Sách giáo khoa do Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn: Nhiều băn khoăn

Bảo đảm tính nhất quán trong dạy và học

Trong Công điện ngày 16/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ GDĐT khẩn trương có giải pháp khắc phục những hạn chế, bất cập được Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ ra trong triển khai chương trình phổ thông, SGK mới, trong đó có việc chuẩn bị nội dung một bộ SGK của Nhà nước.

Liên quan đến nội dung này, tại phiên họp ngày 14/8, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng phân tích rõ tinh thần của Nghị quyết số 88/2014/QH13 là Bộ GDĐT phải tổ chức biên soạn một bộ SGK đầy đủ từ lớp 1 đến lớp 12. Theo đó, các tổ chức, cá nhân khác được khuyến khích tham gia biên soạn SGK, một hoặc một số đầu sách theo khả năng, không nhất thiết phải biên soạn đầy đủ một bộ SGK.

Ủng hộ quan điểm Bộ GDĐT nên chủ trì biên soạn một bộ SGK, TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GDĐT) cho rằng, khi có bộ SGK do Bộ GDĐT chủ trì biên soạn sẽ đảm bảo tính nhất quán giữa các trường và lớp học trên cả nước. Điều này giúp duy trì các tiêu chuẩn giáo dục thống nhất và giảm sự chênh lệch về kết quả học tập. Việc này cũng giúp các trường học có thể tiết kiệm chi phí mua nhiều bộ SGK, giảm nhu cầu xem xét và thời gian lựa chọn SGK như đang diễn ra. Đối với các bộ SGK khác, chất lượng như thế nào sẽ để thị trường tự lựa chọn. Giáo viên, học sinh có thể coi như tài liệu tham khảo.

Nỗi lo độc quyền và đội ngũ biên soạn

Theo bà Nguyễn Thị Kim Thúy - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, tất cả các SGK đã được phê duyệt phải đáp ứng được chuẩn chương trình. Song sẽ không có bộ SGK nào được coi là “bộ sách chuẩn” theo Nghị quyết 88. Ngành Giáo dục đang kiên trì thực hiện chủ trương “một chương trình, nhiều SGK”, nếu xuất hiện một bộ SGK của Bộ GDĐT có nguy cơ dẫn đến đẩy lùi xã hội hóa.

PGS.TS Đỗ Ngọc Thống - Chủ biên môn Ngữ văn Chương trình GDPT 2018, Chủ biên và Tổng chủ biên sách Ngữ văn THCS và THPT, bộ Cánh Diều cho biết, để biên soạn một bộ sách là hết sức công phu, phức tạp và tốn kém. Chi phí cho mỗi bộ sách đầy đủ các môn học, vừa qua theo tính toán của các nhà xuất bản là khoảng từ 300-400 tỷ đồng.

Về đội ngũ tác giả, ông Thống cho biết, mỗi môn học tùy theo số lượng tiết học mà cần số lượng tác giả ít hay nhiều cho phù hợp. Với môn Ngữ văn cả 3 cấp học cần khoảng trên dưới 30 tác giả. Đây là một thách thức không nhỏ để có được một bộ sách chất lượng đáp ứng được yêu cầu đặt ra.

Đối với một số ý kiến cho rằng, nên lựa chọn các đầu sách từ các bộ SGK hiện hành để tạo thành một bộ SGK dùng chung trong cả nước, nhiều chuyên gia giáo dục cũng chỉ ra những thách thức. Cụ thể, Chủ biên môn Ngữ văn Chương trình GDPT 2018 cho rằng, mỗi bộ sách đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định và việc đánh giá bộ nào hơn bộ nào là bất khả thi.

Bà Nguyễn Thị Hà - giáo viên Trường THPT Lương Tài (Bắc Ninh) cũng cho rằng cách này không phù hợp. Việc đánh giá bộ sách để sử dụng phụ thuộc vào nhu cầu, mong muốn của từng địa phương. Nếu áp dụng cách này có thể tạo ra sự bất bình đẳng trong việc lựa chọn sách của các địa phương, dễ xuất hiện nguy cơ quay lại thời kì “độc quyền” SGK như trước kia.

Là người tham gia vào việc giảng dạy chương trình GDPT 2018, bà Nguyễn Thị Hà, giáo viên Trường THPT Lương Tài (tỉnh Bắc Ninh) cho rằng, hiện nay việc thay sách đã đi gần hết một chặng đường. Việc có một bộ sách vào lúc này có thể sẽ là một cuộc điều chỉnh chính sách rất lớn, cần phải huy động rất nhiều thời gian, nguồn lực. Trong khi đổi mới giáo dục không thể cho chúng ta thêm nhiều thời gian để chững lại hay chậm thêm. Và hơn hết, việc Bộ GDĐT biên soạn thêm 1 bộ SGK chắc chắn sẽ gặp khó khăn trong việc lựa chọn các chủ biên. Bởi hiện nay, hầu hết những “nhân tài” giáo dục đã tham gia biên soạn các bộ sách giáo dục hiện hành.