Những sự kiện và con số đáng nhớ về Ngày Chiến thắng của Nga

Ngày đáng nhớ

Nga kỷ niệm Ngày Chiến thắng theo Luật Liên bang "Những ngày vinh quang quân sự và những ngày đáng nhớ của nước Nga" do cựu Tổng thống Nga Boris Yeltsin ký ngày 13/3/1995. Ban đầu, ngày này được ấn định theo sắc lệnh của Đoàn Chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô ngày 8/5/1945. Trong giai đoạn 1945-1947, đây là ngày nghỉ và sau đó được tuyên bố là ngày làm việc (theo sắc lệnh của Đoàn chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô ngày 23/12/1947) và năm 1965 lại trở thành ngày nghỉ (theo sắc lệnh của Đoàn chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô ngày 25/4/1965).

Thủ tục kỷ niệm Ngày Chiến thắng được quy định trong Luật Liên bang ngày 19/5/1995 "Về việc bất tử hóa Chiến thắng của nhân dân Liên Xô trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại 1941-1945". Theo luật này, các cuộc diễu hành quân sự có vũ khí và thiết bị quân sự cùng pháo hoa sẽ được tổ chức vào ngày 9/5 tại Moscow, các thành phố anh hùng và các thành phố có trụ sở của các quân khu, hạm đội, quân đội hợp thành và đội tàu Caspi.

Ngoài ra, các cuộc diễu hành, tụ họp, hội nghị và lễ đón tiếp lễ hội được tổ chức trên khắp nước Nga vào ngày 9/5 để vinh danh các cựu chiến binh của Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại 1941-1945.

Ở nước Nga đương đại, các cuộc diễu hành quân sự đã được tổ chức tại Quảng trường Đỏ của Moscow kể từ năm 1995 cùng với việc diễu hành thiết bị quân sự hạng nặng kể từ năm 2008. Năm 2020, tất cả các sự kiện lễ hội ở Moscow đã bị hoãn hoặc chuyển sang định dạng trực tuyến do đại dịch Covid-19, ngoại trừ lễ diễu hành và bắn pháo hoa. Cuộc diễu hành quân sự tại Quảng trường Đỏ của Moscow diễn ra vào ngày 24/6 năm đó.

Năm 2023-2024, các cuộc diễu hành Ngày Chiến thắng 9/5 đã bị hủy bỏ ở một số khu vực của Nga vì lý do an ninh. Cuộc diễu binh trên Quảng trường Đỏ của Moscow vào ngày 9/5/2024 có sự tham gia của hơn 9.000 quân (bao gồm một đơn vị diễu binh gồm khoảng 1.000 chiến binh của chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine), 75 hệ thống vũ khí và máy bay chiến đấu.

Thương vong trong chiến tranh

Liên Xô đã mất khoảng 27 triệu người trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại (chiếm 40% tổng số thương vong về người trong Thế chiến II), trong đó thương vong của thường dân chiếm phần lớn trong số những thương vong này. Theo dữ liệu của Ủy ban Nhà nước đặc biệt về thành lập và điều tra tội ác của quân xâm lược phát xít Đức, quân đội Đức đã phá hủy toàn bộ hoặc một phần hơn 1.700 thành phố và thị trấn, hơn 70.000 ngôi làng và khu định cư ở Liên Xô. Thiệt hại trực tiếp cho nhà nước và dân số lên tới 679 tỷ rúp theo giá năm 1941.

Anh hùng Liên Xô

Tổng cộng có 11.657 người được trao tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô vì những chiến công anh hùng trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại (3.051 người được truy tặng), bao gồm 95 phụ nữ và 44 người nước ngoài. Trong số này, 159 người được trao tặng danh hiệu này hai lần, bao gồm 154 cá nhân nhận được danh hiệu này hai lần, ba người được trao tặng ba lần (phi công chiến đấu Ivan Kozhedub và Alexander Pokryshkin cùng chỉ huy quân sự Semyon Budyonny) và hai người được trao tặng bốn lần (chỉ huy quân sự Georgy Zhukov và Tổng thư ký Ủy ban Trung ương CPSU Leonid Brezhnev). Chuyên gia lặn, Đại úy Hạng 3 Leonid Solodkov đã trở thành Anh hùng Liên Xô cuối cùng vào ngày 24/12/1991.

Tính đến ngày 8/5/2025, luật sư và chính khách Liên Xô Boris Kravtsov (Moscow) là người cuối cùng còn sống trong số những Anh hùng Liên Xô được trao tặng danh hiệu này trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại.

Cựu chiến binh

Theo số liệu của Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrey Belousov, tính đến đầu năm 2025, có khoảng 7.000 cựu chiến binh của Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại đang sinh sống tại Nga. Theo luật hiện hành, quy chế cựu chiến binh cũng mở rộng cho những người làm việc ở hậu phương, góa phụ của những người tham gia chiến tranh, cựu tù nhân trại tập trung, cư dân của Leningrad bị bao vây (hiện là St. Petersburg) và Sevastopol, cũng như cư dân của Stalingrad bị bao vây (hiện là Volgograd) đã nhận được quy chế này vào tháng 4/2023.

Lễ kỷ niệm Chiến thắng

Lần đầu tiên, lễ kỷ niệm 20 năm Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại được tổ chức rộng rãi tại Liên Xô vào năm 1965. Sau đó, các sự kiện lễ hội quy mô lớn cũng được tổ chức tại Liên Xô vào các năm 1975 và 1985. Các ngày không phải là ngày kỷ niệm Chiến thắng được tổ chức khiêm tốn hơn và lễ kỷ niệm chỉ giới hạn trong một cuộc tụ họp lễ hội tại Điện Kremlin. Lãnh đạo Liên Xô đã mời đại diện của những người đứng đầu các nước xã hội chủ nghĩa và những người đứng đầu các đảng Cộng sản và cánh tả nước ngoài đến tất cả các lễ kỷ niệm. Năm 1975, đại diện của các nước trong liên minh chống Hitler đã đến Liên Xô.

Nga vẫn giữ truyền thống mời những người đứng đầu các quốc gia nước ngoài đến dự lễ kỷ niệm Chiến thắng, ngoại trừ năm 2000.