Trước thềm năm học mới: Lo quá tải trường, lớp

Xây trường không theo kịp tốc độ đô thị hóa

Đáng chú ý là các lớp đầu cấp I, II và III tại Hà Nội và TPHCM đều tăng mạnh số học sinh trong năm học 2022-2023, đặc biệt là số học sinh đầu cấp III bởi năm sinh “lợn vàng” (2007). Theo số liệu của Sở GDĐT Hà Nội, TP có 2.835 trường, trên 70.000 lớp học với trên 2,2 triệu học sinh các cấp mầm non, phổ thông. Trong năm 2022, Hà Nội đã xây dựng thêm 51 phòng học mới, với kinh phí trên 2.800 tỉ đồng; cải tạo, sửa chữa 605 trường học, với kinh phí trên 5.000 tỉ đồng. Tuy vậy, tới năm học 2022 - 2023, tình trạng quá tải trường lớp cục bộ vẫn diễn ra ở nhiều địa bàn tại Hà Nội, rõ nhất ở một số quận huyện đang có tốc độ đô thị hóa mạnh, tập trung nhiều chung cư cao tầng.

Theo TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GDĐT), lớp học đông sẽ ảnh hưởng tới chất lượng học tập của học sinh. Ông Vinh cũng kiến nghị, để giải quyết vấn đề này các địa phương phải khai thác đất đã quy hoạch, có kế hoạch dài hạn, dành quỹ đất cho trường học những năm tiếp theo, đẩy mạnh xã hội hóa trường học.

Quy định của Điều lệ trường học do Bộ GDĐT ban hành, mỗi lớp học ở cấp THCS, THPT có không quá 45 học sinh; mỗi lớp học ở cấp tiểu học có không quá 35 học sinh.

Tuy vậy, với tuyển sinh đầu cấp I, cấp II, trước thực trạng thiếu trường, lớp trầm trọng, đã có tình trạng phụ huynh xô đổ cổng trường, hay xếp hàng xin học cho con từ đêm, chưa kể dư luận về chuyện “chạy” trường… Còn với học sinh đầu cấp III, hầu hết các trường công lập đều có sĩ số từ 46-52 học sinh/lớp. Riêng năm nay, hệ thống trường THPT ngoài công lập cũng “đắt hàng” học sinh đầu cấp, như trường THPT Hoàng Cầu, quận Đống Đa có 513 học sinh lớp 10 với 11 lớp học. Có con trai vừa vào đầu cấp III trường THPT Đống Đa, quận Đống Đa, Hà Nội, anh Hoàng Văn Tuấn lo lắng khi các lớp con trai đang học có sĩ số từ 52 học sinh. “Không biết giáo viên sẽ xoay sở thế nào với số học sinh đông đúc như vậy”, anh Tuấn nói.

Tương tự, chị Hoàng Thanh Hiền cũng băn khoăn với sĩ số lớp của cô con gái là 51 tại trường THPT Kim Liên, quận Đống Đa. Theo chị Hiền, hiện tượng quá tải trường lớp không hiếm gặp trong những năm gần đây, nhất là tại khu đông dân như quận Đống Đa. Tuy nhiên, một lớp học quá đông sẽ không chất lượng, kéo theo hệ lụy dạy thêm, học thêm không có hồi kết.

Băn khoăn chất lượng đào tạo khi lớp học quá tải, ông Lê Hồng Vũ - Trưởng phòng GDĐT quận Tây Hồ bày tỏ: Lớp học đông, thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới gặp nhiều khó khăn vì đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương pháp dạy học, trong đó chú trọng các hoạt động lớp học để học sinh tiếp nhận kiến thức, hình thành, phát triển kỹ năng. Trong hoạt động dạy học, lớp học đông là một bất lợi, làm giảm chất lượng giáo dục.

Cũng tại Hà Nội, phường Hoàng Liệt (quận Hoàng Mai) trở thành “siêu phường” trong nhiều năm nay với dân số hiện tại trên 80.000, hằng năm có khoảng 1.500-1.800 trẻ được sinh ra. Hiện phường này chỉ có 1 trường mầm non, 3 trường tiểu học, 2 trường THCS nên các trường luôn quá tải. Mới đây, trường tiểu học Hoàng Liệt đã gây bức xúc dư luận vì tính toán để công nhận trường chuẩn quốc gia đã tìm cách đẩy 600 học sinh đi nơi khác vì quá tải.

Bà Phạm Đàm Thục Hạnh - Trưởng Phòng GDĐT quận Hoàng Mai cho biết, chỉ riêng năm học 2022-2023, quận có thêm 5.430 học sinh tương đương 100 phòng học. Do dân số tăng quá nhanh nên việc xây trường mới không đủ để đáp ứng. Hiện nhiều trường trong quận đang phải tổ chức cho học sinh học luân phiên cả vào ngày nghỉ cuối tuần. Một số trường phải tạm sử dụng các phòng chức năng làm phòng học. Thực trạng này không chỉ ảnh hưởng tới tâm lý, chất lượng dạy và học mà còn gây bất tiện cho việc phụ huynh đưa đón con.

Tại quận Hà Đông, trung bình mỗi năm số học sinh tăng 6.000-7.000 em. Sự gia tăng nhanh chóng này đã kéo theo sĩ số học sinh một lớp học trên địa bàn khá cao, trung bình 60 học sinh/lớp, nhóm trẻ. Với tốc độ di dân cơ học như hiện nay, dự báo 5 năm tới, quận sẽ thiếu trường học trầm trọng.

Còn tại TPHCM, theo số liệu của Sở GDĐT, năm học 2022-2023 TPHCM dự kiến tăng hơn 21.000 học sinh. Trong số này, bậc mầm non tăng 6.587 học sinh, bậc THCS tăng 13.661 học sinh, THPT tăng 12.761 học sinh, bậc tiểu học giảm khoảng 11.000 học sinh. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 575 phòng học mới dự kiến được đưa vào sử dụng.

Thiếu trường, lớp nghiêm trọng năm học này, có thể nhắc tới quận Bình Tân, vì đây là một trong những quận gặp áp lực rất lớn về nhập cư. Theo ông Ngô Văn Tuyên - Trưởng Phòng GDĐT quận Bình Tân, năm học mới, quận tăng thêm hơn 9.000 học sinh nên hiện chỉ có 40% học sinh tiểu học, 20% học sinh THCS trong quận được học 2 buổi/ngày. Cá biệt, tại phường Bình Hưng Hòa A với dân số khoảng 120.000 người nhưng chỉ có một trường THCS, 3 trường tiểu học, không có trường ngoài công lập. Nơi này rất đông công nhân ở các chung cư. Các chung cư dưới 2.000 căn được bố trí trường, lớp mầm non kèm theo nhưng những khu trên 2.000 căn chỉ có một trường tiểu học. “Phần lớn các em học sinh từ bậc tiểu học trở lên sống tại chung cư nhưng vẫn phải học ở các trường công lập trên địa bàn phường, chứ rất hiếm trường được xây ngay tại chính nơi các em ở”, ông Tuyên thông tin.

Cũng tại TP Đà Nẵng, nhiều khu vực hiện có tốc độ đô thị hóa nhanh, dân cư tăng chóng mặt kèm theo đó là quá tải về hạ tầng xã hội, trường lớp cho học sinh. Như khu đô thị mới phường Hòa Xuân, quận Cẩm Lệ hay quận Liên Chiểu, hạ tầng giáo dục không theo kịp đà tăng trưởng nóng về cư dân.

Ưu tiên quỹ đất xây trường

Trước thực tế trên, ông Trần Thế Cương - Giám đốc Sở GDĐT Hà Nội, cho biết: Hiện một số phường ở Hà Nội hết quỹ đất xây trường công lập. Một số phường khác có trường nhưng dân số trên địa bàn gia tăng quá đông nên vẫn không đủ chỗ học.

Ông Cương đề xuất giải pháp cho phép nâng cao tầng các khối xây dựng và được phép xây dựng. Bên cạnh đó tận dụng các tầng hầm đảm bảo an toàn cho học sinh để tăng diện tích cho các trường học đang bị quá tải. Các trường có thể bố trí học sinh học ở các tầng thấp, các phòng chức năng, phòng dành cho cán bộ, giáo viên ở tầng cao.

“Cần ưu tiên dành quỹ đất xây dựng trường công lập trong khu vực nội thành khi di dời trụ sở các bộ, ngành, trường đại học - cao đẳng, cơ quan, xí nghiệp, nhà máy ra khỏi khu vực nội ô. Với các khu đô thị mới, có cơ chế ràng buộc để các nhà đầu tư dành quỹ đất và xây dựng hạ tầng cho các trường công lập nếu trong khu vực chưa có trường công lập”, ông Cương kiến nghị thêm.

Còn ông Hồ Tấn Minh - Chánh văn phòng Sở GDĐT TPHCM thì nhấn mạnh, cần tính đến giải pháp căn cơ. Theo đó, ở các địa phương có số học sinh tăng cao, các quận huyện thường điều tiết số học sinh ở phường xã quá tải sang các phường xã lân cận để giảm bớt áp lực. Trong trường hợp này, các phòng GDĐT sẽ tính toán để phân tuyến, bảo đảm cho học sinh được đi học trong cự ly gần nhất có thể.

Ngoài ra, một số địa phương do áp lực dân số tăng cơ học quá cao nên đành chấp nhận tỉ lệ học sinh học 2 buổi/ngày khá thấp, sĩ số học sinh/lớp không thể đạt chuẩn 35 em/lớp ở bậc tiểu học.

Tuy nhiên, ông Minh cho rằng: Những giải pháp trên chỉ mang tính chất tạm thời, lâu dài phải tính đến giải pháp căn cơ mà một mình ngành GDĐT không thể làm được. Tôi cho rằng việc quy hoạch xây dựng các khu công nghiệp cũng như việc quản lý địa bàn dân cư cần thực hiện một cách chặt chẽ và khoa học hơn. Việc tăng học sinh hiện chỉ tập trung ở một số quận huyện, tập trung ở một số khu vực có khu chế xuất, khu công nghiệp. Đừng để các điểm nóng tăng dân số ngày càng trầm trọng hơn mà cần rải bớt sang các khu vực khác.

Trước vấn đề trường học quá tải tại TP Đà Nẵng, ông Lương Nguyễn Minh Triết - Chủ tịch HĐND TP Đà Nẵng đề nghị, UBND TP bổ sung quỹ đất cho giáo dục, cương quyết giữ qũy đất cho giáo dục trong quy hoạch quỹ đất của thành phố, tập trung giải quyết để bảo đảm thời gian học cho học sinh. Đồng tới ưu tiên mở rộng trường lớp, xã hội hóa để giải quyết dứt điểm câu chuyện quá tải trường, lớp.

Phụ huynh phải bốc thăm giành suất cho con vào trường công

Trong hai ngày 27-28/8, khoảng 700 phụ huynh phải bốc thăm để giành suất cho con vào trường Mầm non Hoàng Liệt, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội vì số đăng ký gấp đôi chỉ tiêu. Sáng 27/8, trường phát tổng 176 phiếu tương ứng với 176 phụ huynh tham gia bốc thăm số thứ tự. 80 phiếu trong số đó ghi “Chúc mừng bé đã trúng tuyển vào trường”. Số còn lại ghi “Rất tiếc bé không trúng tuyển vào trường”, phụ huynh phải tìm trường ngoài công lập cho con. Các phụ huynh bốc thăm sáng 27/8 đều có con 3 tuổi, đăng ký học tại trường Mầm non Hoàng Liệt cơ sở Tứ Kỳ.

Phường Hoàng Liệt (quận Hoàng Mai) là khu vực có tốc độ tăng dân số nhanh. Đến tháng 7/2022, phường này có hơn 8.150 trẻ trong độ tuổi mầm non, trong đó 6.611 trẻ 2-5 tuổi. Trường Mầm non Hoàng Liệt là trường công lập duy nhất với bốn cơ sở, ngoài ra có 5 trường mầm non ngoài công lập và 79 nhóm lớp độc lập.

Mỗi năm, số lượng trẻ mầm non tăng khoảng 2.000, tuy nhiên, với cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên tại, trường Mầm non Hoàng liệt chỉ có thể đáp ứng nhu cầu học tập cho gần 20% trẻ, còn lại 82% trẻ trong địa bàn phường phải theo học tại các cơ sở giáo dục ngoài công lập.