Trẻ em dễ bị tổn thương trước nguy cơ tấn công của vật nuôi và côn trùng

Chỉ tính riêng trong tháng 11, nhiều vụ việc đáng tiếc được ghi nhận mức độ nguy hiểm và sự phổ biến của nhóm tai nạn này. Tại Nghệ An, bé gái 9 tuổi bị ong vò vẽ đốt hơn 50 nốt ở đầu, cổ và tay, nhập viện trong tình trạng suy đa tạng, vàng da, không có nước tiểu. Nhờ xử trí tích cực gồm thở máy, lọc máu liên tục và điều trị hồi sức toàn diện, bệnh nhi mới qua khỏi sau hơn hai tuần điều trị .

Một tình huống nghiêm trọng khác xảy ra tại Đà Nẵng, khi bé trai hai tuổi đang chơi đã kéo đuôi chó nhà. Bị kích thích bất ngờ, con chó quay lại tấn công, gây hai vết thương ở vùng trước tai và một vết thương ở môi trên. Mặc dù chó đã được tiêm phòng dại, nạn nhân vẫn phải tiêm huyết thanh kháng dại, vaccine phòng dại, huyết thanh kháng uốn ván cùng kháng sinh để phòng ngừa nguy cơ bệnh dại và nhiễm trùng vết thương.

Liên quan tới thực trạng này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1248/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em giai đoạn 2021-2030 đặt ra mục tiêu giảm tỷ suất trẻ em bị tai nạn thương tích nói chung, trong đó có tai nạn từ động vật tấn công xuống còn 550/100.000 trẻ em vào năm 2025 và 500/100.000 trẻ em vào năm 2030; tỷ suất trẻ em bị tử vong do tai nạn, thương tích còn 16/100.000 trẻ em năm 2025 và 15/100.000 trẻ em vào năm 2030. Để đạt được, Chương trình đặt ra các mục tiêu cụ thể về công tác truyền thông đến gia đình, cộng đồng cũng như cán bộ các cấp, các ngành, đoàn thể có liên quan.

Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, chính quyền các địa phương đã đẩy mạnh truyền thông, hướng dẫn các giải pháp để ngăn chặn, phòng, tránh trẻ em bị tai nạn thương tích ngay từ cộng đồng. Song, đây là vấn đề không dễ giải quyết trong ngày một, ngày hai bởi trên thực tế, tai nạn do động vật và côn trùng có thể xảy ra quanh năm, không phụ thuộc thời tiết hay mùa vụ. Không chỉ xảy ra ở vùng nông thôn – miền núi, nơi có nhiều bụi rậm, chuồng trại hay động vật hoang dã, các tình huống nguy hiểm còn xuất hiện ngay trong khu dân cư, trường học hoặc chính ngôi nhà của trẻ. Tính tò mò, sự hiếu động và khả năng tự bảo vệ còn hạn chế khiến trẻ dễ trở thành nạn nhân của những tình huống tưởng như rất quen thuộc. Bên cạnh đó, việc thiếu giám sát hoặc xử trí sai cách của người lớn — như đắp lá, rạch hút máu, hoặc chậm đưa trẻ đến cơ sở y tế — là nguyên nhân làm nhiều vụ tai nạn trở nên nghiêm trọng hơn.

ThS.BS Trương Tư Thế Bảo, Khoa Cấp cứu – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cảnh báo rằng nhiều trường hợp trẻ bị chó mèo cắn trở nặng chỉ vì người lớn xử trí không đúng. Ông nhấn mạnh: “Với người bị động vật nghi dại cắn, cào, kể cả không chảy máu hoặc liếm lên vùng da tổn thương, đặc biệt là chó, mèo không rõ nguồn gốc, cần được tiêm phòng dại ngay. Người dân tuyệt đối không tự ý đắp thuốc, lá cây hay áp dụng mẹo dân gian lên vết thương do chó, mèo cắn vì có thể gây nhiễm trùng, che lấp tổn thương và làm giảm hiệu quả tiêm phòng dại” .

Từ thực tế các vụ việc, các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh và nhà trường cần nhận diện những nguy cơ có thể xuất hiện trong không gian gần gũi nhất với trẻ. Vật nuôi phải được quản lý chặt chẽ, tiêm phòng đầy đủ, đeo rọ mõm khi ra ngoài và không để trẻ chơi một mình với chúng. Khu vực sân vườn, tường rào, nhà kho, nơi có tổ ong nhỏ hoặc nhiều bụi rậm phải được xử lý kịp thời. Đối với trẻ, việc hướng dẫn kỹ năng nhận biết nguy hiểm, tránh xa động vật lạ và báo người lớn khi gặp ong, kiến ba khoang hoặc rắn là vô cùng cần thiết.

BSCKII. Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh khuyến cáo: “Để phòng ong đốt, phụ huynh nên phát quang khu vực xung quanh nhà và vườn, đảm bảo không có tổ ong ẩn nấp. Hướng dẫn trẻ em không lại gần, không chọc phá tổ ong, tránh tiếp xúc với những khu vực có ong sinh sống. Khi đi dã ngoại hoặc vào rừng, người dân nên tránh mặc quần áo sặc sỡ và sử dụng nước hoa vì có thể thu hút ong. Ong vò vẽ đốt có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt đối với trẻ em”.

Tương tự, theo chuyên gia, để phòng, tránh rắn cắn, phụ huynh cần dọn dẹp vườn nhà, nhắc nhở các em nhỏ không tự chơi ở những khu vực rậm rạp cây cối, những hồ ao, vừa nguy cơ rắn cắn, vừa có thể gây đuối nước.

Trong trường hợp xảy ra tai nạn, xử trí đúng cách là yếu tố quyết định. Khi bị chó cắn, cần rửa vết thương dưới vòi nước chảy liên tục ít nhất 15 phút, sát khuẩn và đưa trẻ đến cơ sở y tế để tiêm phòng dại đúng quy trình. Khi bị ong đốt, phải nhanh chóng rời khỏi khu vực có ong, nhẹ nhàng lấy ngòi nếu còn, chườm lạnh giảm sưng và theo dõi dấu hiệu khó thở hoặc phù nề. Với rắn cắn, tuyệt đối không nặn hút, không buộc garo mà phải bất động chi bị cắn và đưa nạn nhân đến bệnh viện sớm nhất có thể.

Tai nạn do vật nuôi và côn trùng gây ra không phải là điều khó lường, nhưng hoàn toàn có thể giảm thiểu nếu trẻ được bảo vệ trong một môi trường an toàn, người lớn được trang bị kiến thức đúng và sự chủ quan được loại bỏ. Sự thận trọng của gia đình, sự phối hợp của cộng đồng và vai trò giám sát của nhà trường chính là những yếu tố quan trọng giúp trẻ em tránh khỏi những thương tích đáng tiếc và phát triển trong một không gian sống an toàn hơn.