Vụ án chạy thận Hoà Bình: Răn đe hay gây hoang mang cho ngành Y

Sự cố kinh hoàng

Sáng 29/5/2017, 18 bệnh nhân của đơn nguyên thận nhân tạo – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hoà Bình tới bệnh viện để lọc máu chu kỳ. Sau khi lọc máu được 30-40 phút, các bệnh nhân có dấu hiệu sốc phản vệ, 8 bệnh nhân đã lần lượt tử vong. Kết quả giám định của Viện Khoa học Hình sự - Bộ Công an cho thấy các mẫu nước thu tại đầu cấp vào máy lọc thận số 10 và số 13 các chỉ tiêu độ PH rất thấp; độ dẫn điện rất cao, hàm lượng Florua cao gấp 245 và 260 lần mức cho phép. Ngoài 2 máy lọc thận trên, qua giám định mẫu nước tại các máy chạy thận nhân tạo khác cho thấy có hàm lượng Florua đều vượt ngưỡng an toàn gấp hàng trăm lần.

Cũng theo Cáo trạng số 05/CT-VKS-P2 của Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Hòa Bình (VKS), hóa chất tồn dư tại hệ thống lọc RO số 2, đơn nguyên thận nhân tạo, BVĐK tỉnh Hòa Bình là các hóa chất chưa có trong danh mục hóa chất được phép dùng trong y tế. Bộ Y tế cũng chưa có văn bản nào cho phép sử dụng hóa chất HF và HCL để vệ sinh màng lọc nước, xúc rửa hệ thống lọc nước RO dùng cho chạy thận nhân tạo. Đây là nguyên nhân gây nên cái chết của 9 nạn nhân trong sự cố y khoa trong chạy thận ngày 29/5/2017

Ngày 22/2/2018, VKSND tỉnh Hòa Bình đã hoàn thành cáo trạng và ra quyết định truy tố 3 bị can gồm: Bùi Mạnh Quốc (SN 1986, thường trú tại Khu 6, Phường Đại Phúc, TP Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh) - Giám đốc Công ty TNHH xử lý nước Trâm Anh; Trần Văn Sơn (SN 1990, thường trú tại Tổ 5, Phường Hữu Nghị, TP Hoà Bình, tỉnh Hòa Bình) - Cán bộ Phòng vật tư, trang thiết bị y tế - Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình. Cả hai bị can này đều đang bị tạm giam tại Trại tạm giam Công an tỉnh Hòa Bình; Hoàng Công Lương (SN 1986; HKTT Quốc Oai, Hà Nội; đang ở: xóm 9, xã Sủ Ngòi, TP Hoà Bình, Hòa Bình) - Bác sĩ Khoa hồi sức tích cực - Đơn nguyên thận nhân tạo – BVĐK tỉnh Hòa Bình. Theo cáo trạng, các bị cáo Hoàng Công Lương và Trần Văn Sơn bị truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Bùi Mạnh Quốc bị truy tố về tội “Vô ý làm chết người”.

Bùi Mạnh Quốc trực tiếp sửa chữa, bảo dưỡng hệ thống lọc nước RO số 2 tại BVĐK tỉnh Hòa Bình. Quá trình thực hiện, Quốc sử dụng hỗn hợp Axit Flohydric (HF) và Axit Clohydric (HCL) để sục rửa các vỏ màng lọc. Trong lúc thực hiện, do cẩu thả đã để tồn dư 1 lượng hóa chất lớn trong hệ thống nước. Đồng thời, ngày 29/5/2017, Quốc bỏ mặc hệ thống lọc nước RO số 2 đưa vào sử dụng mà không thực hiện lấy mẫu nước để kiểm định theo tiêu chuẩn AAMI như hợp đồng ký kết, sự việc khiến 8 người tử vong.

Trần Văn Sơn bỏ bê công việc khi là người được giao kiểm tra, giám sát việc thay thế, bảo dưỡng hệ thống lọc nước RO số 2. Nhưng trong quá trình làm nhiệm vụ, Sơn không trực tiếp có mặt, không theo dõi, giám sát theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao. Chiều 28/5/2017, khi trao đổi với Bùi Mạnh Quốc qua điện thoại, Sơn biết Quốc chưa làm xét nghiệm nước nhưng đã giao lại qua điện thoại cho điều dưỡng viên, không báo cáo cụ thể sự việc với lãnh đạo phòng.
Cáo trạng cũng xác định, Hoàng Công Lương được giao trách nhiệm phụ trách chuyên môn và các hoạt động tại đơn nguyên thận nhân tạo. Ngày 20/4/2017, Hoàng Công Lương thừa lệnh Trưởng khoa ký đề xuất và biết rõ việc sửa chữa, bảo dưỡng hệ thống lọc nước RO số 2 diễn ra vào ngày 28/5/2017.

Cáo trạng truy tố cho rằng, với trình độ, nhận thức vai trò và trách nhiệm được giao, bị can Lương buộc phải biết rõ nước sử dụng trong lọc máu phải đảm bảo chất lượng theo quy định. Nhưng sáng 29/5/2017, khi nghe điều dưỡng viên nói về việc Sơn gọi điện thông báo hệ thống nước RO đã sửa xong, Lương đã không kiểm tra lại và cũng không báo cáo với Trưởng khoa theo trách nhiệm được giao. Hoàng Công Lương sau đó ra lệnh điều trị cho các bệnh nhân và để cho hoạt động lọc máu diễn ra bình thường dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khiến 8 người tử vong.

Nhiều ý kiến trái chiều

Trả lời về việc Hoàng Công Lương bị truy tố hình sự, PGS. Nguyễn Nguyên Khôi - nguyên Trưởng khoa Thận Nhân tạo - BV Bạch Mai chia sẻ, sau sự việc của BS. Hoàng Công Lương, ông và những người làm nghề lọc máu cảm thấy vừa buồn vừa sợ. Ông cho rằng, BS. Lương đã hết sức cấp cứu cho bệnh nhân và chính bệnh nhân cũng gửi đơn đến cơ quan pháp luật bảo vệ BS. Lương vì BS. Lương đã làm đúng trách nhiệm của mình.

Ở vụ việc này, BS. Lương đã làm đầy đủ trách nhiệm, đã khám lâm sàng thấy bệnh nhân đủ điều kiện chạy thận, dùng thuốc theo đúng chỉ định y khoa; còn vấn đề nước chạy thận, theo tôi, BS. Lương hoàn toàn không có khả năng kiểm tra...

Nếu BS. Lương không ra y lệnh điều trị cho bệnh nhân - cụ thể ở đây là chạy thận lọc máu cho người bệnh thì liệu rằng lúc này anh có bị quy kết trách nhiệm không kịp thời cứu chữa người bệnh?

Ngược lại, PGS Nguyễn Hoài Nam – Giảng viên trường Đại học Y dược TP HCM - Chủ tịch hội Tĩnh mạch học TP HCM cho rằng việc truy tố bác sĩ Lương ở góc độ tình cảm đồng nghiệp ai cũng xót xa nhưng trên pháp luật thì nên thượng tôn. PGS Nguyễn Hoài Nam cho biết, khi đọc thông tin bác sĩ Lương bị khởi tố ông cũng xót xa và thấu hiểu sự vất vả của các y bác sĩ, nhất là những nơi “đầu song ngọn gió” như hồi sức tích cực. Tuy nhiên, theo PGS Nam, bác sĩ Lương là người có trách nhiệm ở khoa và được giao nhiệm vụ, được hưởng lương bác sĩ thì vẫn phải có trách nhiệm trong công việc và việc xảy ra tai biến không ai mong muốn “nhưng vẫn cần một người chịu trách nhiệm” và người đó là BS Lương cũng không phải lạ. Có thể, khi ra toà, giám đốc bệnh viện, trưởng khoa cũng như các người liên đới không thể khỏi liên quan nhưng ở góc độ nào thì vẫn phải có một người chịu trách nhiệm và các nhà làm luật sẽ có cái nhìn hợp tình, hợp lý để các bác sĩ cảm thấy không sốc cũng như bác sĩ Lương.

Đại diện Tổng hội Y học Việt Nam, GS.TS Lê Gia Vinh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký bày tỏ quan điểm khẳng định việc đưa ra xét xử đối với vụ việc xảy ra tại BV đa khoa tỉnh Hoà Bình là cần thiết. Về việc BS Hoàng Công Lương BV đa khoa tỉnh Hoà Bình - bị truy tố với tội danh "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" do "không kiểm tra, xác minh lại thông tin cũng như không báo cáo với trưởng khoa mà khi thấy các chỉ số sinh tồn của các bệnh nhân bảm đảm đủ điều kiện chạy thận BS Hoàng Công Lương đã ra y lệnh chạy thận", Tổng hội Y học Việt Nam cho rằng: Theo quy chế bệnh viện, người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh không phải chịu chất lượng về trang thiết bị y tế, mà đó là trách nhiệm của đơn vị được giám đốc bệnh viện giao nhiệm vụ. Luật Khám bệnh chữa bệnh cũng quy định nhiệm vụ của người hành nghề như hỏi bệnh, khai thác tiền sử bệnh, khám bệnh, chẩn đoán bệnh...

Như vậy, BS Lương không phải chịu trách nhiệm về chất lượng nước dùng để lọc máu sau bảo trì hệ thống. Ngoài ra, BS Lương ra y lệnh chạy máy lọc máu cho người bệnh, điều dưỡng cùng khoa đã vào ấn nút khởi động hệ thống lọc nước, quan sát đồng hồ thấy báo chỉ số an toàn nên để hệ thống tiếp tục hoạt động, trên cơ sở đó BS Lương mới ra y lệnh cho lọc máu điều trị cho bệnh nhân. Cũng về vụ việc trên, Đại diện Bộ Y tế - Ông Nguyễn Huy Quang – Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho biết, quan điểm của Bộ Y tế rất rõ ràng là việc điều tra, truy tố, xét xử phải đúng người đúng tội. Bộ Y tế nhấn mạnh đây là sự cố y khoa đặc biệt nghiêm trọng dẫn đến 8 người tử vong gây rung động không chỉ Việt Nam mà cả quốc tế. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng chỉ đạo việc điều tra truy tố, xét xử đảm bảo minh bạch, công khai, khách quan để truy tố, xét xử đúng người đúng tội, đúng pháp luật trong đó có tính tới các quyền và nghĩa cụ các bị can trong đó có bị can Hoàng Công Lương.

Tâm thư được gửi đến lãnh đạo Đảng và Nhà nước của Hoàng Công Lương

Ngày 11/5, Phó chủ nhiệm Văn phòng chính phủ Nguyễn Duy Hưng đã ký công văn 4365/VP-CP truyền đạt ý kiến của Phó thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đến Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình về vụ đơn thư của bác sĩ Hoàng Công Lương gửi lãnh đạo Chính phủ. Theo đó, công văn ghi rõ, BS Hoàng Công Lương công tác tại BVĐK tỉnh Hòa Bình có đơn gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, đánh giá công bằng, đúng bản chất hành vi của bác sĩ trong vụ việc sự cố y khoa xảy ra tại BVĐK tỉnh Hòa Bình ngày 29/5/2017. Về việc này, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình có ý kiến như sau: Chuyển đơn của bác sĩ Hoàng Công Lương đến Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình để chỉ đạo, xem xét, giải quyết theo quy định, đảm bảo việc xét xử công bằng, không bỏ lọt tội phạm, nhưng cũng không làm oan người vô tội.

Trước đó, ngày 20/4 Bác sĩ Hoàng Công Lương, bác sĩ đơn nguyên thận nhân tạo, thuộc khoa HSTC, BVĐK tỉnh Hòa Bình viết tâm thư gửi đồng loạt đến Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Trong lá thư có đoạn viết: “Bản thân cháu chỉ có một mong muốn duy nhất là chữa bệnh, cứu người nhằm thực hiện ước nguyện cả đời làm nghề bác sĩ điều trị, cố gắng học hỏi chuyên môn, giữ gìn y đức, hết lòng yêu thương người bệnh như người thân của mình. Lá thư này là tâm thư được cháu chắt lọc từ nước mắt, niềm tin với mong muốn gửi đến các bác. Kính mong các bác giúp đỡ cho xem xét lại bản chất của vụ án, xét xử đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng, thượng tôn pháp luật; đúng người, đúng tội, tránh bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội”.

Đức Trân