Truy thu tiền từ cổ tức: Vẫn chưa hồi kết

Số thu từ cổ tức 5 tháng đầu năm chỉ đạt khoảng 13.500 tỷ đồng.

Thu từ cổ tức mới đạt được 25% dự toán

Ngày 15/6, ông Nguyễn Văn Phụng - Vụ trưởng Vụ quản lý thuế các doanh nghiệp lớn cho biết, số thu từ cổ tức 5 tháng đầu năm chỉ đạt khoảng 13.500 tỷ đồng. Trong khi đó, nhiệm vụ mà Quốc Hội giao dự toán thu cân đối Ngân sách nhà nước năm 2016 từ lợi nhuận còn lại và cổ tức được chia cho phần vốn nhà nước của các công ty cổ phần có vốn góp do Bộ, ngành, địa phương đại diện chủ sở hữu và số lợi nhuận còn lại sau khi trích nộp các quỹ theo quy định của pháp luật của các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước sở hữu 100% là 55.000 tỷ đồng.

Tính ra, nguồn thu từ cổ tức chỉ mới đạt khoảng 25% so với dự toán. Lý giải về việc thu kém, ông Phụng cho rằng, nhiều công ty hiện mới trong giai đoạn “rục rịch” tổ chức Đại hội đồng cổ đông thường niên. Bên cạnh đó một số dòng tiền không thể về ngân sách ngay.

Ông Phụng cũng khẳng định, lợi nhuận cổ tức không thể mất được vì hiện có nhiều cơ chế giám sát, đặc biệt là qua người đại diện phần vốn Nhà nước tại các nơi và việc chia cổ tức hay không cũng liên quan tới bức tranh tài chính của doanh nghiệp đẹp hay không. Việc thu cổ tức cũng cần được thực hiện theo luật, song việc chia cổ tức còn phụ thuộc vào Đại hội đồng cổ đông quyết định chia hay không và chia bao nhiêu.

Câu chuyện thu cổ tức từ phần vốn sở hữu tại Nhà nước trong thời gian gần đây trở nên nóng khi Bộ Tài chính đưa ra lý lẽ để thu 4600 tỷ đồng cổ tức từ năm 2015 của 2 ngân hàng Vietinbank và BIDV.

Nhiều ý kiến cho rằng, trong bối cảnh cả BIDV lẫn Viettinbank đang giữ vai trò đi đầu của hệ thống ngân hàng thì việc truy thu cổ tức như vậy can thiệp thô bạo và ảnh hưởng tới quá trình phát triển lớn mạnh của ngân hàng.

Ông Đặng Quyết Tiến - Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho rằng: “Ngân hàng của nước ta khiêm tốn về tài sản so với khu vực nên nhu cầu tăng vốn là có. Tuy nhiên, có nhiều cách để tăng vốn. Phát hành tăng vốn từ phần cổ tức giữ lại không phải là giải pháp căn cơ vì số vốn rất nhỏ, không đáng kể. Nếu ngân hàng thương mại cần tăng vốn thì có nhiều giải pháp mạnh hơn, như thoái bớt vốn nhà nước hoặc phát hành thêm cổ phiếu chứ không phải bổ sung vốn một cách “nhỏ giọt” vì nguồn cổ tức giữ lại”.

Chủ tịch BIDV lên tiếng

Giữa nhiều luồng thông tin trái chiều, chủ tịch Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Trần Bắc Hà cũng chính thức lên tiếng, ông Hà khẳng định sẵn sàng trả lại cho ngân sách nếu có ý kiến cuối cùng của cấp chủ sở hữu Nhà nước và Chính phủ.

Song nếu ngân sách vẫn quyết đòi cổ tức trong bối cảnh các ngân hàng đang rất cần nguồn lực để tăng vốn, nâng cao năng lực tài chính thì chẳng khác nào “vắt chanh cho kiệt”. Đến lúc nào đó các ngân hàng sẽ tê liệt, không hoàn thành được mục tiêu tái cơ cấu, không nâng cao được tiềm lực để tiếp tục đổi mới và phát triển, giảm khả năng đóng góp cho sự phát triển kinh tế.

Theo thống kê của ông Trần Bắc Hà trong 5 năm 2011-2015, các ngân hàng thương mại Nhà nước đã đóng góp đáng kể vào thu ngân sách Nhà nước. Riêng BIDV đã nộp gần 14.000 tỷ đồng, bao gồm cả thuế thu nhập và cổ tức. Riêng trong năm 2015, ngành ngân hàng đóng góp khoảng 16.000 tỷ đồng, chiếm 1,6% tổng thu ngân sách và một nửa số này đến từ các nhà băng có vốn Nhà nước.

Trong khi đó theo Luật Doanh nghiệp, đối với các doanh nghiệp đã cổ phần hóa, quyền định đoạt chia cổ tức bằng tiền mặt hay cổ phiếu cao nhất thuộc về đại hội đồng cổ đông. Hiện đại hội đồng cổ đông của 2 ngân hàng này đã thông qua phương án trả cổ tức bằng cổ phiếu, vậy nếu Thủ tướng có ý kiến đồng ý với Bộ Tài chính, thì 2 ngân hàng này sẽ phải xin ý kiến cổ đông bằng văn bản.

Ông Nguyễn Văn Phụng thẳng thắn nói việc chia cổ tức còn phụ thuộc vào Đại hội đồng cổ đông quyết định chia hay không và chia bao nhiêu. “Ngành thuế muốn thu nhưng họ không chia cổ tức thì ta.. bó tay” – ông Phụng nói.