Phó Chủ tịch Quốc hội: Chưa có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền về việc tiếp tục sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính

Trình bày Tờ trình dự án Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 4 Chương, 16 Điều, quy định về loại đô thị, nguyên tắc phân loại đô thị; tiêu chí, tiêu chuẩn phân loại đô thị; thẩm quyền công nhận loại đô thị; tổ chức thực hiện và sử dụng kết quả phân loại đô thị.

Nêu bật các điểm mới của dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, dự thảo Nghị quyết đổi mới cách tiếp cận trong phân loại đô thị. Thay vì gắn chặt đô thị với một đơn vị hành chính cụ thể như trước đây, dự thảo Nghị quyết xác định đô thị trên cơ sở không gian phát triển, tính chất, chức năng, vai trò và vị trí trong hệ thống đô thị quốc gia, phản ánh đúng thực tiễn đô thị hóa lan tỏa, đa trung tâm và liên kết vùng ngày càng rõ nét. 

Theo đó, hệ thống đô thị quốc gia được sắp xếp lại, rút gọn từ 6 loại xuống còn 4 loại: đô thị đặc biệt, đô thị loại I, loại II và loại III. Việc rút gọn này giúp hệ thống Việt Nam tiệm cận với thông lệ quốc tế, đồng thời phân biệt rõ vai trò vùng và quốc gia của các đô thị đặc biệt và loại I. Bên cạnh đó, sẽ tập trung hỗ trợ đầu tư và quản lý hiệu quả cho các đô thị loại II, loại III đang phát triển nhanh và giảm sự cát cứ trong chính sách hỗ trợ và đầu tư phát triển đô thị giữa các địa phương. Tiêu chí phân loại đô thị cũng được sửa đổi theo hướng rút gọn từ 5 còn 3 nhóm chính: vai trò, vị trí và điều kiện phát triển kinh tế – xã hội; mức độ đô thị hóa; trình độ phát triển hạ tầng và tổ chức không gian. 

“Thực tiễn triển khai mô hình chính quyền đô thị hai cấp tại một số địa phương cho thấy sự cần thiết phải có khung tiêu chuẩn phân loại đô thị linh hoạt, phản ánh đúng phạm vi chức năng, quy mô dân cư, năng lực hạ tầng và vai trò điều phối của cấp tỉnh đối với cấp cơ sở”, Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh. Đồng thời, dự thảo Nghị quyết cũng bổ sung quy định áp dụng theo vùng miền và yếu tố đặc thù, cho phép giảm chuẩn về dân số, mật độ, tỷ lệ lao động phi nông nghiệp đối với khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, đồng bằng sông Cửu Long, cố đô và di sản UNESCO, bảo đảm tính linh hoạt và khả thi.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, dự thảo Nghị quyết đã hoàn thiện, bổ sung nội dung chuyển tiếp đối với các thành phố trực thuộc trung ương sau sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025. Như vậy, Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị loại đặc biệt; các thành phố Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ là đô thị loại I theo quy định tại Nghị quyết; các đô thị, đơn vị hành chính đô thị đã được cấp có thẩm quyền công nhận trước thời điểm 1/7/2025 thì đô thị loại I, loại II, loại III thuộc tỉnh, thành phố Thủ Đức; khu vực các quận thuộc thành phố trực thuộc Trung ương là đô thị loại II. Các đô thị loại IV, loại V, thị xã và thị trấn chưa được công nhận loại đô thị là đô thị loại III theo quy định tại Nghị quyết này. 

Cũng tại phiên họp, trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình cho biết, với các đơn vị hành chính nông thôn, dự thảo Nghị quyết kế thừa tiêu chuẩn quy mô dân số, diện tích tự nhiên (như quy định hiện hành), bổ sung tiêu chuẩn mới về định hướng phát triển kinh tế - xã hội, hướng tới nông thôn hiện đại, văn minh và bền vững. Đối với thành phố trực thuộc trung ương, dự thảo Nghị quyết điều chỉnh tiêu chuẩn quy mô dân số từ 1 triệu lên 2,5 triệu người trở lên, và diện tích tự nhiên từ 1.500 km² lên 2.500 km²; bổ sung tiêu chuẩn về vị trí, chức năng của đô thị và trình độ phát triển hạ tầng và tổ chức không gian đô thị đạt tiêu chuẩn của đô thị loại I. 

Đồng thời, bổ sung tiêu chuẩn về tỷ lệ đô thị hoá từ 45% trở lên; điều chỉnh tỷ lệ số phường trên tổng số đơn vị hành chính cấp xã từ 30% trở lên. Đối với phường, dự thảo Nghị quyết điều chỉnh quy mô dân số của phường tăng gấp 2–3 lần so với trước sắp xếp; giữ nguyên tiêu chuẩn diện tích tự nhiên tối thiểu 5,5 km²; bổ sung tiêu chuẩn về vị trí, chức năng của đô thị. Đặc biệt, dự thảo Nghị quyết không quy định tiêu chuẩn về loại đô thị của phường để phù hợp với quan điểm chỉ đạo tại Kết luận số 212-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về định hướng xây dựng tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, phân loại đơn vị hành chính và phân loại đô thị “không giới hạn đô thị là một đơn vị hành chính”.

Dự thảo Nghị quyết cũng quy định đặc khu được công nhận loại đô thị phải đạt 50% mức tối thiểu của tiêu chuẩn tỷ lệ dân số đô thị, cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của phường.

Tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, việc ban hành 2 nghị quyết này là rất cần thiết. Nhưng ban hành 2 nghị quyết này để đáp ứng yêu cầu quản lý phát triển kinh tế - xã hội chứ không phải ban hành để sắp xếp tiếp, nhập tiếp. Chúng ta vừa sắp xếp tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, hiện nay có 34 tỉnh, thành phố và có 3321 xã và tương đương, xã, phường và đặc khu. “Số lượng này trong những năm tới chưa có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền, và hiện nay Đảng, Nhà nước chưa có chủ trương sắp xếp tiếp”, ông Định nói và cho hay mục đích của việc ban hành 2 nghị quyết này là để công tác quản lý phát triển đô thị theo quy hoạch và nâng tầm sự phát triển đô thị trong thời gian tới có chất lượng hơn.