Sai phạm tại Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng: Thanh tra Chính phủ gọi tên UBND tỉnh Lạng Sơn và một loạt công ty liên quan

Gần 10 năm vẫn chưa hoàn thành tuyến đường 43km

Ngày 12/12/2025, Thanh tra Chính phủ chính thức công bố Thông báo Kết luận thanh tra số 3225/TB-TTCP về việc chấp hành chính sách, pháp luật Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng. Dự án có chiều dài khoảng 43km, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư.

Quá trình triển khai thực hiện từ năm 2016 đến tháng 7/2025, sau gần 10 năm dự án vẫn chưa hoàn thành, đang thực hiện việc thi công xây lắp (khối lượng hoàn thành đạt khoảng 30%). Trong quá trình thực hiện dự án đã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc nên phải dừng thực hiện và thay đổi hình thức đầu tư (03 lần), thay đổi cơ quan chủ quản đầu tư (02 lần). Cụ thể:

Lần 1, từ năm 2016- 2018, dự án được thực hiện theo hình thức đầu tư công. Lần 2, từ 2018 – 2022, dự án thực hiện theo hình thức đầu tư BOT. Lần 3, dự án (độc lập) thực hiện theo hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP) từ 2022 – 2025.

Ở lần 3, UBND tỉnh Lạng Sơn ban hành Quyết định số 688/QĐ-UBND ngày 11/4/2024 phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư và ký Hợp đồng số 12/HĐ.BOT-LANGSON ngày 14/4/2024: Nhà đầu tư là Liên danh Công ty cổ phần Xây dựng Đèo Cả - Công ty cổ phần Tập đoàn Đèo Cả - Công ty cổ phần Xây dựng công trình 568 - Công ty cổ phần Lizen; Tổng mức đầu tư (TMĐT)11.024,7 tỷ đồng, trong đó: Vốn ngân sách nhà nước tham gia dự án 5.495,7 tỷ đồng (chiếm 49,85%); Vốn nhà đầu tư chịu trách nhiệm thu xếp khoảng 5.529 tỷ đồng (chiếm 50,15%); Thời gian xây dựng hoàn thành trong năm 2026. Thời gian thu phí và vận hành khai thác 25 năm 7 tháng 26 ngày.

Trong quá trình thực hiện Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng (DNDA) có văn bản gửi UBND tỉnh Lạng Sơn báo cáo về các khó khăn, vướng mắc trong việc thu xếp tín dụng tại dự án... và đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư tăng tỷ lệ vốn ngân sách nhà nước (NSNN) lên 70% TMĐT để Ngân hàng thực hiện tài trợ vốn cho Dự án.

Công tác lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công (BVTC),  dự toán chậm so với tiến độ tổng thể được phê duyệt làm ảnh hưởng tới quá trình triển khai thi công; còn nhiều sai sót (đã nêu tại phần kết quả kiểm tra, xác minh). Tiến độ thực hiện các gói thầu xây lắp chậm so với hợp đồng; nhà thầu tổ chức thi công trước khi hồ sơ thiết kế BVTC được phê duyệt.

DNDA vẫn tiếp tục tổ chức thi công Gói thầu EC04 khi đã có yêu cầu dừng thi công để nâng quy mô lên 04 làn xe, dẫn đến phải phá dỡ các hạng mục này, gây lãng phí với giá trị là 3,16 tỷ đồng. Các nhà thầu khi thực hiện 03 gói thầu tư vấn và phi tư vấn còn một số thiếu sót, sai phạm (đã nêu tại phần kết quả kiểm tra, xác minh). Nhà đầu tư và DNDA chậm giải ngân vốn vay và vốn hợp pháp khác theo Hợp đồng BOT; chưa thu xếp đủ tài chính để thực hiện dự án theo quy định.

Theo Hồ sơ thiết kế được phê duyệt, dự án còn khoảng 1,5 triệu m3 đất, đá đổ thải chưa được UBND tỉnh bố trí bãi đổ thải. Các nhà thầu thi công xây dựng chưa hoàn thiện thủ tục đăng ký khai thác khoáng sản; cơ quan chức năng của tỉnh chưa thực hiện việc thu phí bảo vệ môi trường. Cơ quan có thẩm quyền chưa giao đất cho DNDA, chưa xác định số tiền phải nộp phần bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa.

Ngân hàng không thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ

Theo Thanh tra Chính phủ, việc bàn giao hồ sơ Dự án Thành phần 2 (TP2) cho Nhà đầu tư và DNDA, phía Ban quản lý dự án (QLDA) tỉnh chưa bàn giao hồ sơ, tài liệu, hiện trường, khối lượng đã thi công của các gói thầu xây lắp do DNDA TP2 đã thực hiện (trước năm 2018) cho DNDA khi thực hiện dự án (độc lập) theo hình thức đối tác công tư PPP.

Ngân hàng TP Bank không thực hiện theo đúng cam kết bố trí vốn cho nhà đầu tư và không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai thực hiện dự án. Do vậy, cần có quy định, chế tài để xử lý trường hợp các tổ chức tín dụng, ngân hàng không thực hiện đúng cam kết bố trí vốn trong hồ sơ dự thầu của các nhà đầu tư, tránh tái diễn tình trạng tương tự. Nhà đầu tư và DNDA không thực hiện được việc huy động vốn vay và các nguồn vốn khác theo Hợp đồng BOT đã ký kết.

UBND tỉnh Lạng Sơn trình và Hội đồng nhân dân tỉnh Lạng Sơn ban hành Nghị quyết số 18/NQ-HĐND điều chỉnh tăng phần vốn nhà nước tham gia dự án (vốn ngân sách địa phương) khi chưa cân đối được vốn đầu tư theo quy định. Sau đó, UBND tỉnh có Văn bản số 976/UBND-KTCN gửi Bộ Tài chính, trong đó nêu việc phải cân đối nguồn lực bổ sung cho Dự án là hết sức khó khăn...

UBND tỉnh Lạng Sơn đề nghị cấp có thẩm quyền hỗ trợ từ nguồn ngân sách Trung ương thực hiện dự án là 2.700 tỷ đồng, ngoài kế hoạch đầu tư công (nằm ngoài tổng số vốn phân bổ cho tỉnh theo nguyên tắc, tiêu chí, định mức). Đến thời điểm thanh tra, UBND tỉnh Lạng Sơn chưa ban hành quyết định điều chỉnh dự án đầu tư. Bộ Tài chính đã tổng hợp dự án này vào danh sách các dự án gặp khó khăn, vướng mắc.

Thanh tra Chính phủ khẳng định, để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện dự án đã nêu cụ thể tại phần kết quả kiểm tra, xác minh của Kết luận thanh tra, trách nhiệm thuộc Bộ Xây dựng, Hội đồng nhân dân tỉnh, UBND tỉnh Lạng Sơn, Sở Xây dựng tỉnh Lạng Sơn; Ban QLDA2 thuộc Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng), Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC); Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng tỉnh Lạng Sơn, Công ty Cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị, Công ty Cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng, Ngân hàng TPBank; các Nhà thầu thi công các Gói thầu EC01, EC02, EC03, EC04; đơn vị lập, đơn vị thẩm tra, đơn vị thẩm định Hồ sơ TKKT, thiết kế BVTC và các cơ quan, đơn vị có liên quan được nêu tại kết luận thanh tra.