Tìm tiếng nói chung giữa doanh nghiệp và cơ quan thuế

Theo Báo cáo, các biện pháp cải thiện môi trường kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp (DN) vẫn được tiếp tục thực hiện, bất chấp bối cảnh dịch bệnh Covid-19 và giai đoạn này trùng với thời điểm chuyển giao nhiệm kỳ. Lĩnh vực thành lập DN và tiếp cận điện năng vẫn được đánh giá cao nhất (lần lượt là 72,5% và 65,9% DN đánh giá có sự chuyển biến tốt hoặc rất tốt), và xếp cuối cùng là lĩnh vực phá sản (44,4% DN đánh giá tốt hoặc rất tốt).

Tuy nhiên, tốc độ cải thiện dường như chậm lại so với các năm trước, và xu hướng thay đổi của các lĩnh vực tương đối trái ngược: các lĩnh vực có điểm số thấp (phá sản, bảo vệ nhà đầu tư và xuất nhập khẩu) tăng điểm, trong khi các lĩnh vực có điểm cao (thành lập doanh nghiệp, tiếp cận điện năng) lại giảm điểm.

Đáng chú ý, cùng liên quan đến tài chính DN, trong khi tiếp cận tín dụng năm 2020 được cảm nhận khó khăn hơn so với năm 2019. Báo cáo cho thấy, tiếp cận tín dụng là một trong các lĩnh vực giảm điểm trong năm 2020 khi tỷ lệ các DN đánh giá có sự cải thiện chỉ là 54,4%, thấp hơn mức 59,5% của năm 2019.

Dù đã có nhiều biện pháp nới lỏng chính sách tiền tệ, nhiều DN vẫn gặp khó trong việc tiếp cận, hấp thụ được các khoản vay ưu đãi do điều kiện vay vốn không dễ dàng. Chẳng hạn, đến tháng 10/2020, gói tái cấp vốn 16.000 tỉ đồng cho vay lãi suất 0% để doanh nghiệp và người sử dụng lao động gặp khó khăn về tài chính vay trả lương cho người lao động bị ngừng việc do ảnh hưởng của dịch vẫn chưa cho DN nào vay được.

Còn ở việc thực hiện các thủ tục thuế tuy có dễ dàng nhưng vẫn có 22% DN được khảo sát gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục hành chính lĩnh vực thuế như đề nghị miễn, giảm thuế (với 23% DN gặp phải), hoàn thuế (18%), quyết toán thuế (17%)… Đáng chú ý tỷ lệ các DN phải thương lượng với cơ quan thuế vẫn chưa có xu hướng được cải thiện theo thời gian và đặc biệt tăng mạnh lên 52,8% từ mức 47,1% của năm 2019, phản ánh tình trạng các quy định thuế còn khó hiểu, thiếu thống nhất về cách hiểu giữa cơ quan thuế và DN.

Báo cáo của VCCI cũng khẳng định mục tiêu 1 triệu DN đến năm 2020 đã không đạt được, khi chỉ có 811.538 DN đang hoạt động tại thời điểm 31/12/2020. Tác động của dịch bệnh Covid-19 là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hệ quả này.

Theo bà Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), hai vấn đề trọng tâm đã có cải thiện tích cực là cải cách về điều kiện kinh doanh và quản lý, kiểm tra chuyên ngành.

Tuy nhiên, bà Minh cho rằng môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều trở ngại với DN như: Các điều kiện kinh doanh bất cập ở cấp luật; điều kiện kinh doanh chồng chéo, không cần thiết, không minh bạch hoặc can thiệp sâu vào quyền tự quyết của DN; hoạt động kiểm tra chuyên ngành chuyển biến chậm; cơ chế một cửa chưa thực sự hiệu quả khi doanh nghiệp vẫn phải nộp kèm bản giấy, thiếu kết nối giữa các bộ ngành, hệ thống công nghệ thông tin bị nghẽn.

Từ những vướng mắc nêu trên, giới chuyên gia cho rằng cần phải đổi mới quy trình, tăng cường chất lượng xây dựng văn bản pháp luật, giảm chồng chéo, có sự chuyên nghiệp hơn. Các cơ quan cấp phép không nên chủ trì trực tiếp quá trình soạn thảo văn bản, quy phạm pháp luật. Cải cách môi trường kinh doanh Việt Nam thời gian tới phải nâng cấp lên, không chỉ tháo gỡ rào cản nữa mà cần phải tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch. Sự ổn định và dễ dự đoán của chính sách cũng là một nội dung mà nhiều DN quan tâm, đặc biệt là các DN đầu tư lớn vào các ngành sản xuất chế tạo và hạ tầng.

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng thời gian qua môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam đã có những thay đổi đáng kể, nhưng những thách thức đối với việc cải thiện môi trường kinh doanh trong 5 năm tới sẽ khó khăn hơn rất nhiều. Đây chính là lúc cần có sự chung tay góp sức của tất cả các DN, các hiệp hội DN… không chỉ bằng công sức mà còn phải cả trí tuệ để có thể tiếp tục đưa môi trường kinh doanh của Việt Nam tiến lên.