Thử nghiệm thành công 3 mẫu vaccine phòng virus Zika

Ảnh minh họa.

Kết quả trên cho thấy virus Zika có thể bị đẩy lui ngay cả khi một cá thể có hệ thống miễn dịch yếu và củng cố niềm tin rằng một loại vaccine giành cho con người sẽ sớm xuất hiện.

Các cuộc thử nghiệm thực hiện trên 16 con khỉ đã có thể khẳng định rằng tất cả các loại vaccine thử nghiệm đều bảo vệ chúng hoàn toàn khỏi sự lây nhiễm virus Zika chỉ sau 1 tháng được tiêm, tuy nhiên liệu các loại vaccine này có thể bảo vệ chúng trong bao lâu thì còn cần thêm quá trình thử nghiệm lâu dài.

“Chúng tôi chưa thể nói chắc chắn về điều này, nhưng hy vọng rằng lớp bảo vệ đó sẽ tồn tại được lâu dài” - Dan Barouch, người đứng đầu nhóm nghiên cứu vaccine Zika thuộc Trung tâm Y tế Beth Israel Deaconess, Boston (Mỹ), cho hay - “Trong trường hợp lý tưởng nhất, chúng ta chỉ cần 1 mũi tiêm vaccine duy nhất hoặc có thể là 2, và lớp bảo vệ sẽ tồn tại trong nhiều năm liền”.

Được biết sau khi được tiêm vaccine, các chú khỉ này đã sản sinh ra một loại kháng sinh chống lại virus Zika một cách hiệu quả.

Virus Zika hiện đang hoành hành ở khu vực Mỹ Latin và khiến cho số trường hợp trẻ em bị mắc chứng đầu nhỏ tăng đột biến. Trong tuần này, bang Florida của Mỹ đã báo cáo các trường hợp di truyền virus Zika đầu tiên của họ. Tất cả các trường hợp trước đó đều là do những người từng di chuyển tới vùng có dịch nên mới bị nhiễm.

Trong số 3 loại vaccine được nhóm nghiên cứu của ông Barouch thử nghiệm, mẫu có triển vọng phát triển nhất - nhờ tiêu diệt virus Zika hiệu quả nhất - hiện đang được tiếp tục thử nghiệm tại Viện Nghiên cứu quân sự Walter Reed ở Maryland.

Hai loại vaccine còn lại thì mới hơn. Đối với loại thứ nhất, một mẫu gen đơn lẻ và vô hại của virus Zika được chuyển thành một vòng lặp DNA. Khi được tiêm vào cơ thể sống, các tế bào nhận lấy vòng lặp DNA này và dựa vào nó mà sản sinh ra một loại proteins Zika giúp kích hoạt hệ miễn dịch chống lại nó. Đối với loại còn lại, gen của virus Zika được cấy vào một loại adenovirus vô hại. Nó giống như một chú ngựa thành Troy, di chuyển mẫu DNA này vào các tế bào, sau đó sản sinh ra kháng sinh để loại bỏ toàn bộ loại virus này.

Chưa từng có loại vaccine DNA hay adenovirus nào được phê chuẩn để sử dụng cho con người từ trước đến nay, nhưng các cuộc thử nghiệm vẫn đang còn tiếp diễn.

Theo ông Barouch, bước tiến mới này đã làm tăng hy vọng rằng một loại vaccine chống Zika hiệu quả và an toàn cho con người sẽ được sản xuất thành công. “Dữ liệu nghiên cứu của chúng tôi sẽ thúc đẩy việc phát triển các loại vaccine thử nghiệm nhanh nhất có thể”, ông Barouch nói trên tạp chí khoa học danh tiếng Science.

Ông Gavin Screaton, một chuyên gia về miễn dịch thuộc Đại học Hoàng gia London, nói rằng kết quả thí nghiệm trên loài khỉ là “những bước tiến tích cực” nhưng để xác định nó có hiệu quả trên con người hay không thì còn cần thêm thời gian. “Sẽ phải mất thêm vài năm để nó trở nên hiệu quả hơn trên cơ thể người”.

Bất chấp các bước tiến trong công cuộc chế tạo vaccine phòng chống virus Zika, giới khoa học cũng đang gặp phải nhiều khó khăn. Nhóm nghiên cứu của ông Screaton mới đây đã phát hiện ra rằng những người từng bị mắc bệnh sốt xuất huyết sẽ có khả năng chịu ảnh hưởng nặng nề nếu không may mắc phải virus Zika. Còn trong trường hợp ngược lại, khi một loại vaccine phòng Zika được tiêm vào người có thể khiến cho những người mắc bệnh sốt xuất huyết bị đe dọa tới mạng sống.

Vấn đề này phát sinh là do cả Zika và sốt xuất huyết, cùng thuộc nhóm flavivirus, đều có mẫu gen khá tương đồng. Điều này có thể khiến cho hệ miễn dịch của cơ thể bị lẫn lộn.

Khi một người đã mắc bệnh sốt xuất huyết và sau đó lại mắc virus Zika, cơ thể họ có thể cố gắng chống lại Zika bằng kháng thể “cũ” từng được sử dụng để chống lại sốt xuất huyết. Vậy nên thay vì tiêu diệt virus Zika, kháng thể này lại thu hút chúng tới các tế bào, khiến bệnh phát nhanh hơn.

Một vấn đề khác mà các nhà khoa học đang phải đối mặt đến từ những người có khả năng miễn dịch tự nhiên khi dịch Zika đang lan rộng. Khi một người đã miễn nhiễm với một loại virus, rất khó để nói xem liệu một loại vaccine có ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể họ.