Phát triển giáo dục đối với các dân tộc rất ít người giai đoạn 2010-2015: Những con số bền vững

Học trò vùng cao trong giờ ra chơi. Ảnh: Lam Châu.

Đó là thông tin từ Hội nghị Tổng kết 5 năm thực hiện Quyết định số 2123/QĐ-TTg ngày 22-11-2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển giáo dục đối với các dân tộc rất ít người giai đoạn 2010-2015 do Bộ GD&ĐT tổ chức ngày 22/12 tại Hà Nội.

Giảm tỉ lệ bỏ học

Theo quyết định 2123 có 9 dân tộc rất ít người (DTRIN) có dân số dưới 5.000 người được hưởng chính sách hỗ trợ của Đề án là các dân tộc Ơ Đu, Pu Péo, Si La, Rơ Măm, Cống, Brâu, Bố Y, Mảng, Cờ Lao thuộc sáu tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Điện Biên, Lai Châu, Nghệ An, Kon Tum.

Sau 5 năm triển khai, Đề án đã đạt được các kết quả vững chắc. Về mặt đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất cho các điểm trường tiểu học tại thôn bản có học sinh DTRIN, tính đến hết tháng 10-2015, các địa phương đã xây dựng được 96 phòng học, 86 phòng công vụ giáo viên và đầu tư đồ dùng thiết bị dạy học cho các điểm trường tiểu học có học sinh DTRIN từ nguồn kinh phí chương trình mục tiêu quốc gia giáo dục và đào tạo. So với mục tiêu đặt ra, số phòng học được xây đạt 89.72%, số phòng công vụ giáo viên đạt 77,48%. Các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Nghệ An hoàn thành 100% việc xây dựng phòng học. Các tỉnh Lai Châu, Kon Tum hoàn thành 100% việc xây dựng nhà công vụ.

Đến nay cơ bản đã đảm bảo đủ số phòng học, nhà công vụ, trang thiết bị, đồ dùng dạy học tại các điểm trường tiểu học ở các thôn bản có học sinh các DTRIN.

Công tác huy động trẻ em, học sinh đến trường, duy trì sĩ sỗ được đặc biệt chú trọng. Tỉ lệ huy động trẻ em, học sinh DTRIN đến trường tăng, đặc biệt là tỉ lệ huy động trẻ mầm non 5 tuổi DTRIN ra lớp. Tỉ lệ học sinh DTRIN bỏ học giảm. Một số dân tộc như Cờ Lao, Pu Péo không có học sinh bỏ học.

Năm học 2014-2015 tỉ lệ bỏ học của học sinh DTRIN cấp tiểu học của cả 6 tỉnh là 0,14 %. Tỉ lệ này ở cấp THCS là 1,00% và ở cấp THPT là 1,30%.

Từ năm 2010-2015, có 103 em thuộc dân tộc rất ít người học trung cấp, 40 em học cử tuyển, 2 em học dự bị đại học và 21 em đỗ thẳng vào học CĐ, ĐH.

Chất lượng giáo dục nâng cao

Học sinh các DTRIN được học trong các trường PTDTNT, PTDTBT được học 2 buổi/ngày. Các nội dung giáo dục đặc thù về văn hóa dân tộc, giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống và hoạt động ngoài giờ lên lớp được tăng cường. Việc dạy Tiếng Việt cho học sinh DTRIN đã được chú trọng, chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh DTRIN đã được nâng lên. Tỉ lệ học sinh DTRIN đạt khá, giỏi tăng. Năm học 2014-2015, tỉ lệ học sinh DTRIN cấp tiểu học hoàn thành về kiến thức đạt 95,9%, tỉ lệ học sinh đạt yêu cầu về năng lực là 95,4 %, tỉ lệ học sinh đạt yêu cầu về phẩm chất chiếm 98,4% (theo quy định mới về đánh giá học sinh tiểu học). Đối với cấp THCS và THPT, năm học 2014-2015 tỉ lệ học sinh khá giỏi là 22,84% và 15,93%. So với năm học 2010-2011, năm học đầu tiên thực hiện QĐ 2123 tỉ lệ học sinh khá giỏi cấp THCS tăng 4,94%, cấp THPT tăng 2,69%.

Kiến nghị mở rộng đối tượng hỗ trợ

Sau 5 năm triển khai thực hiện QĐ 2123, tỉ lệ học sinh DTRIN bỏ học ở các cấp học đều giảm so với trước khi thực hiện Đề án. Tuy nhiên, ở một số địa phương tỉ lệ học sinh DTRIN bỏ học vẫn còn cao. Cụ thể năm học 2014-2015 dân tộc Cống ở Điện Biên (cấp THCS tỉ lệ bỏ học 6,5%), dân tộc Ơ Đu ở Nghệ An (cấp THCS 3,3%, cấp THPT 5,5%), dân tộc Rơ Măm ở Kon Tum (cấp THPT 6,7%).

Lý giải nguyên nhân, đại diện các Sở GD&ĐT cho rằng các bản có DTRIN cư trú đều xa trung tâm xã và trung tâm huyện khiến nhiều học sinh bỏ học sau khi học xong cấp tiểu học hoặc THCS. Nhận thức của một bộ phận người dân về việc học của con em còn hạn chế. Điều kiện kinh tế của đồng bào DTRIN còn khó khăn, đa số là hộ nghèo, hộ cận nghèo. Học sinh DTRIN cấp THCS, THPT là lao động chính trong gia đình, nên các em phải đi làm để phụ giúp gia đình.

Theo dự kiến hết tháng 12-2015 đề án phát triển giáo dục DTRIN hết hiệu lực. Để các chính sách hỗ trợ cho học sinh DTRIN không bị gián đoạn, Bộ GD&ĐT đang đề xuất với Chính phủ tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ học tập theo QĐ 2123 cho đến khi có quyết định mới. Đồng thời mở rộng đối tượng thụ hưởng lên 16 dân tộc có dân số dưới 10.000 người.