Thỏa thuận hạt nhân Iran: Quốc hội Mỹ 'nội chiến'
Một cuộc chiến trong nội bộ giới chính trị gia nước Mỹ đang dần hình thành khi Đảng Cộng hòa, vốn đang kiểm soát lưỡng viện Quốc hội, tuyên bố rằng sẽ thông qua một nghị quyết bác bỏ Thỏa thuận hạt nhân mới đạt được với Iran. Trong khi đó, Đảng Dân chủ có thể sử dụng quyền phủ quyết của Tổng thống để ngăn chặn điều này xảy ra.
Đảng Cộng hòa sẽ cần 2/3 số phiếu thông qua ở cả 2 viện Quốc hội
để vượt qua quyền phủ quyết của Tổng thống.
Quốc hội Mỹ sẽ phải tổ chức một cuộc bỏ phiếu chính thức trước ngày 17/9 về một nghị quyết trong đó quyết định sẽ không thông qua Thỏa thuận hạt nhân mà 6 cường quốc vừa đạt được với Tehran hồi tháng trước. Nếu nghị quyết này được thông qua, nó sẽ ngăn cản Tổng thống Barack Obama gỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran để đổi lấy việc ngừng các hoạt động trong chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này.
Hiện Đảng Cộng hòa đang kiểm soát cả Hạ Viện và Thượng viện, và một khi họ đã quyết định sẽ thông qua nghị quyết phản đối này, nó gần như chắc chắn sẽ được cả hai viện của Quốc hội thông qua – dù cho ông Obama có thể sử dụng quyền phủ quyết. Và để vượt qua được quyền phủ quyết của Tổng thống, Đảng Cộng hòa sẽ cần sự ủng hộ của đại đa số 2/3 nghị sỹ thuộc cả 2 viện. Đây rõ ràng là một thách thức đối với hầu hết nghị sỹ Đảng Dân chủ về vấn đề lòng tin đối với Tổng thống của họ.
Theo nghị sỹ Đảng Cộng hòa Peter Roskam, 218 trong số 434 thành viên Hạ viện hiện đã cam kết sẽ thông qua bản nghị quyết chống lại Thỏa thuận hạt nhân với Iran. Gần như tất cả các thành viên Đảng Cộng hòa hiện nay đều đã tỏ rõ quan điểm ủng hộ nghị quyết này, trừ một vài thành viên chưa đưa ra quyết định.
“Quốc hội và người dân Mỹ tin rằng hoàn toàn có thể đạt được một thỏa thuận tốt hơn là Thỏa thuận hạt nhân mới được ký kết, và chúng tôi có thể khởi đầu bằng việc tránh xa Thỏa thuận trên” – ông Roskam nói – “Chúng tôi sẽ làm mọi thứ trong quyền hạn của mình để bác bỏ Thỏa thuận trên bởi nó rõ ràng là thất bại trong việc xóa sổ chương trình hạt nhân của Iran”.
Về phía Đảng Dân chủ, một nhà lập pháp chủ chốt vẫn chưa đưa ra quyết định của mình về nghị quyết trên, trong đó gồm nghị sỹ Chuck Schumer và Eliot Engel thuộc Ủy ban Đối ngoại của Hạ viện. Một vài nghị sỹ hàng đầu khác như Nancy Pelosi thì thể hiện quan điểm rõ ràng là ủng hộ Thỏa thuận hạt nhân mới đạt được.
Thỏa thuận hạt nhân Iran hiện đang gây nên một cuộc chiến ngầm trong nội bộ giới chính trị gia nước Mỹ. Hiện tại tỷ lệ ghế tại Hạ viện là 246 nghị sỹ Đảng Cộng hòa và 188 nghị sỹ Đảng Dân chủ. Một ghế trống của Đảng Cộng hòa hiện nay sẽ được lấp đầy sau cuộc bầu cử diễn ra ngày 10-9 tới, nâng tổng số ghế trong Hạ viện lên 435.
Để nghị quyết bác bỏ Thỏa thuận hạt nhân Iran được thông qua một cách trơn tru, Đảng Cộng hòa sẽ cần phải vượt qua quyền phủ quyết của Tổng thống Obama. Điều này có nghĩa, họ cần phải có đủ số phiếu thuận của 2/3 nghị sỹ ở Hạ viện, tương đương 290 phiếu. Trong khi đó, ở Thượng viện, con số 2/3 này tương đương 67 phiếu thuận. Được biết 57 ghế ở Thượng viện thuộc về Đảng Cộng hòa, vậy nên họ sẽ cần 46 phiếu thuận bên phía Đảng Dân chủ mới có thể vượt qua quyền phủ quyết của Tổng thống.
Cách đây không lâu, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã hối thúc Quốc hội Mỹ nhanh chóng thông qua Thỏa thuận hạt nhân đạt được giữa Iran và nhóm P5+1 hôm 14-7 vừa qua, đồng thời cảnh báo nếu Thỏa thuận này bị bác bỏ sẽ càng khiến Tehran nhanh chóng quay trở lại phát triển vũ khí hạt nhân.
Cảnh báo trên được Ngoại trưởng Kerry đưa ra sau khi Chủ tịch Hạ viện tuyên bố các nhà lập pháp của Đảng Cộng hòa kiểm soát đa số lưỡng viện của Quốc hội Mỹ sẽ làm mọi việc để có thể ngăn chặn Thỏa thuận hạt nhân Iran. Trong phát biểu tại Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, Ngoại trưởng Kerry nhấn mạnh Thỏa thuận đạt được sẽ mang lại các giải pháp toàn diện và lâu dài hơn trong việc kiềm chế tham vọng hạt nhân của Iran so với bất cứ một phương án thay thế nào khác.
Ông Kerry cũng cảnh báo rằng nếu Quốc hội Mỹ bác bỏ Thỏa thuận hạt nhân của Iran sẽ khiến Mỹ bị cô lập với quốc tế cũng như tạo cơ hội cho Tehran tăng gấp đôi tốc độ làm giàu urani và phát triển chương trình hạt nhân của mình mà không có sự giám sát chặt chẽ.
