Quyết liệt xử lý trốn đóng bảo hiểm xã hội

Thu hồi hàng trăm tỷ đồng

Bộ Công an và BHXH Việt Nam đã có đoàn kiểm tra liên ngành về việc thực hiện Quy chế phối hợp số 01 về thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống tội phạm trong lĩnh vực BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) tại 4 tỉnh, thành phố: Đồng Nai, Bình Dương, Đà Nẵng, Quảng Nam. Đánh giá của hai cơ quan cho biết, tại 4 địa phương, công an tỉnh và BHXH tỉnh thường xuyên trao đổi, cung cấp thông tin, số liệu, tình hình nợ BHXH, BHYT, nhất là các đơn vị có số nợ BHXH, BHYT lớn và kéo dài… qua đó, đã kịp thời phát hiện, xử lý, ngăn chặn kịp thời các hành vi trục lợi, làm giả, sử dụng hồ sơ, tài liệu giả, cấp khống Giấy chứng nhận nghỉ ốm hưởng BHXH… nhằm đảm bảo quỹ BHXH, BHYT được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích và đúng quy định của pháp luật.

Đơn cử, từ đầu năm 2022 đến nay, BHXH tỉnh Đồng Nai đã chuyển 5 vụ việc sang Cơ quan Cảnh sát điều tra để điều tra, xử lý như: hồ sơ khống, gian lận bảo hiểm y tế của Phòng khám đa khoa Tân Long; 11 hồ sơ đề nghị giải quyết chế độ BHXH của người lao động có dấu hiệu dùng hồ sơ giả…

Tại tỉnh Bình Dương, từ đầu năm đến nay, cơ quan BHXH đã phối hợp với ngành Công an thu nợ BHXH đối với 88 đơn vị, với 8.652 người lao động và tổng số nợ là 65,37 tỷ đồng. Qua đó, đã thu hồi được 30,11 tỷ đồng (có 54/88 đơn vị khắc phục tiền nợ), đạt tỷ lệ thu hồi 46,1%.

Tại Đà Nẵng, BHXH thành phố cũng đã phối hợp với Công an thành phố tiến hành thanh tra chuyên ngành đóng và kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại 14 đơn vị sử dụng lao động. Theo đó, BHXH thành phố và BHXH của 6 quận, huyện đã phối hợp với các ngành liên quan mời 233 đơn vị đến cơ quan BHXH để làm việc về việc chậm đóng BHXH, BHYT. Kết quả, tiền nợ thu được là 10,2 tỷ đồng (chiếm 45,07% trên tổng số nợ của những đơn vị này)

Xử lý nghiêm

Mặc dù vậy, theo đánh giá của hai cơ quan, việc xử lý vi phạm đối với các đơn vị, doanh nghiệp vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT vẫn còn nhiều khó khăn. Cụ thể, một số doanh nghiệp lợi dụng cơ chế, chính sách BHXH còn có kẽ hở, chế tài xử lý chưa nghiêm, mức xử phạt hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội còn thấp nên cố tình chậm nộp, nợ BHXH, BHYT kéo dài. Một số doanh nghiệp giải thể, phá sản, có chủ bỏ trốn, dẫn đến nhiều người lao động không được đảm bảo quyền lợi…Trong khi đó, trên thực tế vẫn còn nhiều người lao động không dám đấu tranh với chủ sử dụng lao động để đòi quyền lợi chính đáng của bản thân...

Tại Đồng Nai, đại diện công an tỉnh cho biết, đến tháng 3/2022, trên địa bàn tỉnh có 369 đơn vị nợ BHXH làm ảnh hưởng quyền lợi của trên 11.000 người lao động. Cơ quan công an đã phối hợp xử lý nhiều đơn vị, nhưng nhìn chung tình trạng chậm đóng BHXH còn phổ biến. Lý do đây là tội phạm mới được quy định tại Bộ Luật Hình sự năm 2017, nên việc củng cố hồ sơ, tài liệu xử lý theo pháp luật còn gặp khó khăn, nhất là trong việc xác định hành vi giữa chậm đóng và trốn đóng.

Đại diện BHXH tỉnh Bình Dương cũng cho biết, vẫn còn một số hạn chế, tồn tại về xử lý hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH chưa được thực hiện như đề xuất của cơ quan BHXH do "không đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo Điều 216 Bộ Luật Hình sự".

Do vậy, BHXH tỉnh Bình Dương kiến nghị Bộ Công an cùng các bộ, ngành liên quan thống nhất ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về thủ tục, thành phần hồ sơ để thuận tiện cho cơ quan BHXH khi kiến nghị khởi tố theo Điều 216 Bộ luật Hình sự.

Tại Hà Nội, từ đầu năm 2022 đến nay, BHXH TP Hà Nội đã phối hợp các cơ quan chức năng thực hiện gần 5.000 cuộc thanh tra, kiểm tra liên ngành, chuyên ngành, đột xuất tại các doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về đóng BHXH. Nhờ đó, số nợ BHXH trên địa bàn Hà Nội đã giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2021, nhưng tỷ lệ nợ kéo dài, phải tính lãi vẫn cao. Để khắc phục tình trạng này, những tháng cuối năm 2022, các cơ quan chức năng của thành phố sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các đơn vị, doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, về lâu dài, theo đại diện BHXH TP Hà Nội, cần sửa đổi, bổ sung một số quy định của pháp luật liên quan đến BHXH. Bởi thực tế hiện các quy định của pháp luật chưa quy định rõ về biện pháp quản lý các đơn vị có số tiền chậm đóng, nhất là doanh nghiệp giải thể, phá sản, ngừng hoạt động, có chủ sở hữu bỏ trốn, khiến các bên liên quan lúng túng trong quá trình thu hồi nợ đọng bảo hiểm xã hội. Bên cạnh đó cần bổ sung cơ chế, chính sách giải quyết quyền lợi cho người lao động trong các doanh nghiệp có chủ sở hữu bỏ trốn, hay các quy định liên quan đến chức năng khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH.

Theo Thiếu tướng Trần Đình Chung - Phó Cục trưởng Cục An ninh chính trị nội bộ (Bộ Công an), đối với những vấn đề tồn tại do chính sách thì cần phải sửa đổi để có thể xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về chậm đóng, trốn đóng BHXH.