Thiên tai khốc liệt, vượt mức lịch sử

Chiều ngày 25/11 tại Bắc Ninh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức Diễn đàn “Ứng dụng khoa học, công nghệ trong dự báo và cảnh báo sớm thiên tai”. Tại Diễn đàn Cục Quản lý Đề điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, về bão năm 2025 đã có 19 cơn bão, áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) trên biển Đông (14 cơn bão và 05 ATNĐ), chỉ kém kỷ lục năm 2017 là 1 cơn (năm 2017 xuất hiện 20 cơn bão, ATNĐ trên biển Đông).

Trong đó, các cơn bão (số 5, số 9, số 10, số 11, số 13) di chuyển rất nhanh, cường độ rất mạnh, trái quy luật khi đầu mùa đổ bộ vào Trung Bộ (bão số 3, bão số 5) và những tháng cuối năm vẫn đổ bộ vào khu vực Bắc Bộ (bão số 9, bão số 11); 03 cơn bão rất mạnh đổ bộ vào đất liền khu vực miền Trung và Thủ tướng Chính phủ đã phải thành lập Ban Chỉ đạo tiền phương để chỉ đạo ứng phó (bão số 5, bão số 10 và bão số 13).

Về mưa lũ, ngập lụt, mưa lớn cực đoan, lũ vượt lịch sử trên 13 tuyến sông khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ (sông Cầu, sông Thương, sông Trung, sông Bằng, sông Cà Lồ, sông Lô, sông Bưởi, sông Cả, sông Bồ, sông Thu Bồn, sông Ba, sông Kỳ Lộ, song Dinh Ninh Hòa); ngập lụt rất nghiêm trọng tại các đô thị, vùng trũng thấp, nhất là tại thành phố Hà Giang, Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hà Nội, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa,...

Nhiều khu vực trong thời gian ngắn phải hứng chịu các đợt thiên tai trên dẫn đến hình thái thiên tai kép bão chồng bão, lũ chồng lũ, lũ quét, sạt lở đất, nhất là tại các tỉnh miền núi, trung du Bắc Bộ, Trung Bộ, đe dọa nghiêm trọng đến an toàn các công trình phòng, chống thiên tai, cơ sở hạ tầng, nhất là hệ thống giao thông, viễn thông, điện lực, đê điều, hồ đập,… đặc biệt đã gây thiệt hại rất nghiêm trọng về người và tài sản của người dân. 

Tính đến ngày 24/11/2025, thiên tai trên cả nước đã làm 409 người chết, mất tích, 727 người bị thương; 3.714 nhà bị sập, đổ, trôi, 333.583 nhà bị hư hỏng, tốc mái; 553.417 ha lúa, hoa màu và 376.792 ha cây trồng khác bị ngập úng, thiệt hại; 50.237 con gia súc, 6.965.439 con gia cầm bị chết, cuốn trôi; 197.343 lồng bè và 58.946ha thủy sản bị thiệt hại; 668.160 km đê, kè, kênh mương bị thiệt hại; 100,1km bờ sông, bờ biển bị sạt lở; 744 km đường giao thông bị thiệt hại với tổng khối lượng đất đá bị sạt lở là 14,5 triệu m3... Tổng thiệt hại ước tính trên 85.099 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Tôn Quân, Phó Trưởng phòng Quản lý thiên tai cộng đồng và Truyền thông (Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai), cho biết trung bình giai đoạn 2006-2025, thiên tai làm 314 người chết và mất tích mỗi năm; thiệt hại kinh tế tương đương 1-1,5% GDP. Năm 2025 xuất hiện 19 cơn bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, chỉ kém kỷ lục năm 2017, trong đó nhiều cơn di chuyển nhanh, trái quy luật và 3 cơn rất mạnh đổ bộ miền Trung, buộc Thủ tướng phải lập Ban Chỉ đạo tiền phương.

Về diễn biến thiên tai trong thời gian tới, ông Quân nhận định trong các tháng cuối năm 2025 vẫn còn nguy cơ mưa lũ lớn tại khu vực Trung Bộ. Cụ thể là trong những ngày tới, có thể xuất hiện bão số 15 trên biển Đông và nguy cơ đổ bộ, tiếp tục gây mưa lũ cho khu vực Nam Trung Bộ. Do vậy, các địa phương cần tập trung khắc phục hậu quả mưa lũ để sẵn sàng ứng phó với các đợt thiên tai tiếp theo.

Theo ông Nguyễn Tôn Quân, nhiệm vụ cấp thiết trong thời gian tới là thực hiện nghiêm Chỉ thị 42-CT/TW của Ban Bí thư, Luật Phòng, chống thiên tai và các văn bản hướng dẫn; đồng thời lồng ghép nội dung phòng chống thiên tai vào quy hoạch phát triển ngành, vùng.

“Chúng ta cần xem xét điều chỉnh các quy chuẩn xây dựng hạ tầng để nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai; nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo bằng việc mở rộng mạng lưới trạm đo mưa và cải thiện dự báo mưa lớn.

Bên cạnh hoàn thiện bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai đến từng thôn, bản, công tác rà soát, sắp xếp và di dời người dân khỏi các khu vực có nguy cơ sạt lở, lũ quét, ngập sâu phải được triển khai quyết liệt, gắn với việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng thuận thiên và bền vững hơn.

Các tuyến đê, hồ chứa và hạ tầng phòng chống thiên tai cần được ưu tiên đầu tư, tu bổ, nâng cấp; cũng như điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa theo hướng dành đủ dung tích cắt lũ cho hạ du”, ông Quân nhấn mạnh.

Ông đề nghị tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, mở rộng hợp tác quốc tế, ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số trong giám sát thiên tai thời gian thực. Đồng thời, huy động các nguồn lực khắc phục hậu quả theo hướng bền vững hơn, giúp người dân nhanh chóng phục hồi sau thiên tai.