Sàn vàng có giải quyết các vấn đề thị trường?
Thị trường vàng biến động mạnh trong thời gian qua và cao hơn mức giá thế giới. Điều đó có thể gây nên những rủi ro cho xã hội và khiến dòng vốn lệch hướng. Nhiều chuyên gia đã mạnh dạn đưa ra đề xuất, lập sàn vàng để giải quyết các điểm nghẽn trên thị trường vàng.
Tăng cường quản trong giao dịch
Tại cuộc họp với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và các bộ, ngành về điều hành chính sách tiền tệ, quản lý thị trường vàng 9 tháng đầu năm và định hướng thời gian tới, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã đề nghị NHNN mở ngay trang thông tin điện tử về giá vàng để minh bạch giá vàng; nghiên cứu để thành lập sàn vàng; trong tháng 9 phải ban hành thông tư hướng dẫn Nghị định 232/2025/NĐ-CP...
Với mục tiêu đưa thị trường vàng vào khuôn khổ, Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP (Nghị định 232) về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, song giá vàng trong nước vẫn cao hơn giá thế giới khoảng 20 triệu đồng/lượng.
Nghị định sẽ có hiệu lực từ ngày 10/10/2025. Hiện tại, các thành phần kinh tế vẫn đang chờ đợi những hướng dẫn cụ thể từ Chính phủ để thi hành. Điều này có nghĩa là, ở thời điểm hiện tại, giá vàng vẫn biến động theo cung cầu. Thị trường vàng vẫn ghi nhận trong cơn sốt nóng khi giá vàng neo ở mức 130 triệu đồng/lượng, song việc mua bán vàng cũng không hề đơn giản khi có tiền cũng phải xếp lốt, cọc tiền chờ đến lượt. Nguồn cung vàng vẫn khan hiếm khiến cho việc xếp hàng chờ mua vàng lại tái diễn. Thực tế này không chỉ gây thiệt hại cho nhà đầu tư, mà còn ảnh hưởng đến điều hành tỷ giá, lãi suất và chính sách tiền tệ.
Tại Nghị định 232 vừa ban hành mới đây, cơ chế Nhà nước độc quyền thương hiệu vàng miếng chính thức chấm dứt. Theo đó, doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện sẽ được phép sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Để Nghị định mới vào thực tiễn và các đơn vị nhanh chóng tham gia thị trường, lãnh đạo NHNN cũng cho biết đang gấp rút ban hành văn bản hướng dẫn, quy định cụ thể hồ sơ đăng ký để cấp phép nhập khẩu vàng, sản xuất vàng miếng.
Cẩn trọng lừa đảo mua bán vàng
Các doanh nghiệp kinh doanh vàng lớn đồng loạt phát đi cảnh báo về việc các website, fanpage giả mạo để lừa đảo, với hàng chục trường hợp đã bị lừa số tiền lớn. Theo đó, Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu vừa phát đi cảnh báo khẩn cấp tới khách hàng về các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua các Fanpage giả mạo doanh nghiệp này. Chỉ trong vài ngày, doanh nghiệp này đã ghi nhận 11 trường hợp khách hàng bị mắc bẫy các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng…
Tập đoàn Phú Quý cũng cảnh báo Fanpage giả mạo có đường link https://www.facebook.com/tapdoanphuquysilver Fanpage giả mạo này hiện tại đang sử dụng tài khoản nhận tiền có tên Công ty TNHH TMCP Phu Quy Groupvn để nhận tiền lừa đảo.
Đối với DOJI, doanh nghiệp này cho biết thời gian gần đây đã nhận được nhiều thông tin phản ánh về việc xuất hiện một số tổ chức/cá nhân mạo danh thương hiệu DOJI để thực hiện hành vi kêu gọi đầu tư tài chính trái phép, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của khách hàng và uy tín của Tập đoàn DOJI...
Đồng thời, NHNN phối hợp với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, chính quyền địa phương... để thanh, kiểm tra, bảo đảm thị trường vàng vận hành an toàn, không để biến động giá gây ảnh hưởng đến ổn định tài chính, tiền tệ và kinh tế vĩ mô.
Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, trước khi Nghị định 232 có hiệu lực và đi vào cuộc sống, lượng vàng đưa vào kinh doanh vẫn chưa đủ, dưới sự biến động của giá vàng thế giới, cơn “khát vàng” của người dân trong nước vẫn lên cao. Muốn giảm nhu cầu vàng, có thể cần triển khai thành lập sàn giao dịch vàng. Việc nghiên cứu thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia đang được kỳ vọng là bước ngoặt có tính chiến lược, đưa thị trường vàng về đúng quy luật cung - cầu và hội nhập quốc tế.
Chuyên gia kinh tế - PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, sàn giao dịch vàng là giải pháp thị trường, giúp loại bỏ chênh lệch giá bất hợp lý, hạn chế đầu cơ và vàng hóa nền kinh tế.
Theo ông Long, sàn vàng sẽ tạo sân chơi bình đẳng, khuyến khích nhiều doanh nghiệp tham gia, phá vỡ thế độc quyền hiện nay và thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh. Việc khuyến khích chế tác vàng trang sức sẽ tạo việc làm và gia tăng giá trị xuất khẩu, góp phần phát triển ngành kim hoàn.
Giới chuyên gia phân tích, khi có sàn giao dịch, giá vàng người mua - bán chỉ phải trả khoản phí duy trì cho sàn, nhỏ hơn nhiều so với việc mua bán tại cửa hàng. Chưa kể, người mua - bán còn phải đến tận cửa hàng, mua đâu bán đấy; nếu không sẽ bị ép giá. Vàng trên sàn sẽ là vàng đủ tiêu chuẩn. Thực hiện giao dịch trên sàn, người mua - bán có thể quy đổi và nhận vàng vật chất hoặc để nguyên trên sàn, với vàng được bảo quản an toàn trong kho, tránh rủi ro khi vận chuyển, cất giữ.
Giao dịch trên sàn còn ngăn chặn được vấn nạn rửa tiền, vì các giao dịch được thực hiện công khai, minh bạch. Nhà nước có thể giám sát thị trường, thu thuế, phí thuận lợi, đồng thời có số liệu chính xác để phân tích, điều tiết thị trường, dòng tiền, điều khiển kinh tế vĩ mô, ngăn chặn tình trạng gom vàng, tạo sóng, thao túng giá cả...
Trong bản kiến nghị về một số giải pháp phát triển thị trường vàng ổn định và bền vững, các chuyên gia tại Đại học Kinh tế quốc dân kiến nghị, Chính phủ cần sớm xây dựng một thị trường vàng hiện đại, để thị trường vàng trong nước liên thông với thị trường vàng thế giới, một thị trường cho phép vàng trong dân được đưa vào lưu thông trong hệ thống tín dụng thông qua chứng chỉ vàng và sàn vàng quốc gia.
Mô hình sàn giao dịch vàng được các chuyên gia gợi ý đó là chuyển đổi từ thị trường vàng vật chất sang vàng kỳ hạn. Cụ thể, cần cho phép thực hiện huy động vốn thông qua phát hành chứng chỉ chứng nhận vàng.
PGS.TS Nguyễn Hữu Huân - Đại học Kinh tế TPHCM: Địa điểm đặt sàn vàng quốc gia nên gắn với Trung tâm tài chính quốc tế
TPHCM từ lâu đã là nơi sôi động nhất cả nước về kinh doanh vàng, tập trung nhiều thương hiệu lớn, doanh nghiệp chế tác và hệ thống phân phối. Hơn nữa, việc đưa sàn vàng vào trong trung tâm tài chính quốc tế không chỉ tạo điều kiện cho nhà đầu tư trong nước mà còn mở ra khả năng kết nối với các sàn giao dịch quốc tế, biến TPHCM thành một điểm đến quan trọng trong bản đồ tài chính hàng hóa toàn cầu.
Một khi sàn vàng hoạt động minh bạch, chuẩn hóa và được gắn với các công cụ tài chính hiện đại như hợp đồng tương lai, quyền chọn, chứng chỉ vàng, thì đây không chỉ là kênh đầu tư an toàn cho người dân, mà còn là công cụ phòng ngừa rủi ro giá cả cho doanh nghiệp, đồng thời giúp Nhà nước có thêm giải pháp huy động nguồn lực vàng trong dân phục vụ phát triển kinh tế.
Mô hình sàn vàng nào là phù hợp?
Chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, để phát triển lành mạnh thị trường vàng cần khoán hóa thị trường vàng, cụ thể là thành lập sàn giao dịch vàng. Theo đó, người dân muốn mua vàng không cần phải xếp hàng ở tiệm vàng mua vàng vật chất về cất két sắt, mà có thể nhận chứng chỉ vàng. Người dân có thể sử dụng chứng chỉ này để giao dịch, trao đổi và cũng có thể mang đến sàn để rút vàng nếu có nhu cầu. Khi đó, giao dịch vàng sẽ rất thông thoáng, minh bạch về người mua, người bán, sức cung, sức cầu… Đặc biệt, cầu vàng vật chất khi đó cũng sẽ giảm mạnh vì hiện nhiều người có nhu cầu mua vàng để đầu tư, song không có nhu cầu mang vàng vật chất về để cất giữ.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng lưu ý, cần xác định rõ ngay từ đầu: sàn giao dịch vàng mà Việt Nam hướng tới là loại nào - giao dịch vàng vật chất hay là sàn hàng hóa phái sinh? Lập sàn vàng theo mô hình nào để phát huy hiệu quả tốt nhất?
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cũng khuyến nghị cần nghiên cứu kỹ mô hình, đối tượng tham gia, cơ quan nào tổ chức quản lý?... Trên thế giới có vài chục sàn giao dịch vàng hoạt động dưới nhiều hình thức như bán vàng vật chất (vàng thỏi, vàng miếng), vàng tài khoản hoặc hợp đồng vàng tương lai.
“Chẳng hạn, Trung Quốc có Sàn vàng Thượng Hải (SGE), Thái Lan có Sàn vàng TGJMA. Các sàn này vận hành minh bạch, nhờ đó giá vàng trong nước của họ chỉ chênh lệch với giá quốc tế từ 1-2%. Đây là điều mà thị trường vàng Việt Nam đang rất cần hướng tới” - ông Long nói.
Trong khi đó, ông Nguyễn Ngọc Trọng - Giám đốc Công ty vàng PNJ nêu ý kiến: Nếu lập sàn vàng thì nên theo mô hình sàn trung tâm như sàn Hồng Kông (Trung Quốc), New York (Mỹ), chứ để mạnh ai nấy mở sàn sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề tiêu cực.
Ở góc độ người dân, phần lớn người dân cho rằng điểm quan trọng là chứng chỉ vàng phát hành trên sàn phải được quyền hoán đổi thành vàng vật chất bất cứ lúc nào, vô điều kiện. Chỉ khi đó người dân mới tin tưởng và tham gia giao dịch. Đặc biệt, sàn vàng cần do Nhà nước quản lý, không phải sàn của một doanh nghiệp hay tổ chức tín dụng.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, Việt Nam có thể tham khảo các mô hình sàn giao dịch vàng tại các quốc gia khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan... Tuy nhiên, ông Hiếu nhấn mạnh việc lập sàn giao dịch vàng theo hướng người dân được tự do giao dịch, mua bán; tách bạch giữa quản lý nhà nước và hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng. Điều này có nghĩa là khi sàn vàng quốc gia ra đời, mọi người dân đều có thể đăng ký giao dịch.
