Tài sản mã hóa: Từ tiềm năng đến động lực tăng trưởng
Việt Nam ghi nhận dòng vốn tài sản mã hóa vượt 220 tỷ USD trong năm 2025. Sự bùng nổ của thị trường tài sản mã hoá được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng để Việt Nam từng bước định vị vai trò trung tâm tài chính số của khu vực.
Tạo động lực phát triển kinh tế
Tài sản mã hóa gồm tiền mã hóa (crypto), token số và các tài sản kỹ thuật số dựa trên công nghệ blockchain đang nhanh chóng trở thành một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính toàn cầu. Không chỉ là xu hướng tương lai, thị trường tài sản số đã và đang vận hành sôi động, thu hút hàng triệu người dùng và hàng trăm tỷ USD dòng tiền toàn cầu.
Số liệu từ Chainalysis (công ty phân tích blockchain và nền tảng dữ liệu về tài sản số) cho biết, giá trị giao dịch tài sản mã hoá (TSMH) trên chuỗi tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã tăng từ 81 tỷ USD hàng tháng vào tháng 7/2022 lên 244 tỷ USD vào cuối năm 2024, gấp 3 lần chỉ trong 30 tháng, đưa khu vực trở thành thị trường phát triển nhanh nhất thế giới. Trong đó, Việt Nam hiện đứng thứ 3 trong khu vực với dòng vốn TSMH vào thị trường vượt 220 tỷ USD, tăng 55% so với năm trước đó.
Tại Việt Nam, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường TSMH được Chính phủ ban hành ngày 9/9/2025 là nền tảng quan trọng cho việc hình thành thị trường TSMH trong nước. Nghị quyết quy định rõ điều kiện phát hành, yêu cầu doanh nghiệp (DN) phát hành phải là pháp nhân tại Việt Nam và dựa trên tài sản thực; đồng thời, thiết lập các chuẩn mực chặt chẽ đối với tổ chức cung cấp dịch vụ TSMH (VASP).
Theo đó, các VASP phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 49% và hạ tầng công nghệ đáp ứng chuẩn an toàn cấp độ 4 trên thang 5 cấp độ. Ngoài việc cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký, DN buộc phải công bố thông tin minh bạch, tách bạch tài sản khách hàng, có cơ chế giải quyết tranh chấp và bồi thường khi có sự cố.
Theo GS.TS Phan Trung Lý - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, quy định pháp luật hiện hành mới dừng ở mức nguyên tắc, cần sớm ban hành các thiết chế quản lý chuyên trách để biến TSMH từ tiềm năng thành động lực tăng trưởng. Các cơ quan quản lý cần cụ thể hoá khung pháp lý cho tài sản số và blockchain, làm rõ các định nghĩa liên quan đến tài sản số, quyền sở hữu, xử lý tranh chấp, nghĩa vụ thuế, bảo vệ người tiêu dùng và tiêu chuẩn an ninh mạng.
Đồng thời, theo ông Lý, việc phát triển thị trường TSMH cần bảo đảm an ninh, quyền con người và dữ liệu, phát triển sản phẩm số đi đôi với luật về dữ liệu cá nhân, an ninh mạng, chống rửa tiền - những yêu cầu phù hợp với tinh thần hoàn thiện Nhà nước pháp quyền (Nghị quyết 27-NQ/TW).
Bắt nhịp xu thế
Giới chuyên gia phân tích, đối với Việt Nam, tài sản mã hóa mở ra không ít cơ hội phát triển trong đó huy động được lượng vốn khổng lồ.
Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn FPT Trương Gia Bình phân tích, quy mô giao dịch blockchain tại Việt Nam đã đạt 35 tỷ USD/năm. Chính phủ cho phép thí điểm Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam sẽ mở ra cơ hội cho phát triển “tài chính mới nổi” gồm blockchain, tài sản số, tiền mã hóa, bên cạnh tài chính truyền thống.
Giám đốc Thị trường nước ngoài (Công ty cổ phần Chứng khoán SSI) Thomas Nguyễn thông tin, quy mô giao dịch của thị trường tiền mã hóa Việt Nam hiện tại lớn gấp 3-4 lần thị trường chứng khoán. Trong tương lai, nhiều dịch vụ ngân hàng quen thuộc sẽ được triển khai on-chain (các giao dịch được xác nhận và lưu trữ trực tiếp trên blockchain) và vận hành trên nền tảng crypto.
Từ kinh nghiệm quốc tế, ông David Chan - Giám đốc Phát triển thị trường tại Hồng Kông (Trung Quốc), BCG nhận định, tài sản mã hóa là phần mở đầu của một xu thế rộng lớn hơn - xu thế “on-chain economy flywheel” - cơ chế tăng trưởng tự củng cố của nền kinh tế, hoạt động và giao dịch trực tiếp trên blockchain.
Tuy nhiên, vị chuyên gia này khuyến cáo, tài sản kỹ thuật số cũng đi kèm với những rủi ro mới, nên các quốc gia cần có hướng dẫn về quy định và hợp tác công - tư để hướng tới mục tiêu phát triển chung.
Nếu tận dụng tốt hành lang pháp lý mới, song hành cùng quản trị rủi ro, Việt Nam có cơ hội định hình một thị trường tài sản số minh bạch, an toàn, trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế 2 chữ số trong thời gian tới.
Được biết, hiện nay Bộ Tài chính đã phân công các đơn vị chức năng xây dựng các chính sách cụ thể liên quan đến thuế, phí, lệ phí trong giao dịch tài sản mã hóa; đồng thời xây dựng quy định về kế toán và hướng dẫn thực hiện cho các DN và đối tượng tham gia. Song song với đó, Bộ Tài chính cũng đã thiết lập quy trình phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước, nhằm thống nhất các yêu cầu về an ninh, phòng chống rửa tiền, quản lý dòng vốn và an toàn hệ thống.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi:
Cấp phép tối đa 5 sàn giao dịch tài sản mã hóa
Sau khi Nghị quyết 05 được ban hành, một số DN đã thực hiện việc đăng ký ngành nghề kinh doanh, trong đó có liên quan đến tài sản mã hóa. Chúng tôi hy vọng sẽ có nhiều DN tham gia, nhưng chỉ có tối đa 5 sàn được cấp phép. Chúng tôi đang triển khai khẩn trương các công việc và hy vọng sẽ có những đơn vị gửi hồ sơ, được cấp phép trước thời điểm năm 2026. Tuy nhiên, việc này phụ thuộc vào chuẩn bị các điều kiện của các DN có đáp ứng được các yêu cầu hay không.
