Oan sai làm nóng nghị trường
Ngày 5-6, Quốc hội đã dành thời gian gần cả ngày để thảo luận ở hội trường về tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự theo quy định của pháp luật.
Đại tướng, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang
phát biểu tại hội trường, ngày 5-6
Nguyên nhân dẫn đến oan sai
Nhấn mạnh việc giám sát về oan sai là chủ trương đúng, trúng của Quốc hội, bởi đây đang là vấn đề cử tri cả nước bức xúc trong nhiều năm, ĐB Nguyễn Anh Sơn (Nam Định) bày tỏ băn khoăn khi tình hình oan sai trong 3 năm qua còn diễn biến phức tạp chưa giảm, chưa đáp ứng yêu cầu của chiến lược cải cách tư pháp đã được Đảng đề ra. Đáng quan tâm là trong những vụ án điển hình được phát hiện thì phần lớn là những vụ được xảy ra từ 5 đến 16 năm về nước. Theo ông Sơn, đây đều là những vụ cả nước biết đến, làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan điều tra, người dân bị oan bị thiệt hại, gây mất lòng tin của nhân dân vào cơ quan bảo vệ pháp luật.
Đề cập đến việc “bức cung, nhục hình là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến oan sai”, ĐB Nguyễn Tuyết Liên (Sóc Trăng) đề nghị dù ít nhưng phải có biện pháp để chấm dứt, bởi ảnh hưởng đến niềm tin của người dân. Theo bà Liên cần phân tích làm rõ hơn việc oan sai do bức cung nhục hình. “Nói chủ yếu do yếu kém về trình độ tuy nhiên cần làm rõ tư tưởng nóng vội là do đâu? Qua giám sát tôi thấy chủ yếu là do điều tra viên nóng vội, trọng cung hơn trọng chứng. Chúng ta phải xem xét toàn diện”- bà Liên đề nghị.
Còn theo Thượng tọa Thích Thanh Quyết (Quảng Ninh), Chủ trì chùa Yên Tử cho rằng “tỷ lệ oan sai nhỏ nhưng cần xử lý kịp thời, cần có giải pháp đề phòng hữu hiệu”. Theo Thượng tọa, oan sai do áp dụng sai quy trình tố tụng, do bệnh thành tích lại “trỗi dậy”. “Bức cung, dùng nhục hình là nguyên nhân dẫn đến oan sai. Do vậy cần phải có biện pháp chấm dứt tình trạng này vì ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của con người”- Thượng tọa Thích Thanh Quyết đặt vấn đề và lưu ý “Trong tâm niệm nhà Phật có những việc nhục mà vẫn phải nhẫn”.
Là người phát biểu cuối cùng, sau khi nghe các vị ĐBQH phát biểu, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Trương Hòa Bình nói: “Oan sai là không thể chấp nhận được, làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan tố tụng tư pháp nước nhà nên cần giải pháp khắc phục có hiệu quả vì liên quan đến quyền con người”. Về vụ ông Nguyễn Thanh Chấn, Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình cho biết đã tổ chức xin lỗi và thỏa thuận con số bồi thường là 7,2 tỷ đồng cho ông Chấn.
Bồi thường chậm gấp 41 lần thời gian quy định
Nhấn mạnh việc “dù ít nhưng gây bức xúc trong nhân dân”, ĐB Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) đề nghị cần phải đánh giá đúng sự thật tại sao để oan 5 đến 10 năm mà giờ đây mới phát hiện? Bà Khá đặt ra một loạt các câu hỏi khó khiến cả nghị trường phải suy nghĩ: “Tại sao oan sai chậm được bồi thường? Còn bao nhiêu trường hợp oan nữa? Có ai đảm bảo những vụ bị cáo tự sát trong trại giam không có oan sai? Bao nhiêu vụ do gia đình bị cáo minh oan cho? Bao nhiêu vụ cơ quan tố tụng minh oan cho người dân? Nếu không có người khác nhận tội thì bao giờ mới được giải oan? Điều tra viên cố ý làm oan sai bị xử lý như thế nào? nhất là mớm cung, bức cung nhục hình dẫn đến oan sai”. Từ đó bà Khá đề nghị: “Phải nghiêm túc thực hiện theo tinh thần Hiến pháp. Kịp thời minh oan và bồi thường thỏa đáng cho người vô tội. Làm oan phải bỏ một phần tiền ra để đền bù chứ không phải lấy ngân sách nhà nước”.
ĐB Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) cho rằng “dấu hiệu làm oan người vô tội còn nghiêm trọng”. Nhưng theo ông Nghĩa “điều gây bức xúc nhất trong nhân dân chính là làm oan cho dân mà bồi thường chậm, cầm chừng”. Từ đó ông Nghĩa chỉ rõ: Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước quy định thời gian bồi thường tối đa là 80 ngày kể từ ngày người bị oan có đơn yêu cầu thiệt hại. Vậy mà có vụ án kéo dài 9 năm bồi thường chưa xong, gấp 41 lần thời gian quy định, vậy trách nhiệm do đâu? Phải xử lý nghiêm người gây ra oan để lấy lại niềm tin cho nhân dân, chế độ, và khắc phục việc bồi thường án oan chậm lê thê như hiện nay. “Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước yêu cầu người thi hành công vụ khi gây ra lỗi thì phải bỏ tiền ra đền bù. Tuy nhiên tại sao 3 năm qua chưa có ai làm sai phải bỏ tiền? Vậy nguyên nhân nằm ở đâu?, Luật đã quy định nhưng sao không cấp nào thực hiện? Chúng ta phải làm rõ để trả lời dân”- ông Nghĩa nói.
Xử lý nghiêm người gây ra oan sai
“Chúng ta có bác sĩ mổ nhầm; học sinh ngồi nhầm lớp; công chức sáng cắp ô đi chiều cắp về; song day dứt nhất chính là sai phạm ở ngay trong cơ quan tư pháp”- Phó Bí thư tỉnh ủy Quảng Ninh Đỗ Thị Hoàng nói, từ đó bà Hoàng đề nghị: “Đào thải người hoạt động trong hoạt động tư pháp không hoàn thành nhiệm vụ ra khỏi bộ máy”. Đồng quan điểm, ĐB Huỳnh Nghĩa nói: “Kiên quyết điều chỉnh người làm oan người vô tội ra khỏi bộ máy, xử lý nghiêm điều tra viên, kiểm sát viên làm oan sai theo quy định của pháp luật”.
Thẳng thắn chỉ ra việc “Kể từ sau khi có chiến lược cải cách tư pháp chưa lúc nào Đảng quan tâm đến ngành nội chính như bây giờ. Kinh phí đầu tư cao hơn, cho hưởng chế độ khá hơn, xin biên chế dễ dàng hơn. Lương Chánh án cấp tỉnh cao hơn Bí thư tỉnh ủy”, ĐB Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) phân tích: Như vậy cơ sở vật chất được tăng cường, vậy trách nhiệm như thế nào trước dân? Theo ông Thuyền, oan sai chủ yếu là do chủ quan, bởi trình độ toàn đại học, được huấn luyện chứ không thể đổ lỗi cho trình độ. “Vấn đề cần thiết là phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, phải biết tiếp thu”- ông Thuyền gay gắt nói.
Đề ra giải pháp trong thời gian tới để tránh oan sai, bức cung nhục hình, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang cho biết, sẽ nâng cao trình độ thực thi pháp luật nhất là đội ngũ điều tra viên, giáo dục cán bộ chiến sĩ về tinh thần trách nhiệm, đạo đức, tăng cường kiểm tra hướng dẫn, ngăn ngừa hiện tượng bức cung trong bắt giam giữ điều tra. “Kiên quyết điều chuyển khỏi cơ quan điều tra những người làm sai các vụ án hình sự, xử lý liên đới trách nhiệm thủ trưởng các cơ quan điều tra nếu để xảy ra oan sai, bức cung, nhục hình. Kiên quyết không bố trí cán bộ không đảm bảo tiêu chuẩn, điều kiện của điều tra viên”- Bộ trưởng Trần Đại Quang cho hay.
Trước Quốc hội, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình nói: “Thay mặt ngành kiểm sát tôi xin lỗi người bị oan và gia đình người bị oan và cố gắng hạn chế thấp nhất tình trạng này”.
Giám sát nội bộ còn thiếu sót Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang phát biểu tại phiên thảo luận: Một số điều tra viên ở địa phương vẫn còn tư tưởng chủ quan, nóng vội, nhất là trước áp lực công việc đòi hỏi kết thúc sớm vụ án, do áp lực dư luận, cũng có những trường hợp tư tưởng thành tích dẫn đến nóng vội trong thu thập, đánh giá, sử dụng chứng cứ, chưa coi trọng đầy đủ việc thu thập chứng cứ, hoặc chủ quan, thoả mãn khi thấy bị can nhận tội mà không quan tâm đến các chứng cứ khác. Một số ít chưa chấp hành quy chế làm việc, quy trình công tác và các quy định của pháp luật dẫn đến hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra, giám sát nội bộ ở các đơn vị địa phương, thời gian phát hiện sơ hở thiếu sót trong hoạt động điều tra xử lý vụ án hình sự vẫn chưa được sâu sát, thường xuyên. |
