Xây dựng nông thôn mới sau sáp nhập ở Thanh Hóa - Bài cuối: Những giải pháp đặt ra của xã “3 trong 1”

Vạch xuất phát không đồng đều

Trước khi sáp nhập, 3 xã hợp thành Đồng Tiến mới có mức độ đạt chuẩn NTM khác nhau, dẫn đến chênh lệch rõ rệt về hạ tầng và điều kiện triển khai tiêu chí. Xã Đồng Tiến cũ đạt NTM nâng cao năm 2020, nhưng nhiều công trình giao thông, nhà văn hóa thôn được xây dựng theo bộ tiêu chí cũ, quy mô nhỏ, mặt cắt hẹp, khó đáp ứng nhu cầu hiện nay. Trước thời điểm sáp nhập, nhiều tuyến đường đã xuống cấp, cần được nâng cấp đồng bộ để phục vụ dân sinh và sản xuất. Xã Đồng Lợi cũ đạt NTM nâng cao năm 2021, có nền tảng hạ tầng khá đồng bộ, thuận lợi hơn trong việc nâng cao chất lượng các tiêu chí. Trong khi đó, xã Đồng Thắng cũ đạt chuẩn NTM từ 2015, gần đây tập trung hoàn thiện hạ tầng theo các tiêu chí mới, nên khoảng cách so với hai xã còn lại vẫn khá rõ.

Sự khác biệt về xuất phát điểm khiến việc triển khai đồng bộ các tiêu chí NTM tại xã mới gặp nhiều khó khăn: nơi chỉ cần nâng chất lượng, nơi phải đầu tư lại từ đầu. Nếu không có cách tiếp cận phù hợp, dễ dẫn đến dàn trải nguồn lực hoặc tạo tâm lý so bì giữa các khu vực. Ông Đỗ Hữu Quyết - Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tiến nhìn nhận: Việc xây dựng NTM sau sáp nhập phải xuất phát từ điều kiện cụ thể của từng khu vực, từng thôn. Cơ chế hỗ trợ khác nhau giữa các xã trước đây đã tạo ra những độ vênh nhất định, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và mức độ đồng thuận khi triển khai.

Sau sáp nhập, Đồng Tiến trở thành xã có dân số lớn, địa bàn rộng, trong khi bộ máy tổ chức được tinh gọn theo mô hình chính quyền hai cấp, tạo áp lực quản lý. Khó khăn nổi bật là huy động nguồn lực từ nhân dân, đặc biệt tại các thôn nội đê sông Hoàng, nơi việc hiến đất mở rộng đường gặp trở ngại. “Cùng là mở đường, nhưng có nơi người dân đồng thuận rất nhanh, có nơi phải kiên trì vận động từng hộ. Bài toán NTM ở Đồng Tiến không chỉ là hoàn thành các tiêu chí, mà để làm sao giữ được sự đồng thuận xã hội, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các khu vực trong cùng một xã”- ông Quyết nhận định.

Tạo đột phá từ chuyển đổi số

Từ quá trình xây dựng NTM ở Đồng Tiến nói riêng và toàn tỉnh Thanh Hóa nói chung đã khẳng định, lời giải cho bài toán xây dựng NTM sau sáp nhập phải đến từ những cách làm cụ thể, xuất phát từ cơ sở, nơi người dân thực sự là trung tâm và chính quyền đóng vai trò đồng hành, kiến tạo.

Ông Đỗ Hữu Quyết - Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tiến khẳng định: Đảng ủy xã xác định sẽ bám sát các tiêu chí mới. Trước hết là kiện toàn bộ máy, nâng cao chất lượng, năng lực và hiệu quả hoạt động của Ban Chỉ đạo xây dựng NTM với phương châm phân công nhiệm vụ rõ người, rõ việc, rõ sản phẩm và rõ thời gian thực hiện. Kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc từ cơ sở, bảo đảm các tiêu chí NTM được duy trì và nâng cao một cách bền vững. Xã gắn xây dựng NTM kiểu mẫu với phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hướng tới tiêu chí đô thị loại V đến 2030.

Theo ông Quyết, trong điều kiện địa bàn rộng, dân số đông, chuyển đổi số là nhiệm vụ then chốt để tạo đột phá trong xây dựng NTM, là đòn bẩy cho quản trị và phát triển nông thôn hiện đại.

Ông Dương Văn Giang - Phó Chánh Văn phòng điều phối xây dựng NTM tỉnh Thanh Hóa cho biết, tỉnh xác định nâng cao chất lượng xây dựng NTM không chỉ là nhiệm vụ tiếp nối mà là yêu cầu mang tính tái cấu trúc, phù hợp với không gian phát triển và phương thức quản lý mới. Trên cơ sở tổng kết thực tiễn và định hướng từ Trung ương, tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp phù hợp.

Cụ thể, tỉnh Thanh Hóa đã tập trung kiện toàn tổ chức bộ máy và phương thức lãnh đạo, chỉ đạo chương trình NTM sau sáp nhập. Các xã mới được thành lập nhanh chóng rà soát, củng cố Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý xây dựng NTM theo hướng tinh gọn, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm. Cùng với đó, tỉnh chủ động rà soát, điều chỉnh quy hoạch và kế hoạch xây dựng NTM phù hợp thực tiễn sau sáp nhập. Việc mở rộng địa giới hành chính, gia tăng quy mô dân số và không gian phát triển khiến nhiều tiêu chí NTM, nhất là hạ tầng, môi trường, tổ chức sản xuất, cần được đánh giá lại.

Một giải pháp xuyên suốt là huy động hiệu quả các nguồn lực, từ ngân sách nhà nước đến xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, hạ tầng và dịch vụ. Vai trò chủ thể của người dân, với sự đồng thuận và tham gia tự nguyện, được coi là yếu tố then chốt đảm bảo chất lượng và bền vững của chương trình.

Về phát triển kinh tế nông thôn, tỉnh Thanh Hóa xác định sản xuất là gốc của xây dựng NTM, tập trung tái cơ cấu nông nghiệp, phát triển vùng sản xuất tập trung, nông nghiệp công nghệ cao, gắn với Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP). Nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm OCOP giúp tăng thu nhập cho người dân và tạo động lực nội sinh để các xã sau sáp nhập giữ vững, nâng chuẩn các tiêu chí kinh tế - xã hội. Đồng thời, tỉnh yêu cầu đánh giá thực chất, kịp thời phát hiện các tiêu chí chưa bền hoặc bất cập để có giải pháp tháo gỡ.