Việt Nam phấn đấu có thêm 3 - 4 “kỳ lân công nghệ”

Tham vọng hình thành thêm “kỳ lân công nghệ”

Việt Nam đặt mục tiêu có thêm 3-4 kỳ lân công nghệ vào năm 2030, ưu tiên các lĩnh vực AI, bán dẫn và công nghệ xanh, trong bối cảnh hệ sinh thái khởi nghiệp bước vào giai đoạn hội nhập sâu. Mục tiêu này được nêu trong Báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam 2025, vừa được công bố trong khuôn khổ Techfest 2025.

Theo ông Lương Văn Thường - Trưởng phòng Khởi nghiệp sáng tạo thuộc Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ KHCN), Việt Nam kỳ vọng sẽ có thêm 3-4 kỳ lân đến năm 2030, tập trung vào 11 công nghệ chiến lược, trong đó ba lĩnh vực ưu tiên là trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn và công nghệ xanh.

Báo cáo năm 2025 được đánh giá có hàm lượng dữ liệu cao hơn so với năm trước, phản ánh sự chuyển hướng chính sách từ hỗ trợ đại trà sang tập trung nguồn lực cho phát triển chiều sâu. Một trong những điểm nhấn là kế hoạch thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia với vốn nhà nước ban đầu khoảng 20 triệu USD, hướng tới tối thiểu 100 triệu USD. Các địa phương cũng được khuyến khích thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm, sử dụng ngân sách địa phương làm vốn mồi để thu hút khu vực tư nhân và nhà đầu tư quốc tế.

Báo cáo đánh giá hệ sinh thái theo mô hình 5P, gồm thể chế, tiến bộ, tài chính, tuần hoàn và tri thức. Nhiều thể chế mới được thể hiện qua các Nghị quyết 57, 59, 66; trong khi cấu trúc startup chuyển dịch từ thương mại điện tử sang AI và kinh tế sáng tạo.

Liệu có khả thi?

Theo Báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam 2025, Việt Nam hiện có hơn 200 quỹ đầu tư trong và ngoài nước, trên 100 không gian sáng tạo và vườn ươm. Đề án 844 sau gần 10 năm triển khai được đánh giá đã góp phần hoàn thiện khung chính sách và tạo động lực cho cộng đồng khởi nghiệp.

Trên bản đồ quốc tế, Việt Nam được StartupBlink xếp hạng số 1 Đông Nam Á về hệ sinh thái khởi nghiệp và đứng thứ 55 toàn cầu. Ba trung tâm lớn là Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng liên tục được nhắc tên, trong đó Đà Nẵng được ghi nhận là thành phố có tốc độ tăng trưởng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nhanh nhất thế giới trong năm qua.

Tuy nhiên, kết quả cuối cùng - số lượng kỳ lân - lại chưa tương xứng với quy mô hệ sinh thái. Tỷ lệ “chuyển hóa” từ startup sang kỳ lân hiện chỉ ở mức 2/4.000, cho thấy hệ sinh thái vẫn phát triển theo chiều rộng nhiều hơn chiều sâu.

Tại hội thảo quốc tế “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong xây dựng cơ sở dữ liệu khởi nghiệp quốc gia” mới đây, TS Vũ Việt Anh - Chủ tịch Học viện Thành Công, Trưởng Cộng đồng Công nghệ Marketing Techfest Việt Nam - chỉ ra 5 nút thắt chiến lược, trong đó nổi bật là điểm nghẽn về dữ liệu. Phần lớn startup thiếu dữ liệu thị trường chuẩn và thiếu thông tin đối xứng về công nghệ, xu hướng toàn cầu.

Bên cạnh đó là vấn đề minh bạch với nhà đầu tư, sự thiếu hụt bản đồ công nghệ theo thời gian thực và bài toán vốn. Báo cáo cho thấy có tới 97% startup công nghệ không thể tồn tại đến năm thứ hai, tỷ lệ gọi vốn thành công chỉ đạt khoảng 29,5%, trong khi “vốn thiên thần” chỉ chiếm 7-10%.

Từ góc độ quản lý, TS Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ - nhìn nhận hệ thống dữ liệu khởi nghiệp hiện nay còn phân tán, chưa đáp ứng tiêu chí “đúng, đủ, sạch, thống nhất và dùng chung”. Trong bối cảnh đó, AI được xem là công cụ cạnh tranh mới, nhưng chỉ phát huy hiệu quả khi có dữ liệu đầu vào chất lượng.

Cùng với các đề xuất chiến lược và tín hiệu tích cực từ chính sách như Nghị định 246, mục tiêu có thêm 3-4 kỳ lân công nghệ vào năm 2030 vẫn là một bài toán mở, phụ thuộc vào khả năng tháo gỡ các “nút thắt” cốt lõi và nâng chất lượng phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam.