Tỉnh táo trước thần dược
An cung ngưu hoàng hoàn (An cung) vốn là một bài thuốc Đông y xuất hiện từ thế kỷ XVIII ở Trung Quốc, được mô tả trong y thư cổ là có công dụng “thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, trấn kinh”.
Theo chỉ định ban đầu của y học cổ truyền, thuốc này dùng cho những trường hợp “nhiệt bế” – tức bệnh nhân sốt cao, mê sảng, co giật, hôn mê do nhiễm trùng nặng hoặc viêm não. Tuy nhiên, theo thời gian, An cung đã bị “thần thánh hóa” quá mức, nhiều người coi đây là “thần dược” phòng và trị đột quỵ.
Một trong những lý do khiến An cung trở thành mối hiểm họa là thành phần chứa nhiều dược liệu có độc tính. Trong số này có chu sa (chứa thủy ngân), hùng hoàng (chứa asen), xạ hương, sừng trâu, mật gấu… Đây đều là những vị thuốc có thể gây ngộ độc, làm suy gan, suy thận, rối loạn thần kinh nếu dùng sai cách hoặc lạm dụng.
Ở góc độ y học cổ truyền, lương y Đinh Công Bảy - Tổng Thư ký Hội Dược liệu TPHCM giải thích: “An cung vốn chỉ có tác dụng trong chứng nhiệt bế, không phải thuốc điều trị hay dự phòng đột quỵ. Việc lạm dụng, dùng sai chỉ định là hết sức nguy hiểm.”
Sự hiểu sai này còn bị tiếp tay bởi tâm lý sính ngoại, tin vào những lời quảng cáo “thần kỳ” trên mạng xã hội và truyền miệng trong cộng đồng. Niềm tin sai lệch này không chỉ phản khoa học mà còn trực tiếp đẩy bệnh nhân vào tình thế nguy hiểm, làm mất đi cơ hội sống quý giá khi cơn đột quỵ xảy ra.
Thực tế tại Việt Nam cho thấy, không ít gia đình tích trữ An cung trong nhà với niềm tin có thể dùng ngay khi người thân lên cơn tai biến. Nhiều bệnh nhân đột quỵ nhập viện muộn vì người nhà mải cho uống loại thuốc này trước, bỏ qua “thời gian vàng” cấp cứu.
ThS.BS Vũ Văn Đại - Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 nêu thực trạng: Tại Khoa Cấp cứu của Bệnh viện TWQĐ 108, không ít trường hợp bệnh nhân đột quỵ được người nhà đưa đến viện trong tình trạng đã tự ý sử dụng An cung tại nhà. Tuy nhiên, khi tiếp nhận, phần lớn các bệnh nhân đã bỏ lỡ “thời gian vàng” để được can thiệp y tế hiệu quả, đặc biệt là trong các trường hợp xuất huyết não – nơi việc dùng an cung hoàn toàn không những không có tác dụng mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm tình trạng xấu đi.
BS Nguyễn Huy Hoàng - Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam nhấn mạnh: “An cung không có vai trò phòng ngừa hay cấp cứu đột quỵ. Người dân cần học cách nhận biết dấu hiệu FAST (liệt mặt, yếu tay chân, nói khó) và gọi ngay cấp cứu 115. Mọi trì hoãn vì tìm kiếm hoặc cho uống An cung đều làm mất đi cơ hội vàng để cứu sống người bệnh.”
Đột quỵ chỉ có thể cứu sống bằng chẩn đoán sớm và can thiệp y học hiện đại – từ chụp CT, MRI cho tới điều trị tái thông mạch. Việc tin vào An cung để phòng ngừa hay cấp cứu đột quỵ không chỉ là ngộ nhận, mà là sự đánh cược tính mạng bằng niềm tin mù quáng.
