Thí điểm sàn giao dịch carbon: Nhóm ngành phát thải lớn được phân bố hạn ngạch carbon miễn phí
Theo lộ trình, năm 2025-2028 là giai đoạn thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước. Chính phủ sẽ phân bổ hạn ngạch carbon, tín chỉ carbon miễn phí cho khoảng 150 doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất sắt, thép, xi măng, nhiệt điện – những nhóm ngành phát thải lớn tại Việt Nam hiện nay.
Ông Nguyễn Tuấn Quang - Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, các công cụ định giá carbon đang trở thành những công cụ chính sách mạnh mẽ nhằm thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi xanh và thực hiện các mục tiêu của Thỏa thuận Paris. Thỏa thuận Paris sẽ mở ra một giai đoạn mới cho thị trường carbon, nơi các quốc gia, trong đó có Việt Nam, cũng như cộng đồng doanh nghiệp (DN) và cộng đồng khoa học cùng chung tay thúc đẩy mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
PGS.TS Lê Trung Thành, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế (UEB), Đại học quốc gia Hà Nội (VNU) cũng chia sẻ, thế giới hiện đang chứng kiến những chuyển biến mạnh mẽ trong nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu. Do vậy những quyết định liên quan đến thị trường carbon không chỉ điều chỉnh “cuộc chơi” tài chính khí hậu toàn cầu, mà còn mở ra cả cơ hội lẫn thách thức cho thị trường carbon thế giới nói chung và cho Việt Nam trong giai đoạn tới.
Thực tế cho thấy, nhiều dự án tạo tín chỉ carbon của Việt Nam đã, đang và có kế hoạch được triển khai đa mục đích, phù hợp với tiêu chuẩn cơ chế phát triển bền vững, thay vì chỉ tập trung giảm phát thải khí nhà kính.
Với nhóm tín chỉ chất lượng cao có thể nhắc tới dự án bảo tồn rừng đầu nguồn sông Ngàn Phố của TS Trần Thị Lành và các cộng sự Viện Nghiên cứu sinh thái chính sách xã hội (SPERI). Dự án này đã giúp phục hồi, tôn tạo hệ sinh thái, vừa đảm bảo sinh kế và lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống của người dân bản địa. Hay tại Đồng bằng sông Cửu Long, đề án phát triển bền vững 1 triệu hecta lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp cũng đặt mục tiêu tạo tín chỉ carbon từ canh tác lúa bền vững, vừa giảm phát thải nông nghiệp, vừa nâng cao thu nhập cho bà con nông dân.
Nói về phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, ông Nguyễn Thành Công - Phó Trưởng phòng thị trường carbon, Cục Biến đổi khí hậu cho biết, năm 2025-2028 là giai đoạn thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước. Chính phủ sẽ phân bổ hạn ngạch carbon, tín chỉ carbon miễn phí cho khoảng 150 DN trong lĩnh vực sản xuất sắt, thép, xi măng, nhiệt điện - nhóm ngành phát thải lớn tại Việt Nam hiện nay. Sau năm 2029, sàn giao dịch carbon trong nước sẽ chính thức vận hành, tạo điều kiện cho các DN tham gia thị trường.
Giới chuyên gia nhận định, cơ hội thị trường cho tín chỉ carbon chất lượng cao sẽ rộng mở hơn nhưng cũng đặt ra yêu cầu về năng lực và chi phí cao hơn. Để khai phá tiềm năng lớn từ tín chỉ carbon chất lượng cao, thể chế đóng vai trò then chốt.
Chia sẻ về khung pháp lý cho việc tổ chức và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam và giao dịch tín chỉ carbon quốc tế, ông Nguyễn Thành Công cho hay, về khung pháp lý, hiện nay Việt Nam đã có Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định việc tổ chức và phát triển thị trường carbon ở Việt Nam, Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone và Nghị định 119/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 06, hoàn thiện lộ trình và nguyên tắc vận hành thị trường carbon.
Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường hiện đang xây dựng thêm 2 nghị định về trao đổi kết quả giảm phát thải theo Điều 6 Thỏa thuận Paris, nghị định về định giá trữ lượng, tín chỉ carbon rừng, phục vụ trao đổi trong nước cũng như quốc tế. Bộ Tài chính cũng đang hoàn thiện đề án sàn giao dịch carbon trong nước, tạo hạ tầng để doanh nghiệp giao dịch hạn ngạch và tín chỉ carbon.
