Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia nên tập trung vào ‘đổi mới sáng tạo’

Các diễn giả trao đổi quan điểm tại hội thảo.

Sáng nay (21/12), tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức Hội thảo báo cáo kết quả nghiên cứu của tư vấn về Đề án Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC).

Nhận định tại Hội thảo, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, khoa học công nghệ chính là chìa khóa của sự phát triển mạnh mẽ và bền vững. Tuy nhiên, với chúng ta hiện nay, trình độ khoa học công nghệ còn hạn chế chính là rào cản lớn để các DN có thể nâng cao khả năng cạnh tranh, nâng cao nắng suất lao động, kết nối với khu vực DN FDI… Và để có thể khắc phục những hạn chế này, con đường duy nhất mà chúng ta cần phải hướng đến đó là đổi mới sáng tạo.

“Khoa học công nghệ chính là nền tảng để chúng ta tăng tốc” - Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Tại Việt Nam, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) xây dựng tại Hòa Lạc (Hà Nội) với quy mô kinh tế hiện đang chiếm hơn một phần tư GDP của cả nước và là nơi có thể tạo ra ảnh hưởng tích cực cho kinh tế Việt Nam khi đi đúng hướng.

Mục tiêu của Chính phủ đặt ra đối với Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia đó là, sẽ tạo ra một hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ tầm cỡ thế giới ở Việt Nam, góp phần nâng cấp hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia một cách căn bản, đóng góp vào việc thực hiện Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp 4.0. Thí điểm một mô hình thực thi chính sách mới; trong đó, nhà nước và doanh nghiệp hợp tác chặt chẽ vì mục đích xã hội, thể hiện tư duy sáng tạo chính sách cần thiết trong cuộc đua toàn cầu về cách mạng công nghiệp 4.0 và quản trị quốc gia.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến tại hội thảo cho rằng, NIC hiện nay chưa thực hiện được đúng các chức năng, mục tiêu mà một trung tâm đổi mới sáng tạo cần phải có.

Chia sẻ những câu chuyện của quốc tế đã thành công từ mô hình các trung tâm đổi mới sáng tạo, đại diện của Nhóm Boston Consulting (BCG) cho biết, một trong những trung tâm đã ghi danh trên bản đồ thế giới với khả năng thu hút hàng ngàn nhân lực chất lượng cao, đưa ra những sáng chế ưu việt được ứng dụng vào thực tiễn một cách mạnh mẽ, đó là Trung Quan Thôn ở Bắc Kinh (Trung Quốc).

Trung Quan Thôn khởi đầu bằng những hoạt động nghiên cứu khoa học cơ bản, và sau 30 năm, Trung Quan Thôn trở thành trung tâm hàng đầu của thế giới về đổi mới sáng tạo với hàng ngàn nhân lực trình độ cao tham gia, đạt 650 tỷ USD doanh thu hàng năm và đặc biệt, 40% số lượng sáng chế của Bắc Kinh được ra đời từ trung tâm này.

Theo các chuyên gia, vai trò của Chính phủ Trung Quốc trong việc hình thành Trung Quan Thôn rất quan trọng. Cách họ làm ra một trung tâm đổi mới sáng tạo lừng danh thế giới chính là tạo môi trường dễ chịu để thu hút nhân tài với các chế độ đãi ngộ tốt, tạo không khí làm việc thoải mái, thúc đẩy tư duy sáng tạo.

Câu chuyện thứ hai được BCG chia sẻ là trung tâm Cyber Spark của Israel ở Be’er Sheva. Nếu như Trung Quang Thôn mất 30 năm để “thành danh” thì Be’er Sheva của Israel chỉ mất 4 năm để thế giới biết đén là một trung tâm an ninh mạng đứng top đầu thế giới.

Chính phủ Israel dành riêng sự quan tâm cho trung tâm này với việc tìm kiếm đưa một lực lượng tinh nhuệ nhất nước về đây, và tất cả được hoạt động trong một cơ chế hết sức thông thoáng, tạo sự hứng khởi cho các DN, nhân tài khi tham gia hoạt động tại trung tâm. Mục tiêu của Chính phủ Israel là tập trung định hình Be’er Sheva lên bản đồ thế giới. Để khi thế giới nhắc đến an ninh mạng là nhắc đến Be’er Sheva

Một ví dụ nữa cũng rất đặc biệt, đó là Trung tâm truyền thông số Seoul. Cách đây 15 năm, nơi mà Trung tâm truyền thông số Seoul “ngự trị” chỉ là một bãi rác, thì hiện nay nơi đây là trung tâm kinh tế lớn mạnh hàng đầu của Hàn Quốc với doanh thu hàng chục tỷ USD mỗi năm.

Tương tự với hai câu chuyện trên, Trung tâm truyền thông số Seoul cũng khởi nguồn bằng việc đãi ngộ, thu hút nhân tài với cơ chế, chính sách hấp dẫn, cởi mở, môi trường hoạt động hết sức thông thoáng, tạo sự thoải mái hứng khởi cho mọi đối tượng khi bước chân vào trung tâm.

Theo BCG, có thể nói, sự thành công của 3 trung tâm hàng đầu về đổi mới sáng tạo tại Trung Quốc, Israel, Hàn Quốc là bài học cho Việt Nam về cơ chế cởi mở, thu hút nhân tài.

Điểm chung của các trung tâm này là việc tập trung các thành phần của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong một hoặc một vài lĩnh vực được lựa chọn vào một môi trường phù hợp cho hệ sinh thái phát triển. Điều tiên quyết là các trung tâm này phải là nơi có môi trường kinh doanh rất tốt và các chính sách cạnh tranh. Chính phủ các nước này đã tạo được nền tảng, cơ chế, chính sách thông thoáng, để làm sao kéo được nhân lực chất lượng cao.
“Cái quan trọng nhất chính là cơ chế được đưa ra từ phía nhà quản lý” - đại diện BCG nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cũng cho rằng, mục tiêu cuối cùng của Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia NIC là nâng cao năng suất lao động, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, nhưng quan trọng phải có một nền tảng chính sách tốt.

Do đó, chúng ta cần phải có những thay đổi về nền tảng, mà ở đây chính là tư duy của nhà quản lý trong việc đưa ra những chính sách hợp lý, tạo sự hứng khởi cho các DN khi tham gia.

Theo TS Cung, Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia - NIC ở Hòa Lạc hiện nay cần phải xem lại chức năng, mục tiêu, phải tập trung vào đúng trọng tâm là “đổi mới sáng tạo” thay vì trọng tâm thu hút đầu tư, đặc biệt là dòng vốn FDI vào các lĩnh vực sản xuất như hiện nay, vì đây không phải đặc trưng của Cách mạng công nghiệp 4.0, theo đó sự lan toả công nghệ rất hạn chế.

TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, cần có những đòn bẩy đủ hấp dẫn để thu hút người tài về Việt Nam. Và như vậy, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia muốn thành công thì phải chuyển đổi tư duy, hướng đầu tư, tập trung đổi mới phát triển công nghệ. Trung tâm này sẽ phải là trung tâm của Khu công nghệ cao Hoà Lạc. Khi ta thực hiện được thì tự khắc vốn, các nhà đầu tư, nguồn nhân lực sẽ đến.