Sau sữa giả lại đến thuốc giả: Người tiêu dùng hoang mang

Chủ yếu là thuốc bán trên mạng

Ngay sau khi Công an tỉnh Thanh Hóa triệt phá thành công đường dây sản xuất, buôn bán thuốc tân dược giả quy mô lớn trên toàn quốc, Bộ Y tế đã có văn bản hỏa tốc gửi Sở Y tế Thanh Hóa, yêu cầu khẩn trương phối hợp với cơ quan công an cung cấp thông tin, làm rõ các tình tiết liên quan và tiến hành xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm pháp luật.

Đồng thời, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cũng có văn bản gửi tới Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương yêu cầu thông báo rộng rãi đến các cơ sở kinh doanh, cơ sở sử dụng thuốc không được kinh doanh, buôn bán, sử dụng 21 sản phẩm thuốc giả trong vụ án nói trên.

Bên cạnh đó, Cục Quản lý Dược cũng yêu cầu Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương triển khai thực hiện nghiêm các Công điện, công văn của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Y tế về tăng cường giám sát, kiểm tra chặt chẽ nhằm kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe người tiêu dùng. Chỉ đạo các bệnh viện, cơ sở khám, chữa bệnh trên địa bàn rà soát lại quy trình mua thuốc, cung ứng thuốc và tình hình cung ứng thuốc trong thời gian qua; bảo đảm thuốc được cung ứng là thuốc đã được cấp giấy phép lưu hành và cung ứng bởi các cơ sở kinh doanh dược hợp pháp, có hóa đơn chứng từ đầy đủ. Thiết lập đường dây nóng, tiếp nhận các thông tin về thuốc giả, thuốc nhập lậu, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ trên địa bàn; kịp thời báo cáo Ban Chỉ đạo 389 địa phương và phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan tiến hành kiểm tra các cơ sở kinh doanh thuốc trên địa bàn, điều tra, xác minh thông tin và truy tìm nguồn gốc các thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm.

TS Tạ Mạnh Hùng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược cho biết, trong số 21 loại sản phẩm đã bị cơ quan Công an thu giữ có 4 loại giả thuốc tân dược; còn lại là 39.323 hộp gồm 17 loại sản phẩm giả nghi là thuốc đông dược, sản phẩm có nhãn ghi mục đích sử dụng như thuốc chữa bệnh. 21 loại sản phẩm này được sản xuất tại Hà Nội, TPHCM, An Giang. Cục Quản lý dược đang phối hợp cơ quan chức năng làm rõ thị trường chủ yếu tiêu thụ các sản phẩm này.

Giám đốc bệnh viện phải chịu trách nhiệm việc kê đơn bán thuốc

Bên lề Hội nghị Câu lạc bộ Giám đốc bệnh viện phía Bắc diễn ra cuối tuần qua, PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai nhận định, nguy cơ thuốc giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và thực phẩm chức năng len lỏi vào hệ thống bệnh viện là hoàn toàn có. Do vậy, các bệnh viện phải siết chặt quản lý, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người bệnh.

Ông Đào Xuân Cơ cho rằng, thực phẩm chức năng không phải không có giá trị, nhưng nếu không kiểm soát chặt chẽ, việc lạm dụng có thể khiến người bệnh vừa gánh rủi ro, vừa tốn kém không cần thiết. Vì vậy, siết chặt việc kê đơn thuốc hay chặn việc bác sĩ, dược sĩ lợi dụng uy tín chuyên môn để giới thiệu thực phẩm chức năng như một phần trong phác đồ điều trị. Không để xảy ra trường hợp người bệnh chỉ chi 3 đồng cho thuốc, nhưng lại tốn tới 7 đồng cho thực phẩm chức năng không rõ hiệu quả. Theo ông Cơ, Bệnh viện Bạch Mai đã dừng hoàn toàn việc kinh doanh thực phẩm chức năng tại các nhà thuốc từ 3 năm nay. Đồng thời, nghiêm cấm mọi hình thức kê đơn hay tư vấn sử dụng thực phẩm chức năng, kể cả gián tiếp bên ngoài bệnh viện.

TS.BS Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) khẳng định, bác sĩ không được kê đơn thực phẩm chức năng, thực phẩm trong toa thuốc. “Nếu bác sĩ kê đơn chưa đúng, tùy theo hình thức vi phạm sẽ bị phạt hành chính hoặc hình sự với trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng”- ông Đức nhấn mạnh. Bên cạnh thực phẩm chức năng, ông Đức cũng nhìn nhận thuốc giả, sữa giả là vấn đề nhức nhối trong ngành y tế, ảnh hưởng đến người bệnh. Quan điểm của ông là sữa giả, thuốc giả có xâm nhập được vào bệnh viện hay không sẽ liên quan tới công tác quản trị của đơn vị. Trong đó, giám đốc bệnh viện là người đứng đầu, phải chịu trách nhiệm và đưa ra quy chế trong kê đơn, bán thuốc, cung cấp các dịch vụ trong bệnh viện.

Khẩn trương rà soát việc kê đơn thuốc trong bệnh viện

Để bảo đảm công tác khám, chữa bệnh tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật, chuyên môn y tế và bảo đảm quyền lợi, sự an toàn của người bệnh, trong công văn gửi các giám đốc bệnh viện và Sở Y tế địa phương ngày 20/4, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn yêu cầu các bệnh viện rà soát thuốc giả, sữa giả, chấn chỉnh việc nhân viên tư vấn bán sữa, đặc biệt các sản phẩm sữa giả đã được cơ quan điều tra phát hiện.

Theo đó, các bệnh viện cần giám sát chặt chẽ việc quảng cáo, tiếp thị, tư vấn, kê đơn hay hướng dẫn sử dụng các sản phẩm không phải là thuốc (như sữa, thực phẩm chức năng) nhưng lại đưa ra thông tin về phòng, chữa hoặc chẩn đoán bệnh, điều trị, giảm nhẹ bệnh, hoặc điều chỉnh chức năng cơ thể... Bộ Y tế nhấn mạnh không được lợi dụng kiến thức y học để quảng cáo sai sự thật, đồng thời yêu cầu các bệnh viện đảm bảo hoạt động dinh dưỡng đúng quy định. Ngoài ra, các cơ sở y tế phải kiểm tra danh mục thuốc và các loại thuốc đang sử dụng, đối chiếu với danh sách thuốc giả mà công an phát hiện gần đây, có biện pháp xử lý nếu phát hiện vi phạm. Bệnh viện cũng cần rà soát lại việc kê đơn các sản phẩm không phải là thuốc để phát hiện và chấn chỉnh những trường hợp chưa đúng quy định.

Thuốc giả không chỉ là vấn đề chất lượng sản phẩm, mà là một loại hình tội phạm tinh vi, có tổ chức, thách thức toàn bộ hệ thống pháp lý và đạo đức xã hội. Lợi dụng sự phát triển của thương mại điện tử, mạng xã hội và các nền tảng mua bán trực tuyến, các đối tượng dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng, che giấu danh tính và lách luật bằng nhiều thủ đoạn.

Trong khi đó, việc kiểm soát thuốc qua các kênh bán lẻ còn nhiều kẽ hở; các biện pháp truy vết, phát hiện sớm thuốc giả chưa đủ nhanh, chưa đủ sâu; các chế tài xử phạt hiện hành chưa tạo đủ sức răn đe, thậm chí trong một số trường hợp, chỉ dừng ở mức xử phạt hành chính là không tương xứng với mức độ nguy hiểm và hậu quả gây ra.

Cần nhìn nhận rõ rằng, thuốc giả không chỉ gây tổn thất về kinh tế và sức khỏe, mà còn làm sụp đổ niềm tin của người dân vào hệ thống y tế. Khi người bệnh không còn tin vào chất lượng thuốc, vào lương tâm người thầy thuốc, đó chính là sự đổ vỡ nghiêm trọng nhất, và là điều mà ngành y tế không bao giờ được phép để xảy ra. Cuộc chiến chống thuốc giả vì vậy không thể chỉ giao cho riêng ngành y, mà cần một cơ chế phản ứng nhanh, hành động dứt khoát từ nhiều phía: cơ quan điều tra, quản lý thị trường, hải quan, tư pháp và cả sự vào cuộc của truyền thông, người tiêu dùng.