Trình tự, thủ tục thành lập Hội đồng quản lý Bảo hiểm xã hội

Nhằm thể chế hoá chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách bảo hiểm xã hội, ngày 29/6/2024, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) số 41/2024/QH15 (Luật BHXH số 41/2024/QH15) và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2025, tiếp tục khẳng định vị trí, chức năng và quyền hạn của Hội đồng quản lý BHXH được tổ chức ở cấp quốc gia có trách nhiệm giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, giám sát hoạt động của cơ quan BHXH và tư vấn chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT).

Để “Kiện toàn và nâng cao năng lực hoạt động của Hội đồng quản lý BHXH” với mục tiêu không để chậm trễ, không bỏ sót công việc, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn, đồng thời đảm bảo quán triệt, phù hợp với định hướng, chỉ đạo của Trung ương về kiện toàn, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống cơ quan Nhà nước, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong bối cảnh, tình hình mới, Bộ Nội vụ đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 197/2025/NĐ-CP ngày 7/7/2025 quy định trình tự, thủ tục thành lập, chế độ làm việc, trách nhiệm, kinh phí hoạt động và bộ máy giúp việc của Hội đồng quản lý BHXH.

Nghị định được ban hành trên cơ sở kế thừa những nội dung còn phù hợp đối với Hội đồng quản lý BHXH tại Nghị định số 19-CP ngày 16/02/1995 về việc thành lập BHXH Việt Nam và quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của BHXH Việt Nam và hướng dẫn, cụ thể hoá hơn các quy định có liên quan đến Hội đồng quản lý BHXH quy định tại Luật BHXH số 41/2024/QH15.

Nghị định còn quy định trình tự, thủ tục thành lập, chế độ làm việc, trách nhiệm, kinh phí hoạt động và bộ máy giúp việc của Hội đồng quản lý BHXH có nhiều điểm mới, cụ thể như:

Hội đồng quản lý BHXH có nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm thông qua chiến lược phát triển ngành BHXH, kế hoạch dài hạn, 05 năm về thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHTN, BHYT, chiến lược đầu tư dài hạn trước khi cơ quan BHXH trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; Kế hoạch hằng năm về thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHTN, BHYT.

Các báo cáo hằng năm về việc thực hiện chính sách, pháp luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế; tình hình quản lý và sử dụng các quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ BHXH, BHTN, BHYT trước khi cơ quan BHXH trình cấp có thẩm quyền.

Dự toán hằng năm về thu, chi các quỹ BHXH, quỹ BHTN, quỹ BHYT; mức chi tổ chức và hoạt động BHXH, BHTN, BHYT; báo cáo quyết toán về chi tổ chức và hoạt động BHXH trước khi cơ quan BHXH trình cơ quan có thẩm quyền. Đề án, phương án bảo toàn và tăng trưởng các quỹ BHXH, BHTN, BHYT.

Ngoài ra, hoạt động Hội đồng quản lý BHXH theo mô hình mới đã khắc phục việc dùng chung con dấu hình Quốc huy của BHXH Việt Nam và đảm bảo tính chất hoạt động độc lập của Hội đồng quản lý BHXH với vai trò giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giám sát hoạt động của cơ quan BHXH và tư vấn chính sách BHXH, BHTN, BHYT.

Nghị định được kỳ vọng là giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt để tháo gỡ thể chế, khắc phục điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, giúp Hội đồng quản lý BHXH thuận lợi trong công tác chỉ đạo phù hợp với vị trí pháp lý mới đối với các hoạt động của BHXH Việt Nam. Cơ cấu thành viên Hội đồng quản lý BHXH cũng đảm bảo tỷ lệ tham gia của cơ chế 3 bên (Nhà nước; Người sử dụng lao động; Người lao động). Trong đó, có Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng quản lý BHXH thực hiện nâng cao hiệu quả hoạt động và đảm bảo tính độc lập, khách quan nhất định khi “Hội đồng quản lý BHXH do Chính phủ thành lập, gồm Chủ tịch là Bộ trưởng Bộ Tài chính, 01 Phó Chủ tịch và các uỷ viên”.

Các ủy viên Hội đồng quản lý BHXH gồm: Đại diện Lãnh đạo cấp phó thủ trưởng của các cơ quan, bộ, ngành sau: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Bộ Nội vụ, Bộ Y tế, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Liên Minh Hợp tác xã Việt Nam, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Giám đốc BHXH Việt Nam (không còn là cơ quan độc lập thuộc Chính phủ).

Nghị định số 197/2025/NĐ-CP không chỉ tiếp tục kế thừa, phát huy những ưu điểm khi quy định việc các thành viên Hội đồng quản lý BHXH là đại diện của các Bộ, ngành, cơ quan được sử dụng cán bộ, công chức, viên chức của bộ, ngành, cơ quan mình để tham mưu giúp việc; kinh phí hoạt động của Hội đồng quản lý BHXH và bộ máy giúp việc được bố trí trong dự toán chi tổ chức và hoạt động BHXH, BHTN, BHYT và nguồn kinh phí hợp pháp khác theo quy định của pháp luật… mà còn là bước đi cụ thể hóa, đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực theo đúng chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo hướng tinh, gọn, mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả không phát sinh thêm đầu mối và biên chế theo tinh thần của Nghị quyết 18-NQ/TW.