Thực phẩm, hoa quả bị ngâm, tẩm hoá chất: Ruồi, nhặng cũng không muốn bâu vào

Giao 1 đầu mối quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hóa chất cần kiểm soát đặc biệt

Theo đánh giá của Uỷ ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội (KHCN&MT), trong thời gian qua, việc sử dụng một số hóa chất sai mục đích gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, trật tự an toàn xã hội, gây bức xúc trong cử tri, nhân dân, nhất là các hoạt động như mua, bán, sử dụng các hợp chất của xyanua sai mục đích và sử dụng khí nitơ ôxít (N2O - khí cười) vào mục tiêu giải trí.

Do vậy, để tăng cường quản lý hóa chất độc hại, kiểm soát rủi ro mất an toàn, an ninh từ hóa chất, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định so với Luật Hóa chất năm 2007. Cụ thể: sửa đổi, bổ sung quy định quản lý hóa chất trong toàn bộ vòng đời, từ khi hóa chất được tạo ra hoặc đưa vào Việt Nam với mức độ chặt chẽ bảo đảm đồng bộ phù hợp với từng danh mục hóa chất.

Bên cạnh đó, bổ sung quy định biện pháp kiểm tra đối với hoạt động nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, dịch vụ tồn trữ hóa chất cần kiểm soát đặc biệt. Bổ sung quy định ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong kiểm soát hoạt động mua, bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, các dữ liệu của hoạt động mua bán sẽ được xác thực với dữ liệu về tổ chức, cá nhân mua, bán theo lộ trình thực hiện do Chính phủ quy định.

Đồng thời bổ sung quy định tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải đăng ký mục đích, nhu cầu sử dụng hóa chất trên cơ sở dữ liệu, đặc biệt là công tác hậu kiểm nhằm hạn chế tới mức thấp nhất việc hóa chất bị sử dụng sai mục đích.

Cùng với đó, bổ sung quy định việc tổ chức kinh doanh hóa chất chỉ được bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt cho tổ chức, cá nhân đã thực hiện công bố loại hoá chất này và mục đích sử dụng trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất.

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, công nghệ, và môi trường của Quốc hội cho rằng, theo tinh thần đổi mới công tác xây dựng pháp luật, dự thảo Luật không quy định cụ thể về phân công quản lý nhà nước giữa các Bộ, địa phương mà việc này do Chính phủ quy định căn cứ theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ. Tuy nhiên, hiện nay, một loại hóa chất có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, do nhiều Bộ cùng quản lý; điều này dễ dẫn tới tình trạng doanh nghiệp khai báo không trung thực mục đích sử dụng để lựa chọn cơ chế thông thoáng hơn. Vì vậy, Thường trực Ủy ban KH,CN&MT đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu phương án và phân công hợp lý nhiệm vụ quản lý nhà nước giữa các Bộ liên quan theo hướng giao 1 đầu mối quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hóa chất cần kiểm soát đặc biệt; các Bộ khác quản lý hoạt động sử dụng hóa chất theo lĩnh vực; đồng thời, cần quan tâm tăng cường năng lực quản lý nhà nước đối với hoạt động hóa chất, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong tổ chức thực hiện Luật này và pháp luật khác có liên quan như: thương mại, thanh kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính.

Tại sao người sản xuất, trồng giá đỗ lại mua được hóa chất một cách dễ dàng?

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải cho hay, trên thực tiễn hoạt động quản lý hóa chất vẫn còn lỏng lẻo, hóa chất xả thải ra môi trường, hóa chất trong thực phẩm bày bán tràn lan. Nguyên nhân một phần do đầu mối quản lý chưa chặt chẽ, chưa làm tốt phân công, quản lý trong lĩnh vực này.

Do đó, bà Hải đề nghị trong quy định của dự án Luật phải quy định rõ hơn nữa phân công đầu mối quản lý, xác định cơ quan chịu trách nhiệm chủ trì, cơ quan phối hợp. “Như việc rất nhiều thực phẩm như giá đỗ ngâm tẩm trong hóa chất. Tất nhiên vấn đề này do là cơ quan quản lý thị trường, ý thức của người sản xuất. Nhưng tại sao người sản xuất, nuôi trồng giá đỗ lại mua được hóa chất một cách dễ dàng như vậy?”, bà Hải đặt vấn đề, và chỉ rõ các vụ đầu độc bằng xyanua tại sao lại mua được dễ dàng như vậy, thậm chí có thể mua online?. Việc này xảy ra, đầu mối là Bộ Công Thương hay Bộ Y tế hay Bộ Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm?

Bà Hải cũng nêu, chúng ta ăn uống, sinh hoạt hằng ngày thì những thức ăn, vật phẩm có thể ngâm tẩm hóa chất nên nếu người ta sử dụng, buôn bán, lưu thông phải phối hợp với các ngành khác. Nhưng một thông điệp mạnh mẽ nếu xảy ra các vụ việc xả thải hóa chất ra môi trường, đặc biệt gần đây liên quan thực phẩm ngâm tẩm hóa chất, hoa quả.

Bà Hải cũng dẫn chứng: Có những quả táo mua ở cửa hàng đắt tiền nhưng không để trong tủ lạnh mà để ở ngoài trên bàn mấy tháng không hỏng. Trong khi trước đây về quê hái hoa quả một hai ngày nẫu, ruồi nhặng đến luôn. Bây giờ đã được ngâm tẩm, ruồi nhặng không muốn bâu vào những thực phẩm, hoa quả đó. Vậy trách nhiệm ở đâu?. Ở trong Luật cũng nêu nhưng mong muốn của cử tri là khi có sự việc xảy ra phải có cơ quan chịu trách nhiệm.

“Chúng ta đều lo lắng ăn uống, thực phẩm không thể tránh khỏi vì tất cả phải sử dụng thực phẩm. Tôi đề nghị cần có quy định về tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần có kiểm soát đặc biệt, phải được đăng ký mục đích, nhu cầu sử dụng hóa chất trên cơ sở dữ liệu, áp dụng công nghệ số. Đồng thời quy định chặt chẽ với đối tượng được phép bán hóa chất cần phải kiểm soát đặc biệt”, bà Hải nói.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, về quy định quản lý nhà nước đối với hoá chất cần kiểm soát đặc biệt, nhất là hoá chất có tính chất độc hại đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát hoàn thiện dự thảo Luật. Đồng thời, cần tiếp tục nâng cao tăng cường năng lực quản lý nhà nước đối với hoạt động hoá chất, nâng cao hiệu lực hiệu quả trong tổ chức thực thi pháp luật có liên quan như thương mại, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính.

"Phải kiểm soát đầu vào các hoá chất vừa sử dụng trong lĩnh vực y tế, vừa sử dụng trong lĩnh vực thực phẩm; vấn đề hoá chất cần tránh chồng chéo trong dự thảo Luật hoá chất với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật; vấn đề hoá chất tự nhiên và hoá chất nhân tạo. Hoá chất không chỉ liên quan đến vấn đề an toàn sức khoẻ con người mà còn liên quan đến môi trường, nhất là các hoá chất độc hại", ông Hoan nói.