Trái phiếu doanh nghiệp: Thêm lực để phát triển

Doanh nghiệp phát hành hơn 437 tỷ đồng trái phiếu

Báo cáo Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) tháng 1/2021 vừa được Công ty cổ phần Chứng khoán VNDIRECT vừa công bố cho biết, lũy kế cả năm 2020, tổng giá trị trái phiếu DN (TPDN) phát hành đạt mức 437.689 tỷ đồng, tăng 38,8% so với mức 315.441 tỷ đồng năm ngoái.

Trong tháng 12, những DN có giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ lớn nhất đều đến từ giới ngân hàng. Cụ thể Ngan hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam - Techcombank (5.000 tỷ đồng), Ngân hàng TMCP Phương Đông-OCB (3.900 tỷ đồng) và Ngân hàng TMCP Tiên Phong – TPBank (3.200 tỷ đồng).

Trong khi đó giá trị TPDN phát hành ra công chúng đạt 7.019 tỷ đồng, bao gồm 5 đợt phát hành từ Ngân hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt - LienVietPostBank (701,1 tỷ đồng), Ngân hàng TMCP Phát triển nhà TP HCM - HDBank (200 tỷ đồng), Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Agribank (4.618 tỷ đồng), Công ty cổ phần Tập đoàn Masan (1.000 tỷ đồng), và Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ Thuật TP HCM (500 tỷ đồng).

Trong bối cảnh các DN có nhu cầu phát hành trái phiếu để mở rộng sản xuất kinh doanh, thị trường TPDN có rất nhiều tiềm năng để phát triển. Tuy nhiên, quá trình phát triển thị trường TPDN thời gian qua đã bộc lộ 5 vấn đề gồm: Quy mô của thị trường nhỏ, phát hành trái phiếu chưa trở thành kênh huy động vốn chủ yếu của DN; thị trường thứ cấp chưa phát triển, thanh khoản của TPDN sau khi phát hành thấp, tính công khai minh bạch còn hạn chế; cơ sở hạ tầng thị trường còn thiếu một số các yếu tố như: Tổ chức xếp hạng tín nhiệm chưa hoạt động và cung cấp dịch vụ, chưa có tổ chức định giá trái phiếu; chuyên trang thông tin về TPDN mới được hình thành và cần tiếp tục cải thiện trong thời gian tới; cơ sở nhà đầu tư còn mỏng, thiếu các nhà đầu tư dài hạn có tiềm lực tài chính mạnh…

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hoàng Dương - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng và các tổ chức tín dụng (Bộ Tài chính), không phải DN nào cũng đủ tốt. Vẫn có các DN, trong đó có không ít DN quy mô nhỏ, DN bất động sản đẩy mạnh huy động vốn trái phiếu cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư, phát triển dự án. Nếu hoạt động của DN gặp khó khăn, DN sẽ không trả được nợ gốc, lãi trái phiếu gây bất ổn cho thị trường.

“Nếu nhà đầu tư trái phiếu nếu không phân tích, đánh giá rủi ro, đầu tư trái phiếu chỉ vì lãi suất cao sẽ có rủi ro mất vốn khi DN không thực hiện được nghĩa vụ thanh toán gốc, lãi trái phiếu” - ông Dương cảnh báo.

Vẫn là kênh đầu tư hấp

Cũng cần nói thêm trong năm 2020, nhiều DN đã chấp nhận phát hành trái phiếu với lãi suất lên đến 14%, một mức quá hấp dẫn so với lãi suất ngân hàng. Điều đó đã khiến dòng tiền không nhỏ đổ vào kênh này.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý và các chuyên gia đều khuyến cáo thị trường TPDN đang tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu nhà đầu tư không tìm hiểu kỹ về tổ chức phát hành, tài sản đảm bảo, mục đích sử dụng vốn… Do vậy, đây sẽ là kênh đầu tư không dễ với các nhà đầu tư cá nhân. Đặc biệt, sau khi Nghị định 81/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 163/2018/NĐ-CP chính thức có hiệu lực từ ngày 1/9/2020 với nhiều quy định siết chặt hơn hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ, lượng TPDN phát hành sụt giảm mạnh và được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong năm 2021. Do vậy, nếu dịch bệnh tại Việt Nam được khống chế, nhiều khả năng các DN sẽ dễ dàng tiếp cận vốn ngân hàng hơn, qua đó giảm phát hành trái phiếu khiến nguồn cung trở nên khan hiếm hơn.

Theo chuyên gia kinh tế Trương Thanh Đức, khác với gửi ngân hàng, TPDN thường có lãi suất cao hơn. Nhưng người mua trái phiếu cũng cần xác định lợi nhuận lớn thì rủi ro cao, không thể an toàn như gửi ngân hàng. Tuy nhiên, không thể vì thế mà siết quá chặt, DN nhỏ sẽ phải tìm đến huy động vốn phi chính thức, thậm chí tín dụng đen.

Giới chuyên gia cho rằng, giải pháp quan trọng vẫn là cải thiện việc xếp hạng tín nhiệm cho DN. Đây chính là điểm còn hạn chế trong thời gian qua ở Việt Nam vì chưa có quy định về bắt buộc sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm khi phát hành trái phiếu ra thị trường. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng chưa có thói quen lựa chọn đầu tư vào TPDN có xếp hạng tín nhiệm.

Chuyên gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng nhận định, sau nhiều năm tăng trưởng chậm chạp, thị trường TPDN của Việt Nam đã nở rộ và tương đối vững chắc. Thị trường TPDN của Việt Nam đã gia tăng nhanh chóng và lượng phát hành cũng đã lớn hơn so với con số của Indonesia và Philippines. Tuy nhiên, ADB khuyến nghị, thị trường Việt Nam chưa chặt chẽ bằng một số thị trường ASEAN khác nơi quy định bắt buộc phải xếp hạng tín nhiệm đối với các trái phiếu phát hành ra công chúng và thường là cả phát hành riêng lẻ trong suốt những năm hình thành trái phiếu.

Đấu thầu trái phiếu chính phủ quý 1

Kho bạc Nhà nước vừa phát đi thông báo về kế hoạch thực hiện đấu thầu trái phiếu chính phủ trong quý 1/2021. Theo đó, Kho bạc Nhà nước sẽ phát hành 100.000 tỷ đồng trái phiếu chính phủ để thực hiện nhiệm vụ huy động vốn cho ngân sách trung ương năm 2021.

Cụ thể: Kỳ hạn 5 năm là 5.000 tỷ đồng; Kỳ hạn 7 năm là 5.000 tỷ đồng; Kỳ hạn 10 năm là 35.000 tỷ đồng; Kỳ hạn 15 năm là 35.000 tỷ đồng; Kỳ hạn 20 năm là 10.000 tỷ đồng; Kỳ hạn 30 năm là 10.000 tỷ đồng.

Được biết, theo số liệu mới nhất từ Kho bạc Nhà nước, tính đến ngày 20/1/2021, tổng khối lượng trái phiếu chính phủ phát hành là 16.000 tỷ đồng. Kỳ hạn phát hành trái phiếu chính phủ bình quân năm 2021 đạt 16,17 năm; lãi suất phát hành trái phiếu chính phủ bình quân năm 2021 là 2,49%/năm.

Theo Kho bạc Nhà nước, năm 2021, đơn vị sẽ phấn đấu hoàn thành kế hoạch huy động vốn năm 2021 do Bộ Tài chính giao, đảm bảo chỉ tiêu kỳ hạn bình quân danh mục phát hành theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và thực hiện chủ trương về tái cơ cấu ngân sách nhà nước và nợ công theo hướng đảm bảo an toàn bền vững nền tài chính quốc gia.

T.H.