mới đến nay đã thấm sâu vào ý thức của mỗi người dân Nghi Xuân. Từ nhận thức xây dựng nông thôn mới là đón nhận nguồn lực từ trên hỗ trợ xuống như một chương trình, dự án. Đến nay mỗi người dân Nghi Xuân đều tự ý thức được mình là chủ thể, huy động sức dân là chính, dân biết, dân bàn, dân làm, dân giám sát, dân thụ hưởng.

Đến nay, toàn huyện Nghi Xuân đã xây dựng được 694 mô hình, trong đó có 100 mô hình lớn, 113 mô hình vừa và 481 mô hình nhỏ. Nhiều mô hình chăn nuôi, trồng trọt hiệu quả bằng công nghệ tiên tiến như: Dự án nông nghiệp công nghệ cao (tại Xuân Mỹ); các mô hình như phát triển kinh tế trang trại; trồng dưa lưới theo công nghệ Israel (xã Xuân Viên); trại lợn giống siêu nạc phục vụ chăn nuôi (Xuân Thành, Cổ Đạm). Nhờ đó, thu nhập bình quân đầu người tăng đáng kể, từ 28,5 triệu đồng (năm 2015) lên 38 triệu đồng (năm 2018).

Qua 8 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, Nghi Xuân đã huy động nguồn lực gần 2.600 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách nhà nước và nguồn vốn lồng ghép gần 900 tỷ đồng, vốn tín dụng gần 900 tỷ đồng, vốn doanh nghiệp gần 145 tỷ đồng, nhân dân đóng góp và nguồn xã hội hóa trên 450 tỷ đồng…

Từ thành công của huyện Nghi Xuân mở ra nhiều bài học quý giá trong xây dựng NTM. Ở nông thôn không phải chỉ có kinh tế quyết định mà văn hóa cũng là lực đẩy quan trọng để thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM.