Thành tựu y khoa đang được nối dài

Thành công từ nội lực

Mới đây, Trung tâm Y tế TP Móng Cái đã thực hiện thành công ca mổ não với sự hỗ trợ khẩn cấp từ Bệnh viện (BV) Đa khoa tỉnh Quảng Ninh, giúp cứu sống bệnh nhân 75 tuổi bị chấn thương sọ não nặng. Ca mổ diễn ra khi bệnh nhân vẫn tỉnh và có ý thức, cho phép các bác sĩ theo dõi trực tiếp phản xạ thần kinh trong suốt quá trình phẫu thuật. Đây là một trong những ca phẫu thuật sọ não “thức tỉnh” đầu tiên tại tuyến huyện - một kỹ thuật vốn chỉ được thực hiện ở các trung tâm lớn.

Cách đó gần 1.500km, tại BV Đa khoa tỉnh Bình Thuận, các bác sĩ địa phương cũng vừa thực hiện thành công ca phẫu thuật nội soi cắt tử cung qua ngả bụng, với sự hướng dẫn chuyển giao kỹ thuật từ BV Từ Dũ.

Không còn là những kỹ thuật “đặc quyền” của tuyến trên, nhiều can thiệp y học chuyên sâu nay đã được thực hiện định kỳ tại địa phương. Một số BV tỉnh đã thực hiện thành công những ca lấy - ghép tạng, trong khi việc áp dụng công nghệ để thực hiện hội chẩn từ xa với các trung tâm lớn đã thành thường quy tại bộ phận y tế tuyến cơ sở.

Trong khi đó, tại các BV tuyến trung ương, những kỳ tích y khoa vẫn đang tiếp tục được viết thêm từng ngày. Tại BV Việt Đức, các bác sĩ đã cứu sống thành công một ca vỡ phế quản gốc hai bên đầu tiên được ghi nhận tại BV này cũng như tại Việt Nam, đồng thời là một trong những trường hợp cực hiếm trong y văn, với tỷ lệ gặp chưa đến 1% trong các ca đa chấn thương nặng.

Còn khối y tế tư nhân cũng không đứng ngoài cuộc với việc điều trị thành công hàng loạt ca bệnh khó bằng những kỹ thuật tiên tiến hàng đầu thế giới. Mới đây, các bác sĩ của Hệ thống Y tế Vinmec đã thực hiện thành công ca phẫu thuật thay toàn bộ xương đùi bằng vật liệu kim loại in 3D cho bệnh nhi nhỏ tuổi nhất thế giới mắc ung thư xương đùi. Thiết bị được thiết kế theo mô hình cá thể hóa, sản xuất ngay tại Việt Nam bởi sự hợp tác giữa bác sĩ lâm sàng và đội ngũ kỹ sư công nghệ y sinh - điều mà ngay cả nhiều quốc gia có nền công nghiệp y tế phát triển cũng chưa thực hiện được ở lứa tuổi nhỏ như vậy

Những bước tiến như vậy cho thấy, thành tựu y khoa Việt Nam không còn là những “điểm sáng đơn lẻ” mà đang dần hình thành một nền móng bền vững, nơi năng lực chuyên môn, công nghệ và tư duy đổi mới được gắn kết thành hệ sinh thái. Đặc biệt, nhiều kỹ thuật trước đây chỉ thực hiện ở tuyến trung ương, nay đã được chuyển giao thành công về địa phương, giúp giảm tải bệnh viện tuyến cuối và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ chất lượng cao cho người dân.

Nâng nền tảng hệ thống để tiếp nối những thành tựu

Thành tựu y khoa, nếu không được duy trì bằng năng lực hệ thống, sẽ khó bền vững. Nhận thức rõ điều này, ngành y tế những năm qua đã ưu tiên củng cố nền tảng tại các tuyến - từ đào tạo nhân lực, cải thiện hạ tầng đến bảo đảm tài chính y tế và điều chỉnh chính sách.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan thông tin: Việt Nam là một trong số ít quốc gia có mạng lưới y tế hoàn chỉnh, được tổ chức rộng khắp tới tận thôn, bản và là mô hình mà nhiều nước quan tâm, học hỏi kinh nghiệm. Hiện, 100% quận, huyện, thị xã, thành phố có trung tâm y tế. 99% xã, phường, thị trấn có trạm y tế. Nhân lực y tế cơ sở từng bước được củng cố. 92,4% trạm y tế xã có bác sĩ làm việc. Số lượng nhân lực y tế có trình độ cao ngày càng tăng. Cơ sở vật chất, thiết bị gần 80% trạm y tế được đầu tư kiên cố.

Thay vì tập trung cho các ca bệnh “biểu tượng”, ngành y đang từng bước nâng chuẩn năng lực điều trị ở mọi cấp độ. Từ việc chuẩn hóa phác đồ điều trị theo tuyến, tổ chức đào tạo theo hình thức “cầm tay chỉ việc” tại chỗ, đến việc triển khai quản lý chất lượng liên tục theo Thông tư 19, mô hình “bác sĩ gia đình” và khám bệnh quản lý theo nhóm bệnh mạn tính - tất cả hướng đến mục tiêu bảo đảm chất lượng điều trị đồng đều trên toàn hệ thống.

Dẫu vậy, không thể phủ nhận rằng những thành tựu nêu trên mới hiện diện ở một bộ phận cơ sở y tế có điều kiện thuận lợi. Ở nhiều địa phương khác, quá trình tiếp cận kỹ thuật cao vẫn còn hạn chế bởi thiếu nhân lực chuyên sâu, trang thiết bị chưa đồng bộ hoặc chưa đủ điều kiện tổ chức đào tạo thực hành. Việc duy trì các kỹ thuật chuyển giao cũng phụ thuộc lớn vào nguồn lực tài chính và sự ổn định về nhân sự tại chỗ. Trong khi đó, tại nhiều địa phương, việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý bệnh viện và chăm sóc sức khỏe người bệnh vẫn chưa được như kỳ vọng, an toàn của nhân viên y tế vẫn chưa được đảm bảo.

BSCKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang nhận định: “Để kỹ thuật cao phát huy được hiệu quả ở tuyến cơ sở, điều quan trọng là phải có sự đồng bộ cả về nhân lực, hạ tầng và quy trình vận hành. Việc chuyển giao kỹ thuật nếu chỉ dừng ở tập huấn ngắn hạn sẽ rất khó bền vững. Y tế tuyến cơ sở cần được đầu tư bài bản và lâu dài thì mới đủ điều kiện triển khai kỹ thuật một cách an toàn và thường quy”.

Tiếp nối thành tựu không đồng nghĩa với phô trương kỳ tích. Bài toán lớn đặt ra hiện nay không phải chỉ là “có làm được” mà là “có duy trì được không”, và hơn thế, “có nhân rộng được không”. Bởi mỗi thành tựu y khoa, dù ấn tượng đến đâu, cũng sẽ trở nên đơn lẻ nếu không gắn liền với hệ thống vững mạnh và chính sách hỗ trợ dài hạn.