Thu phí không dừng: Vì sao khách hàng không mặn mà?

Dự án thu phí tự động không dừng (ETC) do Bộ GTVT quản lý bao gồm 2 giai đoạn với tổng số 77 trạm thu phí. Đến thời điểm này, tiến độ các trạm này cơ bản đáp ứng yêu cầu. Tuy vậy, trong số 50 trạm do các tỉnh thành phố quản lý, còn 7 trạm thuộc 3 tỉnh quản lý là Thái Bình, TP HCM và Đồng Nai tiến độ triển khai rất chậm, có nguy cơ không kịp tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng (ngày 31/12/2020).

Mặt khác, hiện có 16 địa phương là cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với các dự án BOT có 50 trạm thu phí (riêng Cà Mau có 4 trạm thu phí chỉ thu phương tiện thô sơ và nội bộ tỉnh nên kiến nghị không triển khai ETC). Các dự án BOT của 15 địa phương gồm 46 trạm thu phí, trong đó có 6 trạm đang xây dựng, chưa tổ chức thu phí. Trong số 40 trạm đang tổ chức thu, có 33 trạm đã lắp đặt xong hệ thống thu phí điện tử không dừng...những lý do trên là rào cản khiến dự án sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng trên cả nước không thể thông suốt.

Đáng lưu ý, thống kê của Tổng cục Đường bộ Việt Nam (Bộ GTVT), sau gần 5 năm triển khai, tới nay mới chỉ có gần 1 triệu xe ô tô dán thẻ thu phí tự động không dừng (E-tag) trên tổng số 3,8 triệu ôtô cả nước, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng ban đầu. Đặc biệt, mới chỉ có 400.000 trong tổng số 1 triệu phương tiện ô tô đã dán thẻ nạp tiền sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng.

Về vấn đề này, theo ông Hồ Trọng Vinh, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH thu phí tự động VETC, nhà cung cấp dịch vụ giai đoạn 1 dự án thu phí tự động không dừng (BOO1): Tỷ lệ nạp tiền sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng (ETC) mới chỉ đạt khoảng 40% trong tổng số gần 1 triệu xe ô tô đã dán thẻ.

Nguyên nhân khách hàng chưa mặn mà với dịch vụ ETC được ông Vinh chỉ ra là do công tác truyền thông chưa hiệu quả, khách hàng chưa quan tâm, chưa thấy được lợi ích của dịch vụ thu phí tự động không dừng. Chỉ những chủ phương tiện nào bị CSGT nhắc nhở mới đi dán thẻ.

Hiện VETC cử người đi đến tận các Bộ, ngành để dán thẻ. VETC đã ký hợp đồng với các Trung tâm đăng kiểm nhưng các trung tâm không mặn mà vì mức phí thấp và dán sai sẽ bị phạt. Ngoài kênh dán thẻ tại các trạm thu phí, thậm chí VETC đã đến tận các tòa nhà chung cư để dán thẻ nhưng không hiệu quả.

Đề xuất giải pháp thúc đẩy người dân sử dụng ETC, ông Vinh nhấn mạnh: Cần tuyên truyền rõ hiệu quả và xử phạt nghiêm, tỷ lệ dán thẻ sẽ thay đổi. Thường là khách hàng nào đã sử dụng dịch vụ thì họ sẽ biết cách nạp tiền vào tài khoản giao thông để sử dụng. Hiện tài khoản ngân hàng đã liên thông và tự động trích nạp tiền vào tài khoản giao thông của người dân để thanh toán thu phí tự động không dừng, thay vì phải nạp thủ công như trước đây.

Còn ở góc nhìn chuyên gia PGS.TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam quả quyết, thu phí tự động không dừng giúp rút ngắn thời gian, minh bạch, quản lý tiện lợi... đó là những lợi ích không ai phủ nhận được và các nhà đầu tư BOT chắc chắn phải thực hiện. Nhưng, việc thu phí tự động không dừng đã kéo dài 5 năm nhưng tiến độ quá chậm trễ. Bản thân Tổng cục Đường bộ Việt Nam, Bộ GTVT phải xem xét lại trách nhiệm quản lý Nhà nước của mình.

Trước đó, dự án thu phí tự động không dừng đã nhiều lần lỗi hẹn kể từ năm 2018 đến nay. Và chắc 31/12 tới khó là hạn cuối. Thực tế cho thấy, sau 5 năm triển khai, dự án thu phí không dừng tại các trạm BOT trên cả nước đã gặp phải hàng loạt những vướng mắc, khó khăn khiến thời hạn hoàn thành được đặt ra rồi lại lỗi hẹn và không ít lần đã phải lùi lại.

Thu phí không dừng được xem là hình thức mang lại nhiều lợi ích hơn so với thu phí bằng tay như: thuận tiện, tiết kiệm thời gian, giảm ùn tắc giao thông và đặc biệt là minh bạch khoản thu của các dự án BOT. Nhưng vì vô số lý do nên dự án này đến giờ vẫn còn đang loay hoay.