Thành lập 9 tổ kiểm tra việc thực hiện minh bạch tài sản, thu nhập

Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã banhành nhiều nghị quyết, chính sách, pháp luật quan trọng nhằm nâng cao hiệu quảcông tác phòng, chống tham nhũng (PCTN) như Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X),Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), Kết luận Hội nghị Trung ương 5 (khóaXI); phê chuẩn Công ướcLiên hợp quốc về chống tham nhũng; ban hành Chiến lược quốc gia PCTN đến năm2020, Luật PCTN (sửa đổi năm 2007, 2012)… Hệ thống văn bản này đã xácđịnh rõ mục tiêu, quan điểm, nhiệm vụ và những giải pháp cụ thể cho công tác PCTN, lãng phí,trong đó xác định minh bạchtài sản, thu nhập (MBTSTN) là một trong những giải pháp then chốt, trọng tâmnhằm phòng ngừa tham nhũng và giải pháp này hiện đang được tích cực triển khai trongcác cơ quan, các tổ chức chính trị, xã hội, doanh nghiệp Nhà nước, lực lượng vũtrang.

Công tácMBTSTN trong thời gian qua đã có tác dụng nhất định như giúp các cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền biết được tài sản, thu nhậpcủa người có nghĩa vụ phải kê khai, phục vụ công tác quản lý cán bộ, công chức,viên chức và đảng viên; việc kê khai tài sản, thu nhậpđã trở thành hoạt động bình thường, bước đầu hình thànhtài liệu về bản kê khai tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn.

Để kiểm soát,ngăn ngừa giao dịch bất hợp pháp, Chính phủ, các bộ, nghành liên quan đã banhành các quy định nhằm kiểm soát thu nhập của cán bộ, công chức, viênchức như quy định về thuế thu nhập cá nhân, về trả lương qua tài khoản, việcnhận quà tặng và nộp lại quà tặng[1]…,bước đầu đã có tácdụng phòng ngừa nhất định.

Qua tổngkết, đánh giá, việc kê khai tài sản, thu nhập tuy đã được triển khai trên diện rộng nhưngcònhình thức, nhiều cấp ủy, chính quyền nhất là người đứng đầuchưa có sự quan tâm đúng mức, thậm chí một số nơi còn có biểu hiện thực hiệntheo kiểu chiếu lệ; việc xác minh tài sản, thu nhập chưa được chủ động tiếnhành để làm rõ tính trung thực của việc kê khai. Việc chậm ban hành quy định về mua bán tài sản cógiá trị lớn phải thanh toán qua tài khoản, việc thanh toán chủ yếu bằng tiền mặt, thu nhập ngoài lương còn khá phổbiến, chưa ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát các giao dịch tài sản,thu nhập đã hạn chế việc kiểm soát thu nhập, chi tiêu của người có chức vụ, quyền hạn. Vì vậy, hiệu quả của giảipháp kê khai tài sản, thu nhập trong công tác PCTN chưa đáp ứng được yêu cầu,chưa bảo đảm yêu cầu về MBTSTN của người có chức vụ, quyền hạn.

Thực hiện Kết luận Hội nghị Trung ương 5 khóa XI,Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 06/12/2012 về côngtác PCTN, lãng phí giai đoạn 2012 -2016, trong đó xác định nhiều nội dung triểnkhai các nhiệm vụ trọng tâm đối với công tác minh bạch tài sản, thu nhập vàkiểm soát thu nhập của người có chức vụ quyền hạn trong thời gian tói. Cụ thểlà:

- Thực hiện việc chi trả qua tài khoản đối với các khoản chi từ ngân sách nhànước cho cán bộ, công chức; sớm ban hành quy định về kiểm soát thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; kiểm soát chặt chẽ việcngười có chức vụ quyền hạn mở tài khoản cá nhân, thực hiện giao dịch thông quatài khoản ở nước ngoài.

- Giao một cơquan ở Trung ương làm đầu mối quản lý bản kê khai tài sản, thu nhập; cơ quannày chịu trách nhiệm theo dõi, giám sát, kiểm soát, tiếp nhận, xử lý thông tin,xác minh về tài sản, thu nhập; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản, thunhập của người có chức vụ, quyền hạn tạo tiền đề cho việc kiểm soát tài sản,thu nhập trong toàn xã hội.

- Bổ sung, sửa đổi pháp luật hình sự quy địnhngười có nghĩa vụ kê khai tài sản có trách nhiệm giải trình tính hợp pháp củatài sản, thu nhập của mình; quy định tài sản của người có nghĩa vụ kê khai tănglên đáng kể so với thu nhập hợp pháp của người đó mà không giải trình được mộtcách hợp lý thì bị coi là tài sản bất hợp pháp; quy định chế tài thu hồi tàisản trong trường hợp không giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc tàisản; hình sự hóa hành vi làm giàu bất hợp pháp.

Trong năm 2013, Thanh traChính phủ đã tham mưu cho Bán Cán sự Đảng Chính phủ trình Bộ Chính trị Đề án"Tăng cường thực hiện và kiểm soát việc kê khai tài sản theo các quy định củaĐảng và Nhà nước”. Trên cơ sở các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp nêu trong Đềán, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 33-CT/TW ngày 03/01/2014 về tăng cườngsự lãnh đạo của Đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản.Bên cạnh đó, để cụ thể hóa các quy định về MBTSTN được đề cập trong Luật PCTN sửađổi, bổ sung năm 2012, Chính phủ đãban hành Nghị định số 78/2013/NĐ-CP ngày17/7/2013 về MBTSTN; Thanh tra Chính phủ cũng đã đã ban hành Thông tư số08/2013/TT-TTCP ngày 31/10/2013 hướng dẫn thi hành các quy định về MBTSTN và đang tích cực phối hợpvới các cơ quan liên quan hoàn thiện Đề án kiểm soát thu nhập của người có chứcvụ, quyền hạn.[2]

Song song với việc đẩy mạnh tuyên truyền, phổbiến giáo dục pháp luật về PCTN, Thanh tra Chính phủ đã chủ động tăng cườnghướng dẫn, phối hợp với thanh tra các bộ, ngành, địa phương tập huấn về côngtác MBTSTN. Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng đã có Văn bản số 330/TTCP-C.IV ngày 28/02/2014 (thực hiện Chươngtrình công tác trọng tâm năm 2014 của BanChỉ đạo Trung ương về PCTN tại Vănbản số 35-CTr/TW ngày 13/01/2014), đềnghị các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trungương, các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty 91 tập trung chỉ đạo, thực hiện việcMBTSTN năm 2013 và ban hành Kế hoạch số 376/KH-TTCP ngày 06/3/2014 thànhlập 09 tổ kiểm tra tại 56 cơ quan, đơn vị[3]về việc thực hiện quy định MBTSTN năm 2013.

Theo Báocáo[4]kết quả minh bạch tài sản, thu nhập năm 2013 của Thanh tra Chính phủ vừa mớibáo cáo Thủ tướng Chính phủ, tính đến ngày 31/5/2014 đã có 101 cơ quan, đơn vịbáo cáo kết quả MBTSTN năm 2013 về Thanh tra Chính phủ.Kết quả có 919.319 người đã kê khaiTSTNtrên tổng số 935.218 người phải kê khai TSTN (đạt 98,3%, giảm 0,2% so với năm 2012); số người chậm kê khai TSTN trongnăm là 6.935 người; số lượng bản kê khai thuộc diện cấp ủy hoặc cấp trên quảnlý: 200.471 bản. Có 899.551 bản kê khai đã công khai (đạt tỷ lệ 97,8% so với sốbản đã kê khai, tăng 38,4% so với năm 2012). Có 05 người thuộc diện kê khai phải xác minh TSTN trong đó có 01 người cókết luận không trung thực trong việc kê khai TSTN. Có 06 người bị xử lý kỷ luậtdo vi phạm thời hạn theo quy định minh bạch TSTN (chậm tổ chức việc kê khai vàchậm kê khai TSTN). Ngoài việc ghi nhận những kết quả đạt được, Thanh tra Chínhphủ cũng đã kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo một số nội dung nhưsau:

- Chỉ đạotăng cường nâng cao trách nhiệm, tính tiền phong gương mẫu của người đứng đầucơ quan, tổ chức, đơn vị trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện côngtác MBTSTN và yêu cầu xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm về công tácnày.

- Cho phép nghiên cứu, xâydựng cơ sở dữ liệu về MBTSTN để công tác tổng hợp, báo cáo, quản lý, theo dõiviệc kê khai, công khai, xác minh về tài sản, thu nhập có tính hệ thống.

- Chỉ đạo nghiên cứu quy định tài sản củangười có nghĩa vụ kê khai tăng lên đáng kể so với thu nhập hợp pháp của ngườiđó mà không giải trình được một cách hợp lý thì bị coi là tài sản bất hợp pháp;quy định chế tài thu hồi tài sản trong trường hợp không giải trình được mộtcách hợp lý về nguồn gốc tài sản.

Nhằmphát huy vai trò, trách nhiệm của xã hội trong công tác PCTN, tại Điều 33, Nghị định số 78/2013/NĐ-CPngày 17/7/2013 của Chính phủ về minh bạch tài sản, thu nhập, đã có cơ chế để tăng cường vai trò giám sátcủa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, cụ thể như sau:

1. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên trongphạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm giám sát việc thực hiệnpháp luật về minh bạch tài sản, thu nhập.

2. Khi cầnthiết, cơ quan nhà nước có trách nhiệm mời đại diện Mặt trận Tổ quốc Việt Namvà các tổ chức thành viên tham gia giám sát, thanh tra, kiểm tra việc thực hiệnpháp luật về minh bạch tài sản, thu nhập. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vàcác tổ chức thành viên có trách nhiệm cung cấp thông tin, cử người tham gia khiđược yêu cầu.

3. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên tiếpnhận các ý kiến phản ánh của nhân dân, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét,xử lý hành vi vi phạm pháp luật về minh bạch tài sản, thu nhập.

4. Trường hợp phát hiện có dấu hiệu bất minh vềtài sản, thu nhập thì Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên kiếnnghị cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét, giải quyết. Trong thời hạn 15 ngàylàm việc, kể từ ngày nhận được kiến nghị, cơ quan, tổ chức, cá nhân có tráchnhiệm xem xét, giải quyết và thông báo kết quả giải quyết cho Mặt trận Tổ quốcViệt Nam và các tổ chức thành viên.