Gửi bình luận
Thứ Sáu, 2/5/2025
Sáng 13/5, sau một thời gian dài lâm bệnh, GS Phan Đình Diệu đã qua đời. GS Phan Đình Diệu là một trong những người đầu tiên xây dựng và phát triển ngành Tin học Việt Nam. Ông cũng là người có nhiều đóng góp tâm huyết, sâu sắc nhằm phát triển khoa học giáo dục nước nhà.
GS Phan Đình Diệu.
Trong cương vị Ủy viên Đoàn chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về khoa học giáo dục (những năm 90 thế kỷ XX); nguyên Đại biểu Quốc hội khóa VI- ông cũng đã có những đóng góp thiết thực.
GS Phan Đình Diệu là giáo sư, nhà toán học, nhà khoa học máy tính của Việt Nam. Ông là viện trưởng đầu tiên của Viện Khoa học tính toán và Điều khiển (nay là Viện Công nghệ thông tin Việt Nam), Chủ tịch sáng lập Hội Tin học Việt Nam, phó trưởng ban thường trực Ban chỉ đạo Chương trình Quốc gia về công nghệ thông tin khóa I (1993-1997).
Ông là chuyên gia trong các lĩnh vực toán học kiến thiết, lôgíc toán, lý thuyết thuật toán, ôtômat và ngôn ngữ hình thức, lý thuyết mật mã và an toàn thông tin.
Sinh năm 1936 tại Can Lộc, Hà Tĩnh, năm 18 tuổi sau khi tốt nghiệp trung học tại trường kháng chiến Phan Đình Phùng, từ Hà Tĩnh ông ra Hà Nội thi vào Trường Đại học Khoa học, chuyên ngành toán học.
Năm 1957, ông tốt nghiệp thủ khoa và được giữ lại trường làm cán bộ giảng dạy. Năm 1962, ông được cử sang Liên Xô làm nghiên cứu sinh tại Khoa Toán học tính toán và Điều khiển học, Trường Đại học Tổng hợp Lomonosov.
Năm 1965, ông hoàn thành luận án tiến sĩ, tiếp tục làm luận án tiến sĩ khoa học. Năm 1967, ông về nước với học vị Tiến sĩ khoa học, công tác tại Uỷ ban Khoa học nhà nước.
Với sự mẫn cảm của một nhà khoa học lớn, GS Phan Đình Diệu sớm nhận ra vai trò vô cùng quan trong của tin học. Ngay từ năm 1975, ông đã say mê tìm hiểu hai hướng phát triển mà ông cho là có triển vọng nhất và có thể ứng dụng và phát triển ở Việt Nam là vi tin học (trên cơ sở kỹ thuật vi xử lý và máy vi tính) và viễn tin học (trên cơ sở công nghệ viễn thông và mạng máy tính). 2 năm sau, năm 1977 Viện Khoa học tính toán và Điều khiển được thành lập, do ông làm viện trưởng.
Trong suốt cuộc đời công tác của mình, GS Phan Đình Diệu luôn là tấm gương sáng về sự cần cù, cụ thể, chi tiết trong hoạt động nghiên cứu khoa học, với tư duy bứt phá và sâu sắc.
Trong lĩnh vực giảng dạy, ông cũng là người thầy đáng kính, luôn hết lòng với học trò cùng niềm tin không lay chuyển vào thế hệ trẻ, vào trí tuệ của người Việt Nam.
Những người may mắn được tiếp thu kiến thức từ ông tại Khoa Công nghệ thông tin - Trường Đại học Công nghệ thuộc ĐHQGHN không bao giờ quên hình ảnh một người thầy tận tụy, một nhà khoa học với tầm tư duy vô cùng sâu rộng.
Tầm tư duy ấy cùng với sự chính trực của một nhà khoa học lớn, tiếng nói của ông luôn được coi trọng bởi sức thuyết phục lớn.
Gia đình của GS Phan Đình Diệu cũng tiêu biểu cho giới trí thức Việt Nam. Vợ ông là nhà giáo Văn Thị Xuân Hương, em gái GS Văn Như Cương.
Các con của ông bà đều thành đạt trong con đường khoa học. Con gái ông, nữ Tiến sĩ tin học Phan Thị Hà Dương, từng giành Huy chương Đồng Olympic Toán quốc tế năm 1990.
Con trai ông, Tiến sĩ tin học Phan Dương Hiệu, đang giảng dạy tại Pháp. Một người con gái nữa của ông bà cũng làm việc trong lĩnh vực khoa học tại Pháp. Tất cả con ruột, dâu, rể của ông bà đều hoạt động trong lĩnh vực khoa học tại Việt Nam, Pháp, Mỹ.
Là người đam mê nghiên cứu khoa học, ông đã xuất bản nhiều công trình giá trị. Thống kê chưa đầy đủ của Hội Toán học Hoa Kỳ, GS Phan Đình Diệu là tác giả của 30 bài báo in trên những tạp chí khoa học uy tín hàng đầu thế giới.
Tên tuổi và sự nghiệp khoa học của GS Phan Đình Diệu được khẳng định cùng với các nhà khoa học hàng đầu khác như các vị Tạ Quang Bửu, Hoàng Tụy, Lê Văn Thiêm, Nguyễn Văn Đạo…, thế hệ trí thức quý giá đó đã có những đóng góp to lớn cho khoa học nước nhà.