Tạo đà để phát triển Trung tâm tài chính quốc tế
Giới chuyên gia đánh giá, xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) tại Việt Nam không chỉ là hướng đi tất yếu để thu hút nguồn vốn và thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng, mà còn là một bước đi chiến lược cần được thực hiện quyết liệt.
Cơ hội để Việt Nam bứt phá
Thủ tướng Chính phủ vừa có chỉ đạo mới nhất, đưa TTTCQT tại Việt Nam hoạt động ngay trong tháng 11 này.
Việc vận hành TTTCQT sớm sẽ rút ngắn được con đường để đưa Việt Nam hút dòng vốn ngoại. Chưa kể đây là thời điểm, cơ hội để Việt Nam bứt phá, tham gia sâu hơn vào chuỗi liên kết tài chính toàn cầu. Nếu tận dụng đúng thời điểm và đi đúng hướng, TTTCQT của Việt Nam sẽ trở thành nền tảng vững chắc để huy động các nguồn lực tài chính chất lượng cao nhằm phát triển quốc gia, góp phần nâng cao năng lực quản trị nhà nước, tăng sức cạnh tranh quốc gia và hội nhập sâu rộng, hiệu quả với hệ thống tài chính thế giới.
TS Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TPHCM cho rằng, TTTCQT không chỉ là nơi huy động và phân bổ vốn mà còn là động lực cho đổi mới sáng tạo và quản trị rủi ro. Ông Sơn nhấn mạnh, TPHCM hoàn toàn có thể trở thành một TTTCQT nếu có chiến lược đúng đắn và khung pháp lý phù hợp. Mô hình thành công từ các TTTCQT như Singapore, Dubai và Hồng Kông (Trung Quốc) sẽ là những bài học quý giá cho Việt Nam.
4 phương án vận hành TTTCQT
Bộ Tài chính đã nghiên cứu 4 phương án mô hình cơ quan điều hành và giám sát tại 2 địa điểm TP Đà Nẵng và TPHCM, đồng thời xem xét vai trò điều phối của trung ương khác nhau. Mỗi phương án có các ưu điểm, thách thức về quản trị, tốc độ triển khai, tính nhất quán chính sách và năng lực giám sát.
Phương án thứ nhất, thành lập 2 cơ quan điều hành, 2 cơ quan giám sát thuộc Ủy ban nhân dân 2 thành phố là TPHCM và Đà Nẵng, phát huy vai trò chủ động của địa phương, giúp khởi động nhanh và thử nghiệm cơ chế mới, phù hợp tinh thần phân cấp.
Phương án thứ hai, thành lập một cơ quan điều hành, một cơ quan giám sát thuộc trung ương; tập trung về một đầu mối trung ương đảm bảo tính thống nhất, minh bạch và chuyên nghiệp.
Phương án thứ ba, thành lập 2 cơ quan điều hành, 2 cơ quan giám sát thuộc địa phương, dưới sự điều phối của Ban Chỉ đạo quốc gia giai đoạn 2025-2030, từng bước hoàn thiện thể chế, nhân lực, thử nghiệm cơ chế vận hành. Sau năm 2030, khi TTTCQT đã vận hành ổn định thì chuyển dần sang phương án 2 (thành lập cơ quan TTTCQT độc lập, có thẩm quyền thống nhất và vị thế pháp lý đủ mạnh để quản lý toàn diện, bảo đảm tính minh bạch, chuyên nghiệp và hội nhập quốc tế).
Quá trình chuyển đổi sẽ được luật hóa bằng Luật TTTCQT Việt Nam, đồng thời hợp nhất hai cơ quan điều hành địa phương thành các văn phòng đại diện thuộc Cơ quan Trung tâm tài chính quốc gia.
Phương án thứ tư, thành lập 2 cơ quan điều hành thuộc 2 địa phương và một cơ quan giám sát thuộc trung ương.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, các phương án sẽ tiếp tục được tiếp thu ý kiến chuyên gia, định chế tài chính toàn cầu và doanh nghiệp để lựa chọn mô hình tối ưu, bảo đảm tính minh bạch, hiệu quả, phù hợp pháp luật và thông lệ.
Bàn về vấn đề này, TS Nguyễn Văn Cương - Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp nhận định, TTTCQT là một khu vực (thường tập trung ở một thành phố hoặc đặc khu) nơi hội tụ các dịch vụ tài chính toàn cầu, như ngân hàng, bảo hiểm, thị trường vốn, quản lý quỹ, tài chính phái sinh, tài sản số, fintech, trọng tài thương mại quốc tế… Một TTTCQT chỉ thành công khi có khung pháp lý minh bạch, ổn định, có khả năng dự báo và thân thiện với nhà đầu tư quốc tế. Khung pháp lý này phải đáp ứng được những yêu cầu cơ bản như bảo đảm niềm tin pháp lý (legal certainty) cho doanh nghiệp và nhà đầu tư toàn cầu; tạo môi trường cạnh tranh công bằng và cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập, đáng tin cậy; linh hoạt, thích ứng nhanh với đổi mới công nghệ (fintech, tài sản số, trí tuệ nhân tạo); kết nối quốc tế thông qua tương thích chuẩn mực toàn cầu (FATF, IOSCO, Basel, IAIS...).
Cũng theo ông Cương, một TTTCQT thành công không chỉ cần tòa nhà chọc trời và ưu đãi thuế, mà quan trọng hơn là một môi trường pháp lý minh bạch, ổn định, dễ dự đoán, gắn kết với thông lệ quốc tế và đủ linh hoạt để thích ứng với sự thay đổi của công nghệ tài chính toàn cầu.
