Tăng cường giám sát khi chuyển đổi đất nông, lâm trường

Tuy nhiên, kết quả giám sát của Hội đồng Dân tộc cho thấy, công tác quản lý đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh vẫn còn nhiều tồn tại, bất cập.

Chưa được quan tâm

Thực hiện chương trình giám sát năm 2018, Hội đồng Dân tộc Quốc hội đã thành lập các đoàn giám sát và đã tiến hành giám sát ở 9 tỉnh (Phú Thọ, Tuyên Quang, Quảng Ninh, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Bình Định, Gia Lai, Đắk Lắk và Kiên Giang) cùng với 5 tập đoàn lớn về cao su, càphê, và chè. Một số địa phương, doanh nghiệp chưa nhận thức rõ vai trò và tầm quan trọng của Nghị quyết số 112 cũng như Chỉ thị 11/CT-TTg nên chưa ban hành văn bản quán triệt, tổ chức chỉ đạo thực hiện, chưa xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện theo yêu cầu.Trong khi đó, nhiều công ty thua lỗ, hiệu quả sử dụng đất nông, lâm trường không cao; đất đai chủ yếu là khoán trắng, phát canh thu tô, không quản lý được sản phẩm giao khoán; thu nhập chủ yếu của công ty dựa vào hoạt động dịch vụ nhưng một số địa phương, công ty chưa đề xuất phương án giải thể…

Tại hội thảo chia sẻ kết quả về việc triển khai Nghị quyết 112 mới đây, ông Triệu Văn Bình – Phó Vụ trưởng Vụ Dân tộc, Văn phòng Quốc hội cho biết: Nghị quyết ban hành nhằm giám sát, đánh giá toàn diện việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 30 của Bộ Chính trị và Nghị định số 118 của Chính phủ về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp.

Tuy nhiên, quá trình kiểm tra, giám sát cho thấy ở nhiều địa phương vẫn chưa thực sự vào cuộc. Đơn cử như tại Quảng Ninh, UBND tỉnh mới chỉ xác định ranh giới, cắm mốc, đo vẽ hiện trạng quản lý sử dụng đất làm cơ sở điều chỉnh và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 9 ban quản lý rừng và 2 công ty lâm nghiệp.

Đặc biệt, nhiều vụ việc tranh chấp, lấn chiếm, xâm canh chưa được giải quyết triệt để. Chỉ riêng tại Quảng Ninh, trước năm 2014, Công ty cổ phần Đường Hoa bị lấn chiếm 197 hécta, tỉnh đã thu hồi 177 hécta giao lại cho địa phương, còn 20 hécta đang rà soát; các công ty lâm nghiệp có 116,9 hécta còn tranh chấp đang được xem xét giải quyết; từ năm 2014 đến nay không có số liệu báo cáo.

Phát huy dân chủ

Đánh giá việc triển khai Nghị quyết 112, cùng với Hội đồng Dân tộc trong chương trình giám sát năm 2018, ông Trần Ngọc Bình - đại diện Liên minh Đất rừng (Forland), Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam cũng cho biết: Các công ty đã thực hiện phương án sản xuất kinh doanh sau sắp xếp, thực hiện công tác khoán, tuy nhiên đối với các công ty lâm nghiệp vẫn khó khăn trong sản xuất kinh doanh, nhất là phải đối phó với tình trạng lấn chiếm. Việc giao khoán vẫn còn vấn đề chưa rõ ràng, công tác quản lý chưa chặt chẽ, thiếu sự kiểm tra giám sát và hỗ trợ của địa phương.

Từ những hạn chế trên, để tháo gỡ những khó khăn trong việc triển khai Nghị quyết 112, ông Bình cho rằng, cần phát huy dân chủ ở cơ sở, tăng cường công tác giám sát của người dân và cộng đồng đối với việc quản lý sử dụng đất của các công ty, các địa phương; việc giao lại đất đai thu hồi đúng đối tượng, đúng chính sách; xử lý dứt điểm diện tích đất giao trùng, tranh chấp, lấn chiếm, xâm canh. Đồng thời bố trí đủ ngân sách để hoàn thành việc rà soát, phân giới, cắm mốc và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với các hộ gia đình được giao; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, trong đó chú trọng hoạt động quản lý và hiệu quả sản xuất kinh doanh của các công ty và ban quản lý rừng và thực hiên nghiêm chế độ báo cáo theo Chỉ thị 11 của Thủ tướng.

Thực tiễn qua quá trình giám sát, Hội đồng Dân tộc cũng cho rằng, cần rà soát việc thực hiện chính sách ưu tiên giao đất và hỗ trợ đối với đồng bào dân tộc thiểu số và hộ người Kinh nghèo. Trong đó phát huy dân chủ ở cơ sở, tăng cường công tác giám sát của người dân và cộng đồng đối với việc quản lý sử dụng đất của các công ty, các địa phương, việc giao lại đất đai thu hồi đúng đối tượng, đúng chính sách. Đặc biệt cần xử lý dứt điểm diện tích đất giao trùng, tranh chấp, lấn chiếm, xâm canh. Bố trí đủ ngân sách để hoàn thành việc rà soát, phân giới, cắm mốc và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với các hộ gia đình được giao.