Thái Nguyên: Nông nghiệp và môi trường thúc đẩy giảm nghèo đa chiều

Thông tin – Điểm nghẽn lớn nhất trong phát triển nông thôn

Trong tiến trình phát triển của tỉnh Thái Nguyên, đặc biệt sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, công tác giảm nghèo bền vững được đặt vào trung tâm của các chương trình phát triển kinh tế – xã hội. Với địa bàn rộng, đa dạng dân tộc, nhiều xã miền núi, vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn, việc đảm bảo cho người dân – nhất là hộ nghèo, cận nghèo – có khả năng tiếp cận thông tin kịp thời, chính xác trở thành nhiệm vụ trọng tâm.

Không chỉ cung cấp chính sách hỗ trợ hay đầu tư hạ tầng, ngành NN&MT tỉnh Thái Nguyên xác định: Nghèo thông tin chính là rào cản vô hình nhưng nguy hiểm nhất, khiến người dân bị tụt lại, không biết cách tiếp cận nguồn lực Nhà nước, không có tri thức để ứng dụng khoa học kỹ thuật, không có dữ liệu thị trường để phát triển sinh kế. Trong năm 2025, ngành đã triển khai chương trình chuyển tải thông tin, nâng cao nhận thức của người dân để từng bước hướng đến mục tiêu “không ai bị bỏ lại phía sau”.

Trong báo cáo Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững năm 2025, tỉnh Thái Nguyên nhận định: Thiếu thông tin chính là một dạng nghèo đa chiều, thể hiện rõ ở các xã vùng cao, nơi người dân khó tiếp cận dịch vụ công, hạ tầng truyền thông, kiến thức sản xuất, cũng như các chính sách mới.

Theo đánh giá từ cơ sở, nhiều chương trình hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề hay mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao không triển khai được rộng rãi do người dân chưa nắm được thông tin về chính sách hỗ trợ của Nhà nước, không hiểu kỹ thuật, không có kênh để tìm hiểu thêm. Từ thiếu thông tin nên không biết thị trường cần gì, không dám tham gia mô hình liên kết. Không ít hộ nghèo và cận nghèo “không có nhu cầu” tham gia hỗ trợ sản xuất chỉ vì… không được tuyên truyền đầy đủ.

Từ thực tế đó, tỉnh Thái Nguyên đã bố trí vốn cho Tiểu dự án “Truyền thông và giảm nghèo về thông tin”, trong khuôn khổ Dự án 6 của Chương trình MTQG. Đây được xem là cú hích quan trọng để nâng cao năng lực tiếp cận thông tin cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong công tác giảm nghèo thông tin, ngành NN&MT tỉnh Thái Nguyên có vai trò đặc biệt quan trọng, bởi ngành này trực tiếp liên quan đến thông tin về đất đai, nguồn nước, quy hoạch sử dụng đất; Hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, trồng rừng, phòng chống thiên tai; Cảnh báo môi trường, dự báo khí tượng thủy văn phục vụ sản xuất; Hướng dẫn người dân tiếp cận mô hình nông nghiệp công nghệ cao; Kết nối người dân với thị trường thông qua chuỗi giá trị nông sản.

Xác định được trọng tâm, ngành NN&MT đã xây dựng mạng lưới thông tin cơ sở – để người dân “biết và hiểu” cùng đó là việc phối hợp với chính quyền cơ sở triển khai các lĩnh vực như: Củng cố các điểm bưu điện – văn hóa xã, điểm truy cập internet cộng đồng; Trang bị phương tiện trình chiếu, hệ thống loa truyền thanh thông minh; Biên soạn tài liệu hướng dẫn kỹ thuật bằng ngôn ngữ dễ hiểu, lồng ghép hình ảnh để hỗ trợ đồng bào dân tộc; Tập huấn đội ngũ khuyến nông – khuyến lâm – khuyến ngư để trở thành “hạt nhân thông tin” tại thôn bản.

Ở nhiều xã miền núi như Phú Lương, Định Hóa, Võ Nhai…, các cán bộ khuyến nông chuyển từ phương thức phổ biến văn bản sang “cầm tay chỉ việc”, tạo sự tin tưởng và giúp người dân dễ tiếp nhận kiến thức hơn. Truyền thông đa chiều – đưa kiến thức đến từng nhóm đối tượng. Các hoạt động truyền thông do ngành chủ trì gồm: Hội nghị đầu bờ, mô hình trình diễn cây trồng – vật nuôi; Livestream hướng dẫn sản xuất trên nền tảng số; Các video ngắn dạy kỹ thuật chăn nuôi an toàn sinh học, trồng chè hữu cơ, sản xuất nông nghiệp thông minh; Cập nhật thông tin thị trường nông sản qua Cổng thông tin điện tử ngành Nông nghiệp.

Tỉnh đặt mục tiêu biến việc tuyên truyền giảm nghèo thông tin thành đối thoại hai chiều, để người dân không chỉ “nghe” mà còn được hỏi – phản hồi – đề xuất, từ đó nâng cao hiệu quả thực tế.

Cá thể hóa thông tin – giải pháp đột phá

Một trong những điểm mới của chương trình là việc rà soát nhu cầu từng hộ nghèo; Xây dựng “hồ sơ hộ nghèo điện tử”, cập nhật dữ liệu kỹ thuật số; Phân tích để tư vấn mô hình sản xuất phù hợp. Nhiều hộ trung niên có đất vườn nên được ưu tiên mô hình chăn nuôi nhỏ, ít rủi ro. Thanh niên vùng cao được tư vấn tham gia đào tạo nghề nông nghiệp công nghệ cao, làm việc tại các doanh nghiệp FDI trên địa bàn. Hộ có diện tích rừng được hướng dẫn tham gia trồng rừng gỗ lớn, hưởng chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES). Việc tư vấn theo đúng điều kiện từng hộ giúp họ có khả năng đối ứng, chủ động tham gia, thay vì tâm lý ỷ lại hoặc lo lắng.

Song song với mạng lưới truyền thống, ngành NN&MT tỉnh Thái Nguyên đang đẩy mạnh chuyển đổi số như: Ứng dụng bản đồ số phục vụ sản xuất, nhiều xã đã đưa vào sử dụng hệ thống bản đồ số ruộng lúa, chè, rừng sản xuất; Theo dõi sâu bệnh qua hình ảnh từ smartphone; Cảnh báo cháy rừng qua vệ tinh. Người dân được tập huấn cách tra cứu và sử dụng các ứng dụng này, giúp họ chủ động trước thiên tai, dịch bệnh, giảm rủi ro sản xuất.

Kết nối tiêu thụ nông sản qua nền tảng số Thông qua các sàn thương mại điện tử như: Postmart, Voso, Sàn nông nghiệp thông minh tỉnh Thái Nguyên. Nhiều sản phẩm của hộ nghèo, hợp tác xã vùng khó đã lần đầu tiên tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Sai lầm do thiếu thông tin thị trường – vốn gây thua lỗ trong nhiều năm – dần được khắc phục.

Kết quả giảm nghèo thông tin năm 2025 của Thái Nguyên được đánh giá là bước tiến quan trọng để thực hiện mục tiêu chung, chuyển từ tư duy hỗ trợ sang tạo năng lực tự chủ cho người dân. Thông tin giúp người dân “biết – hiểu – làm được” và khi có đủ thông tin, người dân có thể chọn mô hình sinh kế phù hợp… Thông tin giúp xóa bỏ sự tự ti, thiếu tự tin của đồng bào dân tộc thiểu số, thúc đẩy khát vọng vươn lên.

Giảm nghèo bền vững không chỉ là hỗ trợ tài chính hay đầu tư hạ tầng – mà là hành trình giúp người dân tự tin nắm bắt tri thức, chủ động thay đổi tư duy, biết sử dụng thông tin như một “vũ khí” để thoát nghèo và vươn lên.

Khi người dân đã biết – hiểu – dám làm, mọi chương trình hỗ trợ đều có cơ hội thành công. Và chính thông tin – chứ không phải bất kỳ nguồn vốn nào – mới là nền tảng bền vững nhất của sự phát triển lâu dài ở những vùng đất còn nhiều khó khăn của Thái Nguyên.