Giáo dục

Tuyển sinh vượt chỉ tiêu: Chế tài xử phạt chưa đủ mạnh

Vi Cầm • 31/05/2025 09:41

Sai phạm trong tuyển sinh của một số trường đại học (ĐH) vừa được thanh tra Bộ Giáo dục Đào tạo (GDĐT) chỉ ra. Trong đó, vi phạm đáng lưu ý là việc các trường lách luật tuyển sinh vượt chỉ tiêu, không đủ giảng viên cơ hữu. Đây cũng là hồi chuông được gióng lên trước thềm mùa tuyển sinh 2025 đang cận kề.

Vừa qua, thanh tra Bộ GDĐT thực hiện thanh tra về công tác tuyển sinh, đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo ở một số trường ĐH và phát hiện nhiều sai phạm. Theo kết luận của Thanh tra Bộ GDĐT, những trường ĐH có sai phạm bị nêu tên gồm Trường ĐH Võ Trường Toản, Trường ĐH Y Dược Hải Phòng, Trường ĐH Kiến trúc TPHCM, Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh TPHCM...

Đối với Trường ĐH Kiến trúc TPHCM, kết luận thanh tra chỉ ra việc trường xác định chỉ tiêu tuyển sinh vượt quá năng lực đào tạo. Cụ thể, trong năm 2022 và 2023, trường xác định 70 chỉ tiêu cho chương trình liên thông hệ vừa học vừa làm ngành Kỹ thuật xây dựng, trong khi năng lực đào tạo chỉ đáp ứng 28,5 chỉ tiêu.

Thanh tra Bộ GDĐT cũng nêu các vi phạm tuyển sinh khối ngành sức khỏe tại Trường ĐH Y Dược Hải Phòng. Theo đó, trường này đã tuyển sinh vượt chỉ tiêu nhiều ngành. Năm 2023 trường tuyển vượt chỉ tiêu liên thông chính quy trình độ ĐH ngành Dược (trường tự xác định 6,7% nhưng đạt 57% so với chỉ tiêu được xác định theo quy định). Trường cũng vượt chỉ tiêu liên thông vừa làm vừa học ngành Điều dưỡng (trường tự xác định 5% nhưng đạt 55% so với chỉ tiêu được xác định theo quy định). Năm 2024, trường tuyển sinh trình độ ĐH chính quy lĩnh vực sức khỏe vượt 10,4% so với chỉ tiêu tự xác định; ngành điều dưỡng liên thông vừa làm vừa học vượt 12,5% so với chỉ tiêu trường tự xác định…

Kết luận của Thanh tra Bộ GDĐT cũng chỉ ra nhiều trường không đảm bảo đội ngũ. Đơn cử như Trường ĐH Võ Trường Toản có 3 ngành không bảo đảm đội ngũ. Cụ thể, chương trình đào tạo ngành Y khoa và ngành Dược trình độ ĐH bố trí học phần pháp luật tại khối kiến thức cơ sở ngành là chưa đúng cấu trúc. Các ngành Thương mại điện tử, Kinh doanh quốc tế, Quản lý nhà nước trình độ ĐH của trường không bảo đảm đội ngũ giảng viên cơ hữu để đào tạo theo quy định.

Cùng đó, Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh TPHCM có nhiều ngành không đủ tiến sĩ, chủ yếu cử nhân giảng dạy. Cụ thể như các ngành đạo diễn sân khấu, quay phim không có tiến sĩ ngành phù hợp là giảng viên cơ hữu để chủ trì xây dựng, tổ chức thực hiện chương trình đào tạo. Trường bố trí chủ yếu giảng viên có trình độ thạc sĩ và cử nhân để chủ trì xây dựng, tổ chức thực hiện chương trình đào tạo, chủ trì giảng dạy chương trình.

Đối với những sai phạm đã được chỉ ra, Thanh tra Bộ GDĐT yêu cầu các cơ sở đào tạo nói trên chấn chỉnh công tác tuyển sinh, đào tạo; ban hành các quyết định xử phạt hành chính.

Trong xu thế tự chủ ĐH, nhiều trường đã thực hiện tự chủ tuyển sinh. Mặc dù các hình thức xử phạt trong tuyển sinh đã có nhưng dường như các trường đang coi thường kỷ cương. Điều đáng quan tâm là thực tế hiện nay, mức xử phạt vi phạm hành chính còn thấp. Trong năm 2022, 78 trường ĐH tuyển sinh vượt chỉ tiêu, mức phạt vi phạm hành chính cao nhất là 150 triệu đồng. Hay hồi cuối năm 2024, Thanh tra Bộ GDĐT kết luận nhiều trường ĐH sai phạm do tuyển sinh vượt chỉ tiêu các năm qua. Đáng chú ý, trong 2 năm 2022, 2023, Học viện Phụ nữ Việt Nam tuyển sinh vượt chỉ tiêu (có ngành vượt 500% chỉ tiêu) song cũng chỉ bị xử phạt 150 triệu đồng…

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ GDĐT nêu quan điểm, chế tài xử lý đối với hành vi vi phạm này hiện nay còn nhẹ. Bộ GDĐT cần xem xét lại chế tài, làm mạnh tay để ngăn chặn những sai phạm.

Theo Điều 10 Nghị định 04/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định về chỉ tiêu tuyển sinh như sau: Nếu trường ĐH tuyển vượt từ 3% đến dưới 10% thì có thể bị xử phạt hành chính từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng; Nếu tuyển vượt từ 10% đến dưới 15% thì có thể bị xử phạt hành chính từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng; Nếu tuyển vượt từ 15% đến dưới 20% thì có thể bị xử phạt hành chính từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng; Nếu tuyển vượt từ 20% trở lên thì có thể bị xử phạt hành chính từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng; Thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là buộc giảm số lượng tuyển sinh năm sau tối thiểu bằng số lượng đã tuyển sinh vượt chỉ tiêu.