Tập huấn nâng cao năng lực phòng chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam
Ngày 28/10, tại Đà Nẵng, Viện Kiểm soát Thuốc lá Toàn cầu (IGTC ) thuộc Trường Đại học Y tế Công cộng John Hopkins phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của Thuốc lá (VNTCF) đã khai mạc khoá Tập huấn Nâng cao năng lực quản lý và thực hiện các chương trình, hoạt động về phòng chống tác hại của thuốc lá.
Phát biểu tại chương trình, ThS. BS Phan Thị Hải – Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế cho biết, đây là lần thứ hai chương trình được tổ chức tại Việt Nam. Lần đầu tiên, lớp học được tổ chức vào năm 2017 tại thành phố Nha Trang, đã góp phần đào tạo nên đội ngũ cán bộ chủ chốt, những người hiện đang đảm nhận các vai trò nòng cốt trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam.
Hiện nay, thuốc lá vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm, thuốc lá cướp đi sinh mạng của hơn 8 triệu người trên toàn cầu, trong đó có 1,3 triệu người không hút thuốc nhưng vẫn bị ảnh hưởng do hút thuốc thụ động.
Tại Việt Nam, khoảng 103.000 người tử vong mỗi năm do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Bên cạnh thiệt hại về sức khỏe và tính mạng, thuốc lá còn gây gánh nặng lớn về kinh tế, năng suất lao động và môi trường.
Việt Nam đã sớm tham gia Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá của WHO (FCTC) từ năm 2004 và ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá vào năm 2012. Gần đây, ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH13, trong đó quy định cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng kể từ năm 2025 – thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Sau hơn 10 năm thực thi Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, với sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế và nỗ lực của các địa phương, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận như: tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới từ 15 tuổi trở lên giảm; Tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc lá tại nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế đều giảm rõ rệt; Nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá được nâng cao đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức trong phòng chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là tình trạng phơi nhiễm khói thuốc tại nhà hàng, quán bar, vũ trường, quán cà phê…. vẫn ở mức cao, và sự xuất hiện của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang gây khó khăn mới cho công tác quản lý, thực thi.
Do đó, Chương trình tập huấn cán bộ nòng cốt về kiểm soát thuốc lá do Viện Nghiên cứu Toàn cầu về Kiểm soát thuốc lá, trường Đại học Y tế công cộng Johns Hopkins phối hợp với Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá triển khai là một hoạt động thuộc sáng kiến Bloomberg nhằm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá. Chương trình hướng tới việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ nòng cốt tại các quốc gia có gánh nặng bệnh tật và tử vong cao do thuốc lá gây ra, qua đó tăng cường khả năng tổ chức, triển khai và thực thi hiệu quả các chính sách kiểm soát thuốc lá.
Tại Việt Nam, công tác xây dựng và thực hiện các chính sách kiểm soát thuốc lá đã đạt được những bước tiến nhất định ở nhiều mức độ khác nhau. Tuy nhiên, ngành công nghiệp thuốc lá vẫn tiếp tục có những hành động can thiệp vào quá trình xây dựng và thực thi chính sách. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều vấn đề đáng lo ngại như tác động kinh tế của việc kiểm soát thuốc lá; sự cần thiết phải triển khai đồng bộ các biện pháp trong gói MPOWER; việc quản lý thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng; cũng như yêu cầu tăng cường thực thi các quy định của pháp luật về kiểm soát thuốc lá, đặc biệt là trong việc bảo đảm môi trường không khói thuốc.
Trong 5 ngày (từ ngày 28/10 đến 1/11/2025), các học viên được đào tạo về Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC)- Tổng quan về thực hiện chính sách tại Việt Nam; Các thách thức trong kiểm soát thuốc lá tại Việt Nam – Tổng quan các bài học thành công, thất bại và cách khắc phục. Cùng với đó là các chuyên đề: Kinh tế trong kiểm soát thuốc lá; Xác định các rào cản chính và giải pháp khắc phục; Ứng dụng nghiên cứu trong việc đánh giá thực trạng các chính sách kiểm soát thuốc lá hiện nay; Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và nicotine thay thế - Thực trạng sử dụng và các quy định liên quan...
