Thông tin trên báo chí phải chính xác, nhanh và có tính định hướng, giáo dục

PV: Bước vào kỷ nguyên số, bên cạnh nhiều yếu tố thuận lợi, báo chí cũng phải nhận diện và vượt qua không ít thách thức để phát triển. Báo chí phải làm gì để theo kịp xu hướng phát triển trong kỷ nguyên số, thưa ông?

Ông Đặng Khắc Lợi: Kỷ nguyên số mang đến những cơ hội chưa từng có cho báo chí, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức to lớn, đòi hỏi các cơ quan báo chí phải liên tục thích nghi và đổi mới để tồn tại và phát triển. Chúng ta đều biết, yếu tố quan trọng nhất của báo chí là thông tin. Thông tin trên báo chí phải chính xác, nhanh và có tính định hướng, giáo dục.

Theo đánh giá tổng quan, hiện nay hạ tầng công nghệ thông tin viễn thông ở Việt Nam khá tốt, độ phủ sóng rộng, mật độ người sử dụng cao (hơn 70% người dân dùng Internet và thiết bị thông minh). Ngoài ra, người Việt Nam thích ứng nhanh, có tính sáng tạo, được đào tạo tương đối tốt... là những lợi thế trong việc chuyển đổi số nói chung và lĩnh vực truyền thông báo chí nói riêng. Tuy nhiên, ngay ở những yếu tố tạo ra cơ hội cho báo chí lại cũng có những thách thức. Khi mà Internet và thiết bị thông minh trở nên phổ biến, thông tin vô cùng nhiều, bất cứ ai sử dụng thiết bị thông minh có kết nối Internet đều có thể tiếp cận mọi nguồn thông tin được công khai. Điều này lại chính là một thách thức lớn với báo chí, đó là thách thức về cạnh tranh thông tin.

Sự cạnh tranh không còn gói gọn trong khuôn khổ hệ thống báo chí, mà báo chí hiện nay phải cạnh tranh thông tin gay gắt với mạng xã hội và các nền tảng khác. Phóng viên báo chí vừa khai thác thông tin vừa phải xác minh kiểm chứng, đóng vai trò như những “người gác cổng” để đưa thông tin chính xác lên mặt báo. Bên cạnh tính chính xác, thông tin báo chí còn phải cạnh tranh về độ “nhanh”. Điều này không mới, song ở thời điểm hiện nay, yêu cầu thông tin nhanh càng được đẩy lên cao hơn. Do đó, các cơ quan báo chí trước hết phải triển khai các giải pháp để đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng để cạnh tranh với mạng xã hội, báo chí cần phải khẩn trương chuyển đổi số.

Vậy theo ông, yêu cầu về đạo đức và kỹ năng nghiệp vụ đối với nhà báo thời đại số cần được nhìn nhận như thế nào?

- Trong bất cứ thời kỳ nào thì yêu cầu về đạo đức đối với nhà báo đều cần phải được chú trọng. Như tôi đã nói ở trên, thông tin báo chí bên cạnh tính chính xác, nhanh, còn cần có tính định hướng và giáo dục công chúng.

Trong thời đại số, nguồn thông tin vô cùng lớn, vừa tạo cơ hội cho phóng viên, nhà báo tác nghiệp thuận lợi, vừa là yếu tố tạo ra những thách thức đối với người làm báo. Nhà báo thời đại số phải biết chọn lọc thông tin nào để đưa lên trang báo cho phù hợp, hữu ích cho công chúng. Tác nghiệp của nhà báo trong thời đại số không còn dừng ở mức độ khai thác thông tin để đăng tải, mà còn phải phát triển đến cấp độ chọn lọc thông tin để định hướng đúng đắn, góp phần thay đổi nhận thức cho công chúng, đặc biệt là với các vấn đề kinh tế - xã hội có tính chất phức tạp, nhạy cảm. Có thể ví nhà báo trong thời đại số cũng như một chiến sĩ trên mặt trận thông tin vô cùng phức tạp. Tất cả những điều này cho thấy yêu cầu về đạo đức và kỹ năng nghiệp vụ đối với nhà báo thời đại số phải được chú trọng hơn nữa. Do vậy, cần phải có những chương trình đào tạo phù hợp để đáp ứng yêu cầu về đạo đức và kỹ năng nghiệp vụ cho nhà báo trong kỷ nguyên số.

Theo ông, mỗi cơ quan báo chí phải chuẩn bị những gì để báo chí có thể bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng của dân tộc?

- Chuyển đổi số không chỉ là xu thế mà còn là nhiệm vụ bắt buộc để báo chí có thể thực hiện sứ mệnh, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Năm 2025 với rất nhiều sự kiện quan trọng của đất nước, với những chủ trương lớn của Đảng để phát triển đất nước phồn vinh, thịnh vượng trong kỷ nguyên vươn mình, báo chí nếu không quyết liệt chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo thì khó có thể tồn tại và phát triển. Chuyển đổi số ở mỗi cơ quan báo chí đòi hỏi nhiều nguồn lực đầu tư cho hạ tầng kỹ thuật và nhân sự.

Trong chuyển đổi số báo chí, công nghệ số được sử dụng như là công cụ để đổi mới phương thức tác nghiệp, sản xuất và phân phối nội dung theo hướng tối ưu hóa mô hình tổ chức hoạt động của các cơ quan báo chí. Đây chính là quá trình ứng dụng công nghệ số vào các khâu trong quy trình vận hành, từ hoạt động sáng tạo và phân phối sản phẩm của cơ quan báo chí đến việc hưởng thụ các sản phẩm báo chí của công chúng.

Ở góc nhìn cụ thể hơn, chuyển đổi số báo chí là đưa toàn bộ hoạt động của cơ quan báo chí vào môi trường số. Tất cả các khâu trong hoạt động của một cơ quan báo chí đều được số hóa và kết nối, trong đó dữ liệu thông tin là yếu tố trung tâm. Thực chất, chuyển đổi số báo chí là nhằm mục đích tạo ra nội dung chất lượng hơn, thích hợp và hấp dẫn hơn, hiệu quả hơn với thế hệ công chúng số. Trong môi trường truyền thông số với tính siêu kết nối, nền tảng công nghệ số cho phép con người được thỏa mãn đa giác quan theo đa phương thức tiếp nhận, sản phẩm báo chí cũng phải là đa phương tiện, đa dạng thức và tính tương tác với công chúng cao.

Nắm bắt được những yếu tố cốt lõi trong chuyển đổi số báo chí, các cơ quan báo chí sẽ có sự chuẩn bị đầy đủ về nguồn lực để định hướng phát triển và quyết định khả năng tồn tại của mình trong kỷ nguyên số.

Trân trọng cảm ơn ông!