Phòng, chống thiên tai năm 2024: Chủ động ứng phó từ sớm

Diễn biến khó lường

Báo cáo của Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai - Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT): Năm 2023, tuy nắng nóng và số lượng cơn bão không nhiều, nhưng nhiều con số kỷ lục đã xuất hiện như: Nắng nóng ở nhiều nơi, có nơi có nhiệt độ cao nhất trong lịch sử như Tương Dương (Nghệ An) 44,2 độ C; mưa lũ cực đoan đã xảy ra với lượng mưa lên đến trên 800mm trong 24 giờ gây lũ quét và sạt lở đất kinh hoàng ở nhiều địa phương.

Năm 2023, trên cả nước xuất hiện 1.145 trận thiên tai (21/22 loại hình). Trong đó, một số đợt thiên tai lớn, gây hậu quả nghiêm trọng như: Sạt lở đất tại khu vực Tây Nguyên, trong đó sạt lở đất tại đèo Bảo Lộc làm 3 chiến sĩ và 1 người dân bị vùi lấp; Sạt lở tại TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng làm 2 người chết, 5 người bị thương; Mưa lớn gây ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất tại khu vực Bắc Bộ, trong đó lũ quét tại Sa Pa và Bát Xát, tỉnh Lào Cai làm 9 người chết, mất tích. 3 đợt mưa lớn tại khu vực miền Trung từ làm 14 người chết, mất tích, trong đó đợt từ 13-17/11 tại Thừa Thiên Huế có nơi mưa trên 800mm/24 giờ, gây ngập lụt nghiêm trọng hạ lưu sông Hương và sông Bồ; Tại Đà Nẵng đợt mưa từ 10-17/10 với tổng lượng mưa trên 1.300mm gây ngập lụt nghiêm trọng nhiều khu vực của thành phố…

Tổng cộng, năm 2023 thiên tai đã làm 169 người chết, mất tích. Thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 8.236 tỷ đồng.

Tập huấn nâng cao năng lực ứng phó

Ông Phạm Đức Luận - Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai cho rằng, cần hành động sớm, chuẩn bị trước, từ ý thức cảnh giác, trang bị kiến thức vững vàng, đến chuẩn bị trước nhân lực, vật lực. “Ví dụ, tổ chức mua sắm phương tiện, trang thiết bị, vật tư phòng, chống thiên tai và tìm kiến cứu nạn; di dời người dân đến nơi ở an toàn; xây dựng tốt các hoạt động truyền thông, tập huấn nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai cho người dân. Điều này giúp công tác chuẩn bị, ứng phó thiên tai hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí phục hồi sau thiên tai và nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng trước thiên tai” - ông Luận nói và nhấn mạnh việc tăng cường hợp tác quốc tế và ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong phòng, chống thiên tai; tăng cường nguồn lực cho công tác phòng, chống thiên tai, nhất là khắc phục hậu quả theo hướng xây dựng lại tốt hơn.

Còn ông Nguyễn Văn Hải - Trưởng phòng Ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai cho biết, thông tin dự báo, cảnh báo sớm về mưa lớn, lũ, ngập lụt, nguy cơ lũ quét, sạt lở đất được truyền tải kịp thời, đầy đủ đến các cấp chính quyền, người dân, cộng đồng để chủ động chuẩn bị và ứng phó phù hợp với thực tiễn theo phương châm góp phần giảm thiểu tối đa thiệt hại. Tuy nhiên ở nhiều nơi, người dân còn chủ quan, xem nhẹ ảnh hưởng, mức độ nguy hiểm của thiên tai nên đã xảy ra những thiệt hại đáng tiếc về người khi đi qua các ngầm tràn, suối ngập sâu, nước chảy xiết và bị cuốn trôi, trẻ em bị đuối nước, bị lật ghe. Cần phải tích cực tuyên truyền để người dân nâng cao cảnh giác.

Nhận định diễn biến thiên tai trong năm 2024 sẽ khó lường, để ứng phó hiệu quả với thiên tai, theo ông Hải, quan trọng nhất là công tác dự báo phải kịp thời và chuẩn xác. Đồng thời rà soát lại những kịch bản, điều chỉnh bổ sung cho phù hợp với yêu cầu thực tế để triển khai và thực hiện hiệu quả. Đặc biệt là công tác phối hợp giữa các lực lượng trong việc chuẩn bị và tham gia xử lý sự cố để giảm bớt các tác động của thiên tai và khắc phục.

Tăng cường giải pháp ứng phó

Đề cập đến công tác phòng chống thiên tai năm 2024, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Hoàng Hiệp yêu cầu: Tổ chức tập huấn cho cán bộ tham gia công tác trực ban phòng, chống thiên tai. Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai tổ chức trực ban nghiêm túc, theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, diễn biến thiên tai, tăng cường kiểm tra, đôn đốc bảo vệ an toàn cho hệ thống đê điều, hồ đập xung yếu; tham mưu kịp thời để Ban Chỉ đạo sớm chỉ đạo các địa phương sẵn sàng ứng phó thiên tai, giảm thiểu thiệt hại, đồng thời báo cáo, tổng hợp thiệt hại, đề xuất các biện pháp khắc phục khẩn cấp, hỗ trợ trung, dài hạn; tăng cường kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn công tác khắc phục hậu quả thiên tai đảm bảo đúng mục đích, đối tượng và hiệu quả. Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai cần tăng cường hướng dẫn, đôn đốc, chỉ đạo các địa phương thực hiện việc đảm bảo an toàn cho hệ thống đê điều, phòng chống sạt lở, ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế trong công tác phòng, chống thiên tai.

Đối với công tác thông tin truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng, ông Hiệp đề nghị: Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai - Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng chống thiên tai tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thông tấn, báo chí, đài truyền hình, đài truyền thanh từ Trung ương đến địa phương để đưa các bản tin về tình hình thiên tai, công tác chỉ đạo ứng phó kịp thời tới các cấp chính quyền và người dân; duy trì và phát triển các trang mạng xã hội của Cục với nhiều chương trình, tin bài hấp dẫn, tăng tính tương tác và thu hút sự tham gia của người dùng.

Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai cần tập trung triển khai các nội dung thực hiện Đề án nâng cao nhận thức cộng đồng (Đề án 553); tiếp tục thực hiện các dự án hỗ trợ kỹ thuật góp phần nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai cho các cấp chính quyền, cộng đồng; triển khai nhiệm vụ quy hoạch phòng, chống lũ của tuyến sông có đê hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2050; quy hoạch đê điều hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2050. Tổ chức lập các quy hoạch: Quy hoạch đê điều hệ thống đê biển, đê cửa sông các tỉnh, thành phố từ Quảng Ninh đến Kiên Giang; quy hoạch phòng chống lũ các tuyến sông có đê và quy hoạch đê điều hệ thống sông Hồng - sông Thái Bình... Triển khai 4 dự án điều tra cơ bản năm 2024 bao gồm: Điều tra, đánh giá hiện trạng đê biển, đê cửa sông các tỉnh ven biển từ Quảng Ninh đến Kiên Giang; điều tra, đánh giá hiện trạng cây chắn sóng bảo vệ đê biển khu vực Trung Bộ; điều tra, giám sát hiện trạng sạt lở bờ sông, bờ biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long và đề xuất các cảnh báo, giải pháp xử lý (giai đoạn 3); điều tra hiện trạng cây chắn sóng bảo vệ đê biển, đê cửa sông khu vực Nam Bộ...

“Cơ quan quản lý nhà nước về đê điều phối hợp cùng các cơ quan quản lý luật pháp tập trung làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện các vụ vi phạm Luật Đê điều, Luật Phòng, chống thiên tai để xử lý nghiêm minh. Tập huấn nghiệp vụ xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đê điều và phòng, chống thiên tai cho lãnh đạo, cán bộ cấp huyện trên địa bàn một số tỉnh thường xuyên xảy ra vi phạm. Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai cần hoàn thành Kế hoạch cải cách hành chính năm 2024, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch chuyển đổi số trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai năm 2024; tập trung đào tạo bồi dưỡng kỹ năng, chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ” - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đề nghị.

Trao đổi với phóng viên Báo Đại Đoàn Kết, ông Hoàng Phúc Lâm - Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết: Theo dự báo, hiện tượng El Nino xuất hiện từ giữa năm 2023 và sẽ còn duy trì đến tháng 4/2024 với xác suất trên 90%. Sau khi El Nino suy yếu sẽ có khoảng 60% xác suất chuyển sang La Nina vào cuối năm 2024. Nếu diễn biến như trên thì năm 2024, bão, áp thấp nhiệt đới có thể hoạt động tập trung nhiều hơn vào nửa cuối mùa bão. Đồng thời bão và áp thấp nhiệt đới trên biển Đông có thể hình thành nhiều hơn, dự báo có từ 11-13 cơn bão. Đặc biệt, hiện tượng nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, khu vực Tây Bắc Bộ và Trung Bộ có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều hơn so với trung bình nhiều năm. Cùng với đó, năm 2024 được dự báo tổng lượng mưa sẽ thấp hơn so với trung bình nhiều năm. Cảnh báo cao điểm khô hạn, nguy cơ thiếu nước trong nửa đầu năm và được cải thiện khi mưa vào cuối tháng 5/2024. Trong đó, nguy cơ thiếu nước tập trung ở cả khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ.