Quảng Ninh: Tiếp tục truy tìm thủ phạm làm hải sản chết bất thường

Nở rộ nuôi ngao hoa

Trước sự việc này, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ninh đã cùng với các địa phương có biển vào cuộc kiểm tra, tổ chức hội nghị bàn biện pháp ngăn chặn việc sử dụng thuốc, hóa chất hủy hoại môi trường và hệ sinh vật vùng bãi triều, khu vực biển trong nuôi trồng thủy sản. Trên cơ sở đó, Sở đang lập báo cáo trình UBND tỉnh, đồng thời tham mưu, đề xuất hướng xử lý.

Thông tin với PV Báo Đại đoàn kết, ông Đỗ Đình Minh, Chi cục trưởng Chi cục Biển, Hải đảo và Thuỷ sản, Kiểm ngư Quảng Ninh, cho biết: Từ đầu năm 2025, phong trào nuôi ngao hoa (hến hoa) phát triển mạnh ở các địa phương ven biển vùng miền Đông của tỉnh, với diện tích lên đến hàng nghìn ha, tập trung ở các địa phương: Móng Cái 1, Móng Cái 2, Móng Cái 3, Vĩnh Thực, Quảng Hà, Cái Chiên, Đầm Hà.

Theo ông Minh, ngao hoa là một trong những đối tượng thủy sản nuôi phù hợp với các vùng biển nước nông, vùng bãi triều ngập nước, chất đáy là bùn cát. Trong kỹ thuật ương giống ngao hoa, nhiều cơ sở nuôi thường áp dụng biện pháp dùng thuốc, hóa chất diệt các loài địch hại, cạnh tranh thức ăn như: rươi, cua, còng…; việc dùng thuốc, hóa chất không có sự kiểm soát dẫn đến hủy hoại môi trường sống của những loài sinh vật trong vùng nuôi ngao hoa như: cá biển, cua, ốc, ruốc...

Thông tin thu thập được từ địa phương, ngoài những loại thuốc thông thường dùng để diệt tạp trong nuôi tôm, người dân còn sử dụng một số loại thuốc không rõ nguồn gốc hoặc hóa chất dùng trong công nghiệp để diệt sinh vật hại trong ương giống ngao hoa; nguồn gốc thuốc được đưa về chủ yếu từ Trung Quốc; một số loại hóa chất là sản phẩm dùng trong công nghiệp có nguồn gốc nhập khẩu do các doanh nghiệp từ tỉnh ngoài cung cấp. Về kỹ thuật, khi ngao lớn (>0,5 cm) thì không phải dùng thuốc hoặc dùng với liều lượng thấp; việc dùng thuốc chỉ có ở cơ sở nuôi ngao hoa vùng bãi triều, các cơ sở ương giống bằng lồng bè ngoài biển không sử dụng.

Trong tháng 11/2025, UBND các địa phương: Quảng Hà, Vĩnh Thực, Đầm Hà, Móng Cái 2, Móng Cái 3 đã tổ chức gần 50 cuộc kiểm tra, xử lý gần 1.000 ha nuôi nhuyễn thể trái phép, cắm cọc, quây lưới vùng bãi triều trên địa bàn. Tuy nhiên, đến nay chưa phát hiện trường hợp người dân trực tiếp sử dụng thuốc, hóa chất xuống vùng biển nuôi trồng thủy sản.

“Hiện nay, chưa xác thực được địa điểm và bối cảnh quay clip trên mạng xã hội (facebook) về việc sử dụng thuốc, hóa chất gây chết thủy sản vùng bãi triều” – lãnh đạo Chi cục Biển, Hải đảo và Thuỷ sản, Kiểm ngư Quảng Ninh thông tin.

Những hệ luỵ được cảnh báo

Trao đổi với PV Báo Đại đoàn kết, ông Nguyễn Đức Thiện, Phó chủ tịch UBND xã Quảng Hà, cho biết: Qua kiểm tra, rà soát, xã xác định được có 48 đối tượng nuôi bãi triều trái phép, với diện tích khoảng 215 ha, loài thủy sản nuôi chủ yếu là nhuyễn thể (hến hoa, ngao…). Tính đến ngày 19/11/2025, UBND xã Quảng Hà đã tổ chức 22 cuộc đi biển để tuyên truyền, vận động nhân dân tự tháo dỡ khu vực nuôi trồng thủy hải sản trái phép; vận động được 9 đối tượng tự thảo dỡ 26,23 ha khoang lưới nuôi trồng thủy hải sản trái phép; tháo dỡ trên 220 ha lưới nuôi hến hoa và toàn bộ xăm dậu, cọc lưới vây trên biển.

Không thể phủ nhận sự vào cuộc quyết liệt của xã Quảng Hà, tuy nhiên đến nay, diện tích lấn chiếm, tái lấn chiếm đã mở rộng thêm khoảng 300 ha. Một thực tế được chính lãnh đạo xã nhìn nhận, đó là : “Xã vừa lên xuồng ra quân để đi phá dỡ thì trên bờ họ đã chuẩn bị tre, gỗ để chuẩn bị dựng lại khu nuôi hến hoa” – ông Thiện nói

Những khó khăn trong công tác quản lý cũng được Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh đưa ra, đó là hầu hết người nuôi trồng thủy sản không nhận thức đầy đủ về tác hại nghiêm trọng về lâu dài về môi trường, sức khỏe cộng đồng, nguồn lợi thủy sản và hệ sinh thái vùng bãi triều ven biển của việc sử dụng thuốc, hóa chất không đúng quy định, không có sự kiểm soát. Các mô hình đồng quản lý nguồn lợi thủy sản tại địa phương chưa được triển khai xây dựng, đây là một trong những giải pháp trọng tâm nhằm hướng tới phát triển ngành thủy sản bền vững, quản lý, khai thác nguồn lợi thủy sản gắn với sinh kế của người dân.

Ngoài ra, nguồn giống ngao hoa nhập khẩu từ Trung Quốc thường là giống cỡ nhỏ; trong quá trình nuôi phải ương dưỡng lên giống cỡ lớn, vì vậy phải sử dụng thuốc diệt sinh vật gây hại, canh tranh thức ăn. Hiện nay, việc kiểm soát hoạt động nhập khẩu con giống thủy sản qua đường biển còn diễn biến phức tạp. 

Chính quyền địa phương khó phân biệt được cơ sở nuôi ngao hoa là của người dân địa phương sinh sống bằng nghề nuôi trồng thủy sản lâu năm đầu tư hay là của tổ chức, cá nhân khác đứng sau, trong đó có cả yếu tố người nước ngoài tham gia đầu tư bằng hình thức cung cấp con giống; những đối tượng này có thể vì lợi nhuận mà sử dụng thuốc, hóa chất cấm, không quan tâm đến trách nhiệm bảo vệ môi trường và hệ sinh thái vùng bãi triều ven biển.

Trước thực trạng này, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ninh cho biết, đã tham mưu UBND tỉnh tăng cường công tác quản lý biên giới, cửa khẩu và biển; kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm pháp luật trong hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép con giống, thuốc, hóa chất, thức ăn, chế phẩm sinh học dùng trong nuôi trồng thủy sản; Kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm một số trường hợp sử dụng thuốc, hóa chất trong nuôi trồng thủy sản làm điểm để khuyến cáo người dân tuân thủ quy định về pháp luật thủy sản.

Đồng thời tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của các loại thuốc, hóa chất đối với môi trường biển. Tổ chức tập huấn, hướng dẫn người dân áp dụng quy trình nuôi trồng thủy sản đảm bảo an toàn sinh học, không sử dụng hóa chất cấm. Vận động người dân tham gia phát hiện những cơ sở nuôi trồng thủy sản sử dụng thuốc, hóa chất cấm trong nuôi trồng thủy sản, nhất là những cơ sở có yếu tố nước ngoài.