Tổng cục Hải quan khởi tố vụ án buôn lậu quặng Bauxit: Còn nhiều băn khoăn

Tạm giữ 1 năm rồi mới khởi tố

Báo Đại Đoàn Kết đã thông tin, ngày 17/10/2019, Công ty Bảo Nguyên mở tờ khai hải quan số 302816355500/B11 tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cẩm Phả với nội dung khai báo là 42.000 tấn tinh quặng Bauxit có hàm lượng AL203 >=50% để xuất khẩu.

Trong khi Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cẩm Phả phối hợp với các đơn vị liên quan phối hợp lấy mẫu quặng của Công ty Bảo Nguyên đi phân tích thì ngày 22/10/2019, Cục ĐTCBL (Tổng cục Hải quan) có điện fax số 16/ĐTCBL-HĐ1 gửi Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cẩm Phả với nội dung nghi vấn lô hàng ghi sai số lượng, chủng loại lô hàng nêu trên nên tiến hành kiểm tra thực tế, lấy mẫu và trưng cầu giám định toàn bộ lô hàng.

Đến ngày 26/12/2019, Tổ công tác của Cục ĐTCBL thông báo kết quả giám định cho Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cẩm Phả 35 phiếu kết quả giám định mẫu do Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản (Bộ TN&MT) có kết luận mẫu phân tích là quặng Bauxit dạng thô.

Ngày 3/1/2020, Hải đội Kiểm soát trên biển khu vực miền Bắc (thuộc Cục ĐTCBL) lập biên bản tạm giữ tang vật vi phạm hành chính, sau đó ra Quyết định số 02/QĐ-TGTV tạm giữ tang vật vi phạm hành chính trong thời hạn 7 ngày.

Hết thời hạn tạm giữ 7 ngày, Hải đội Kiểm soát trên biển khu vực miền Bắc tiếp tục ra quyết định kéo dài thời gian tạm giữ lô hàng thêm 30 ngày.

Ngày 31/1/2020, Cục ĐTCBL tiếp tục ban hành Quyết định về việc gia hạn thời gian tạm giữ tang vật vi phạm hành chính thêm 30 ngày, kể từ ngày 2/2/2020.

Sau khi hết thời hạn gia hạn tạm giữ lần 3, nhiều tháng trôi qua, Cục ĐTCBL vẫn không kết luận được sai phạm cụ thể để xử lý dứt điểm.

Trước thực trạng này, Công ty Bảo Nguyên liên tục khiếu nại, yêu cầu Tổng cục Hải quan giải quyết dứt điểm vụ việc.

Bất ngờ, đến tháng 12/2020, Tổng cục Hải quan ra quyết định khởi tố vụ án “Buôn lậu” đối với lô quặng Bauxit của Công ty Bảo Nguyên.

Tổng cục Hải quan cho rằng, lô hàng trên đã hoàn thành thủ tục hải quan theo quy định. Tuy nhiên, căn cứ kết quả kiểm tra thực tế hàng hóa của cơ quan hải quan và kết quả giám định của Viện Khoa học địa chất và khoáng sản thì thực tế hàng hóa là “quặng Bauxit dạng thô” không được phép xuất khẩu, theo Chỉ thị 03/CT-TTg ngày 30/03/2015 của Thủ tướng Chính phủ, không phải là tinh quặng Bauxit như Công ty đã khai hải quan.

Theo quy định thì quặng thô có thuế suất thuế xuất khẩu là 30% còn tinh quặng có thuế suất thuế xuất khẩu 20%. Như vậy, doanh nghiệp có hành vi khai sai về mã số hàng hóa, hàng hóa thực xuất là quặng bauxite thô, có mã HS 2606.00.00.10 thuế suất thuế xuất khẩu 30%.

Cần giải quyết thấu đáo vụ việc

Sau khi Tổng cục Hải quan khởi tố vụ án buôn lậu, đại diện Công ty Bảo Nguyên cho rằng họ không sai phạm. Tất cả hàng hóa của doanh nghiệp có đầy đủ thủ tục pháp lý, thực hiện đúng theo các quy định của Nhà nước. Doanh nghiệp này cũng cho rằng, Cục ĐTCBL lấy 35 mẫu tại 35 tàu chở quặng gửi đến Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản để giám định mẫu.

Kết quả giám định có 6 mẫu hàm lượng Al2O3 dưới 48%, 29 mẫu lớn hơn 48%. Nếu tính phương pháp trung bình cộng cho tất cả các mẫu giám định thì hàm lượng Al2O3 đạt 50,07%. Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì mà cuối các kết quả giám định đều có kết luận giống nhau là mẫu thuộc quặng Bauxit thô.

Trong khi đó, theo Văn bản số 15/CN-KSLK của Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) khẳng định: “Chưa có văn bản pháp luật nào đưa ra khái niệm quặng thô, quặng tinh (tinh quặng). Trong khi chưa có quy định cụ thể về xác định quặng thô, quặng tinh, chủng loại sản phẩm quặng tinh Bauxit đã chế biến đạt hàm lượng Al2O3 ≥ 48% được coi là tinh quặng theo nội dung Điểm c, Khoản 5, Điều 1 Quyết định số 167/2007/QĐ-TTg ngày 1/11/2007 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng Bauxit giai đoạn 2007-2015, có xét đến năm 2025.”

Đáng chú ý, năm 2018, Tổng cục Hải quan cũng có thông báo về kết quả phân loại đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thì tinh quặng Bauxit có hàm lượng ôxít nhôm >=50%. Vậy mà đến nay không hiểu sao số quặng hơn 42.000 tấn trên vẫn được xem là quặng thô?

Để làm rõ vấn đề, phóng viên đã đăng ký làm việc trực tiếp với Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam. Tuy nhiên, sau đó, phía Viện chỉ gửi câu trả lời rất chung chung qua Mail. Phóng viên tiếp tục đề nghị phía Viện bố trí làm việc trực tiếp hoặc trả lời chi tiết bằng văn bản thì không hiểu sao, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã liên tục khất lần sau đó “bặt vô âm tín”.

Trả lời Báo Đại Đoàn Kết, đại diện Trung tâm Phân tích, Thí nghiệm Địa chất (thuộc Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam) cho rằng trên các tờ kết quả phân tích, Trung tâm chỉ nêu ra các số liệu phân tích chứ không đưa ra kết luận là quặng thô hay tinh quặng. Khi phóng viên đề nghị được tiếp cận các kết quả phân tích thì đại diện Trung tâm Phân tích, Thí nghiệm Địa chất cũng từ chối.