Phát triển nhà ở xã hội: Vì sao doanh nghiệp vẫn e dè?

Doanh nghiệp không hào hứng

Vấn đề nhà ở chính là mối quan tâm hàng đầu của người lao động, đặc biệt là NOXH, nhà ở cho người có thu nhập thấp, nhà ở công nhân. Nhất là trong bối cảnh thị trường bất động sản (BĐS) đang diễn biến phức tạp. Một thống kê cho biết, tại các địa phương có nhu cầu nhà ở tăng cao, đặc biệt là NOXH như TP Hà Nội, TPHCM… thì các dự án NOXH được đầu tư phát triển lại hạn hẹp. Từ năm 2021 đến nay tại Hà Nội chỉ có 3 dự án, 1.700 căn, đáp ứng 9%; TPHCM 7 dự án, 4.996 căn, đáp ứng 19%; Đà Nẵng 5 dự án, 2.750 căn, đáp ứng 43%... Một số địa phương không có dự án NOXH khởi công trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay.

Nêu nguyên nhân dẫn đến chậm trễ trong triển khai phát triển NOXH, lãnh đạo Bộ Xây dựng cho biết, một số địa phương có nhiều dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư trong giai đoạn vừa qua, nhưng các các cấp chính quyền địa phương chưa quan tâm, tạo điều kiện trong việc lựa chọn chủ đầu tư dự án để triển khai đầu tư xây dựng. Bên cạnh đó, một số dự án NOXH đã khởi công nhưng chưa được nhưng các doanh nghiệp (DN) triển khai thi công hoặc thi công chậm tiến độ; một số dự án đã đủ điều kiện vay vốn ưu đãi, tuy nhiên chưa được UBND cấp tỉnh rà soát để công bố danh mục được vay vốn ưu đãi...

Ông Nguyễn Việt Quang - Phó Chủ tịch Tập đoàn VinGroup cho biết, số lượng thủ tục thực hiện dự án NOXH hiện nay đang nhiều hơn so với dự án nhà ở thương mại. Cụ thể, các thủ tục chung như phê duyệt quy hoạch, chấp thuận chủ trương đầu tư, đấu thầu lựa chọn các nhà đầu tư; giao đất, cho thuê đất thì dự án NOXH phát sinh thêm các thủ tục về xác nhận các đối tượng được mua, thuê NOXH; thủ tục thẩm định giá bán, giá cho thuê NOXH. “Điều này dẫn đến các thủ tục thực hiện NOXH kéo dài. Tổng thời gian hoàn thành thủ tục dự án NOXH từ lúc bắt đầu triển khai đến khi khởi công thường khoảng 2 năm” - ông Quang cho biết.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Thanh Huy - Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Becamex nhấn mạnh, lãi vay cho người lao động vẫn còn cao; thời gian vay cho người lao động còn ngắn. Nếu kéo dài thời gian vay cho người lao động thì sẽ tạo điều kiện lớn cho họ được sở hữu NOXH.

Còn ở lĩnh vực ngân hàng, ông Đỗ Thanh Sơn - Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Công thương Việt Nam (Vietinbank) chia sẻ, có một số khó khăn về rào cản pháp lý; khó khăn về giới hạn tỷ lệ lãi suất sinh lời của dự án… Với khó khăn về nguồn vốn tài trợ dự án, ông Sơn cho biết, bản chất gói 120 nghìn tỷ đồng là gói tín dụng từ nguồn vốn thương mại của ngân hàng, không có hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.

“Mặc dù các ngân hàng thương mại dành nguồn lực ưu tiên cho chương trình nhưng mức lãi suất cho chủ đầu tư, người mua nhà vẫn chưa đủ hấp dẫn so với các chương trình hỗ trợ từ nguồn vốn ngân sách nhà nước” - ông Sơn nói.

Gỡ khó

Giới chuyên gia cho rằng, nếu không nghiên cứu kỹ, việc đẩy mạnh phát triển nguồn cung NOXH có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Người chưa có nhà ngày càng không có khả năng mua, nếu mua thì cuộc sống sẽ khó khăn hơn vì phần lớn thu nhập để trả các khoản vay. Thị trường BĐS ngày càng phát triển “ lệch” giữa cung và cầu.

Ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, với việc phát triển NOXH, nên tiếp cận ở nhiều góc độ, nhiều giải pháp để hướng đến kết quả cuối cùng là hỗ trợ được cho người dân. Theo đó, NOXH nên phát triển cả bán và cho thuê, ai có đủ năng lực mua sẽ mua, ai không đủ thì thuê.

Với vấn đề tiếp cận nguồn vốn, ông Hiếu nhấn mạnh, việc thí điểm tiếp cận các quỹ đất khác để phát triển nhà ở thương mại sẽ tạo ra cơ chế tốt hơn cho các DN trong tiếp cận đất đai để phát triển nhà ở. Trong Luật Đất đai, Nhà nước đứng ra thu hồi đất cho DN làm NOXH, đây là điểm thuận lợi hơn cho các DN so với làm nhà ở thương mại.

TS Nguyễn Minh Phong nhận định, bước sang năm 2024, thị trường BĐS dường như đã vượt qua giai đoạn “ngập lụt” trong khó khăn, tuy nhiên sự phục hồi giữa các phân khúc không đồng đều. Điểm sáng rõ nhất là những tín hiệu thúc đẩy nguồn cung NOXH, nhiều dự án đã khởi công, được chấp thuận chủ đầu tư.

“Năm 2024 dự kiến 108 dự án sẽ hoàn thành, cung cấp 148.000 căn NOXH. Có thể nói đây là điểm nhấn quan trọng của lượng cung. Sự hưởng ứng của các doanh nghiệp là rất tuyệt vời. Bên cạnh đó, sự đốc thúc của Chính phủ về giảm lãi suất cho vay và điều kiện tiếp cận NOXH được cải thiện cũng góp phần tạo ra tín hiệu tốt cho việc phát triển NOXH trong thời gian tới” - ông Phong nhấn mạnh.