Vụ gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng cho BIDV: 3 cựu giám đốc doanh nghiệp bị tuyên y án sơ thẩm

Ngày 22/11/2018, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (CO3) ra quyết định khởi tố vụ án hình sự số 46/C03-P13 về tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng xảy ra tại ngân hàng BIDV và quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam, khám xét đối với ông Trần Bắc Hà. Ông Hà bị khởi tố về tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng quy định tại điều 206 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng

Theo diễn biến của vụ án, ông Trần Bắc Hà (cựu Chủ tịch ngân hàng BIDV, đã tử vong) là người trực tiếp chỉ đạo, gây sức ép với cấp dưới cho các Công ty Bình Hà và Trung Dũng vay, dẫn đến thiệt hại lớn cho BIDV.

Cụ thể, vào năm 2015, ông Trần Bắc Hà trao đổi với lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh về dự án chăn nuôi bò giống và bò thịt ứng dụng công nghệ cao. Dự án dự kiến có quy mô 150.000 con bò/năm, tổng vốn đầu tư hơn 4.200 tỉ đồng, thời hạn hoạt động dự án 50 năm.

Ông Hà giới thiệu hai nhà đầu tư, trong đó có Công ty Cổ phần Tập đoàn An Phú, đồng thời cam kết BIDV sẽ tạo điều kiện về vốn với dự án. Công ty An Phú do con trai ông Hà là Trần Duy Tùng làm Tổng Giám đốc.

Do con trai ông Trần Bắc Hà làm Tổng Giám đốc Công ty An Phú nên theo quy định, BIDV không được cấp vốn cho công ty này.

Ông Hà chủ trương thành lập Công ty Cổ phần Chăn nuôi Bình Hà, gồm 3 cổ đông, trong đó có Đinh Văn Dũng.

Trên thực tế, Trần Duy Tùng (con trai ông Hà) là người chỉ đạo điều hành mọi việc.

Đối với hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tiền bán bò của bị cáo Đinh Văn Dũng (cựu Tổng Giám đốc Công ty Bình Hà) và đồng phạm, theo quy định, tiền bán bò thu về từ các công ty môi giới và các lò mổ phải chuyển về tài khoản của Công ty Bình Hà tại BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh, để ngân hàng kiểm soát và đối trừ công nợ.

Do không có tiền góp vốn, theo chỉ đạo của con trai ông Trần Bắc Hà là Trần Duy Tùng, bị cáo Đinh Văn Dũng và các bị cáo khác đã chiếm đoạt tiền bán bò để góp vốn cá nhân, chứng minh vốn đối ứng với BIDV, để ngân hàng tiếp tục giải ngân vốn vay và sử dụng vào mục đích cá nhân khác.

Bị cáo Đinh Văn Dũng phải chịu trách nhiệm chung về tổng số tiền chiếm đoạt 23,5 tỷ đồng mà Công ty Hantechco thu tiền bán bò sau đó chuyển vào tài khoản của cổ đông và chịu trách nhiệm cá nhân về số tiền 11 tỷ đồng Dũng đã dùng để góp vốn vào Công ty Bình Hà.

Còn vợ chồng bị cáo Đoàn Hồng Dũng và Nguyễn Thị Thanh Sơn đã thống nhất dùng thủ đoạn gian dối, mua bán số phôi thép và thép phế lòng vòng, bán tài sản bảo đảm của BIDV cho những công ty khác không đúng đối tượng và khi chưa được sự đồng ý của BIDV.

Các bị cáo đã không chuyển tiền bán hàng về tài khoản do BIDV quản lý mà sử dụng vào mục đích cá nhân khác, chiếm đoạt của BIDV số tiền 263 tỷ đồng, dẫn đến BIDV không thu hồi được khoản vay, đến nay không có khả năng bồi thường, khắc phục hậu quả.

Cơ quan tố tụng xác định, ông Trần Bắc Hà đã chỉ đạo cấp dưới tại BIDV và BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh, Chi nhánh Hà Thành cho Công ty Bình Hà và Công ty Trung Dũng vay trái quy định, gây thất thoát cho BIDV số tiền đặc biệt lớn là 1.664 tỷ đồng. Trong đó, Công ty Bình Hà gây thiệt hại 799 tỷ đồng, Công ty Trung Dũng gây thiệt hại 865 tỷ đồng cho BIDV.

Tại phiên toà sơ thẩm, HĐXX cho rằng hành vi của các bị cáo gây nguy hiểm cho xã hội, vi phạm các quy định về cho vay. Các bị cáo nguyên là cán bộ BIDV là người có chức vụ, trách nhiệm quản lý tiền của Nhà nước nhưng đã làm trái quy định, cấp tín dụng trái quy định gây thiệt hại cho ngân hàng. Tuy nhiên, các bị cáo đều thực hiện hành vi phạm tội với mong muốn hoàn thành dự án và bị ông Trần Bắc Hà gây áp lực. Nhóm 4 bị cáo còn lại là những người trong công ty vay vốn nhưng cố ý lợi dụng sơ hở của BIDV để sử dụng tiền vay sai mục đích, chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn.

Theo đó, HĐXX quyết định tuyên phạt bị cáo Đoàn Hồng Dũng (cựu Giám đốc TNHH Thương mại và du lịch Trung Dũng) bị tuyên phạt 18 năm tù, bị cáo Đinh Văn Dũng (cựu Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Chăn nuôi Bình Hà) bị tuyên phạt 12 năm tù và bị cáo Nguyễn Thị Thanh Sơn (cựu Giám đốc Công ty Hà Nam, thành viên góp vốn Công ty Trung Dũng) bị tuyên phạt 3 năm tù cùng về tội “Lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản”.

Y án sơ thẩm

Sau phiên tòa sơ thẩm, 3 bị cáo có đơn kháng cáo gồm: Đinh Văn Dũng, Đoàn Hồng Dũng và Nguyễn Thị Thanh Sơn. Trong đơn kháng cáo, bị cáo Đinh Văn Dũng đã kêu oan. Hai bị cáo Đoàn Hồng Dũng và Nguyễn Thị Thanh Sơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.

Sau khi xem xét hồ sơ, tài liệu và lời khai tại phiên phúc thẩm, Tòa phúc thẩm bác kháng cáo của cả 3 bị cáo vì cho rằng mức án mà Tòa án cấp sơ thẩm dành cho các bị cáo đã xem xét đúng vai trò, mức độ phạm tội của các bị cáo. Theo đó, Tòa phúc thẩm tuyên phạt bị cáo Đinh Văn Dũng 12 năm tù; Đoàn Hồng Dũng 18 năm tù và Nguyễn Thị Thanh Sơn 3 năm tù cùng vì tội Lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt tài sản.

Theo Tòa phúc thẩm, hình phạt 12 năm tù mà Tòa sơ thẩm tuyên đối với bị cáo Đinh Văn Dũng là không nặng, phù hợp với hành vi, mức độ phạm tội và số tiền rất lớn mà bị cáo đã chiếm đoạt.

Tại phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Nguyễn Thị Thanh Sơn có văn bản cam kết, trong vòng 36 tháng sẽ nộp cho BIDV tiền để khắc phục hậu quả, nhưng hiện tại bị cáo mới nộp được 100 triệu đồng. Số tiền này quá nhỏ so với số tiền 260 tỷ đồng mà bị cáo đã chiếm đoạt. Do đó, kháng cáo của bị cáo Nguyễn Thị Thanh Sơn không được chấp nhận.

Trong phiên phúc thẩm, Tòa án triệu tập chị Trần Lan Phương (con gái ông Trần Bắc Hà) với tư cách là người thừa kế quyền và nghĩa vụ về việc kháng cáo của mẹ đẻ là bà Ngô Kim Lan (vợ ông Hà, đã mất).

Trình bày tại tòa, Trần Lan Phương không đồng tình với một số nội dung trong bản án sơ thẩm đề cập đến việc phong tỏa, kê biên tài sản liên quan đến ông Trần Bắc Hà. Trong số những tài sản mà cơ quan tố tụng xác định cùng đứng tên sở hữu của ông Hà và bà Lan, Trần Lan Phương cho rằng có 2 bất động sản ở Quận 3 và thành phố Thủ Đức (TP HCM) là tài sản riêng của bà Lan, đề nghị Tòa không kê biên.

Theo Tòa phúc thẩm, bất động sản ở số 60A, đường Bà Huyện Thanh Quan, Quận 3 và tại phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức (nay là thành phố Thủ Đức, TP HCM ) là tài sản của bà Ngô Kim Lan hình thành trong hôn nhân với ông Trần Bắc Hà, trước khi ông Hà phạm pháp. Hiện bà Lan đã mất, có 2 người con thừa kế tài sản là Trần Duy Tùng và chị Trần Lan Phương. Hiện Tùng đã bỏ trốn, đang bị truy nã.

Sau khi xem xét hồ sơ, tài liệu, Tòa phúc thẩm cho rằng có căn cứ để chấp nhận 1 phần kháng cáo đối với Trần Lan Phương. Do đó, HĐXX tuyên giải tỏa việc kê biên bất động sản tại số 60A, theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất, do Sở TNMT của TP HCM cấp ngày 19/9/2017 cho bà Ngô Kim Lan.

Ông Trần Bắc Hà đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, có biểu hiện áp đặt, thiếu dân chủ trong chỉ đạo, điều hành; vi phạm nghị quyết của Ban Thường vụ Đảng ủy về nghĩa vụ, trách nhiệm của người giữ chức vụ trong hệ thống BIDV; vi phạm quy trình, thủ tục, thẩm quyền, quy định về tín dụng trong việc phê duyệt chủ trương, quyết định một số khoản cho vay, bảo lãnh, đầu tư, quản lý nợ, trong đó có việc phê duyệt chủ trương cho vay 4.700 tỷ đồng đối với 12 công ty liên quan đến vụ án xảy ra tại ngân hàng Xây dựng. Tháng 6/2018, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức khai trừ ông Hà ra khỏi Đảng.

Ngày 18/7/2019, ông Hà tử vong sau hơn 7 tháng bị khởi tố, bắt tạm giam.