Tăng tuổi nghỉ hưu: Lường trước sự tác động

Tăng theo từng đối tượng

Theo Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Phạm Minh Huân, việc tăng tuổi nghỉ hưu lúc này là vô cùng cấp thiết bởi dân số Việt Nam đang bước vào hai quá trình vừa đang trong độ tuổi dân số vàng, vừa phải đối mặt với thời kỳ dân số già. Vì thế tăng tuổi nghỉ hưu có thể giúp ứng phó tốt hơn với quá trình này. Ngoài ra, qua 3 lần khảo sát thì thấy quỹ BHXH đang mất cân đối, vì vậy việc điều chỉnh chỉnh sách là cần thiết…

“Quan điểm chung của Bộ LĐTB&XH là điều chỉnh tuổi nghỉ hưu của cả nam và nữ. Thứ hai là giữ nguyên tuổi nghỉ hưu với những lao động đang làm các ngành độc hại, lao động suy giảm sức khỏe, lao động ở vùng sâu vùng xa, hải đảo, lao động chuyên gia và các đối tượng quản lý lãnh đạo chủ chốt. Thứ ba là việc điều chỉnh sẽ được thực hiện từng bước, với từng ngành nghề”- ông Huân nói.

Theo thống kê của BHXH Việt Nam, thực tế tuổi nghỉ hưu ở nước ta thấp hơn nhiều so với quy định, tuổi nghỉ hưu bình quân năm 2012 chỉ là 54,17 tuổi, trong đó nam là 55,61 tuổi và nữ là 52,56 tuổi; tỉ lệ nghỉ hưu đúng tuổi chiếm khoảng 40,5%; số người nghỉ hưu sớm trước tuổi chiếm tỉ lệ cao, trên 50%. Nguyên nhân của tình trạng tuổi nghỉ hưu thấp là do Luật BHXH năm 2006 quy định tỉ lệ giảm trừ cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi thấp, chỉ 1%, sang Luật BHXH năm 2014 đã điều chỉnh nâng lên 2%. Tuy nhiên, theo khuyến nghị của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), tỉ lệ giảm trừ này phải từ 5 đến 6% thì mới hạn chế số người nghỉ hưu trước tuổi. Bên cạnh đó là quy định giảm tuổi nghỉ hưu trong chính sách tinh giản biên chế, giải quyết đối với lao động dôi dư,... và các nhóm đối tượng khác trong Luật BHXH cũng chưa thực sự hợp lý làm cho tuổi nghỉ hưu bình quân thực tế thấp hơn nhiều so với quy định (đối tượng này thường giảm từ 1 đến 5 tuổi).

“Hiện nay đang có sự mất cân đối giữa mức đóng và mức hưởng của quỹ hưu trí, chủ yếu do tuổi thọ của người dân ngày càng tăng và sự mất cân đối giữa mức đóng và mức hưởng sẽ ảnh hưởng đến khả năng cân đối của quỹ BHXH trong dài hạn nếu không kịp thời điều chỉnh chính sách cho phù hợp. Vậy nên BHXH Việt Nam cho rằng việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là cần thiết” – ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam nói.

Cũng theo ông Trần Đình Liệu trước mắt có thể thực hiện đối với một số nhóm đối tượng, sau đó mở rộng ra toàn bộ lực lượng lao động theo hướng bảo đảm bình đẳng giới, phù hợp với đặc thù nghề nghiệp, đặc điểm tâm sinh lý, điều kiện lao động, tận dụng nguồn lao động chất lượng cao nhưng cũng phải tính đến việc bố trí việc làm cho lao động trẻ.

Hiện nay đang có sự mất cân đối giữa mức đóng và mức hưởng của quỹ hưu trí.

Cần có lộ trình cụ thể

Mặc dù đồng tình với đề xuất của đại diện Bộ LĐTB&XH nhưng ông Bùi Sỹ Lợi-Uỷ ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, Bộ LĐTB&XH cũng cần có bản đánh giá tác động kinh tế - xã hội cụ thể.

“Tôi ủng hộ việc tăng tuổi nghỉ hưu, nhưng tăng thế nào để vẫn có thể sử dụng tốt lực lượng lao động trẻ, sung sức có kỹ thuật mà chúng ta đang rất cần. Mặc dù vậy, tôi vẫn băn khoăn bởi 6 tháng đầu năm vẫn còn 191.000 sinh viên ra trường chưa có việc làm, thiếu việc làm. Đây không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề xã hội” - ông Lợi nói.

Nhận định về vấn đề này, ông Trần Đình Liệu cũng cho rằng, việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là vấn đề nhạy cảm, tác động sâu rộng tới tất cả các mặt của đời sống xã hội, do vậy để tạo sự đồng thuận cao, cơ quan chủ trì phải tính toán hết sức khoa học và chặt chẽ, trong quá trình triển khai cần có sự chuẩn bị về tâm lý cho người lao động, người sử dụng lao động và cần có lộ trình phù hợp. Bên cạnh đó, phải lường trước những tác động của chính sách, để khi chính sách mới ban hành mang lại những điều tốt hơn cho người lao động, cho người dân, đồng thời phải bảo đảm lợi ích kinh tế và tài chính lâu dài cho đất nước.

Cũng theo ông Trần Đình Liệu, việc tăng tuổi nghỉ hưu cũng cần bổ sung quy định: Khi đã đủ tuổi nghỉ hưu mà NLĐ tiếp tục làm việc thì tiếp tục được đóng BHXH. Trong quá trình làm việc quá tuổi, nếu NLĐ dừng làm việc tại bất kỳ thời điểm nào cũng đều được hưởng lương hưu mà không bị ràng buộc bởi điều kiện gì. Điều này tạo tính cơ động, phù hợp với nền kinh tế thị trường; đồng thời cũng là quy định mở cho người sử dụng lao động nhằm tận dụng kinh nghiệm, tay nghề, trình độ chuyên môn của NLĐ.