Xây dựng văn hóa giao thông an toàn: Trách nhiệm không của riêng ai

Vận tải công nghệ: Lợi ích lớn song hành với thách thức

Phát biểu chào mừng hội thảo, ông Nguyễn Đức Thắng, Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng cho biết, những năm gần đây, cùng với quá trình đô thị hóa nhanh và chuyển đổi số sâu rộng, các loại hình vận tải ứng dụng công nghệ đã phát triển bùng nổ, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống đô thị. Mô hình này không chỉ đáp ứng nhu cầu đi lại linh hoạt của người dân, mà còn tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ nét, vận tải công nghệ cũng đặt ra nhiều thách thức mới đối với công tác quản lý giao thông đô thị, đặc biệt là bảo đảm trật tự, an toàn giao thông và xây dựng văn hóa ứng xử khi tham gia giao thông.

Theo ông Thắng, áp lực về thời gian, doanh thu và cạnh tranh trên nền tảng số đã khiến một bộ phận tài xế, nhất là lái xe công nghệ hai bánh, có những hành vi vi phạm pháp luật giao thông, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn và kéo theo nhiều hệ lụy xã hội. Đây không chỉ là câu chuyện của từng cá nhân người cầm lái, mà còn liên quan trực tiếp đến trách nhiệm của doanh nghiệp, cơ quan quản lý và toàn xã hội.

“Hội thảo được tổ chức nhằm tạo ra một không gian trao đổi thẳng thắn, đa chiều để cùng nhau nhận diện đúng thực trạng, phân tích nguyên nhân và đề xuất các giải pháp căn cơ, bền vững, hướng tới xây dựng văn hóa giao thông an toàn, văn minh và nhân văn”, ông Thắng nhấn mạnh.

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia cho rằng, trong hơn một thập kỷ qua, Việt Nam đã chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ từ mô hình “xe ôm truyền thống”, “taxi truyền thống” sang các nền tảng kinh tế chia sẻ trong lĩnh vực vận tải.

Các ứng dụng gọi xe như Grab, Be, Gojek, Xanh SM, FastGo… đã làm thay đổi thói quen đi lại của người dân, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người sử dụng, người lao động và toàn xã hội. Người dân được hưởng dịch vụ minh bạch về giá cước, lộ trình, tiện lợi trong đặt xe; người lao động có thêm cơ hội việc làm linh hoạt; xã hội tận dụng hiệu quả phương tiện nhàn rỗi, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và chuyển đổi số.

Tuy nhiên, theo ông Thành, đi cùng với những tiện ích đó là không ít thách thức trong công tác bảo đảm trật tự ATGT, nhất là ý thức chấp hành pháp luật, trách nhiệm nghề nghiệp và văn hóa ứng xử của người điều khiển phương tiện trong môi trường giao thông ngày càng phức tạp.

“Thực tiễn cho thấy, tai nạn giao thông không chỉ xuất phát từ hạ tầng hay phương tiện, mà yếu tố con người vẫn là nguyên nhân chủ yếu.

Theo thống kê, hằng năm có hàng chục nghìn vụ tai nạn giao thông, trong đó hơn 70% nguyên nhân do lỗi chủ quan của người điều khiển phương tiện. Trong số 3 –4 triệu trường hợp vi phạm bị phát hiện mỗi năm, tới 90% là lỗi của người cầm lái – một con số đáng báo động", ông Thành dẫn chứng.

Lãnh đạo Ủy ban ATGT Quốc gia đánh giá, thời gian qua, ý thức chấp hành pháp luật giao thông của người dân đã có những chuyển biến tích cực, nhất là từ đầu năm 2025 khi hệ thống pháp luật về trật tự, ATGT được hoàn thiện, chế tài xử phạt ngày càng nghiêm minh và ứng dụng công nghệ trong quản lý, giám sát được mở rộng.

Nhiều hành vi nguy hiểm từng diễn ra phổ biến như không đội mũ bảo hiểm, sử dụng rượu bia khi lái xe, vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ đã từng bước được kiềm chế; nhận thức của người tham gia giao thông có sự thay đổi theo hướng tôn trọng pháp luật và an toàn cộng đồng.

Dẫu vậy, ông Thành thẳng thắn nhìn nhận, văn hóa giao thông hiện nay vẫn còn những hạn chế, chưa tương xứng với tốc độ phát triển kinh tế – xã hội. Ở một bộ phận người tham gia giao thông, việc chấp hành pháp luật chưa trở thành thói quen bền vững, vẫn mang tính đối phó, phụ thuộc vào sự có mặt của lực lượng chức năng hoặc hệ thống giám sát.

Đáng lo ngại hơn, trong bối cảnh vận tải công nghệ phát triển nhanh, áp lực về thời gian và thu nhập khiến một bộ phận tài xế có xu hướng vi phạm quy định an toàn như vượt đèn đỏ, đi ngược chiều, dừng đỗ tùy tiện, sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện. Điều này đặt ra yêu cầu mới về trách nhiệm của doanh nghiệp, cơ quan quản lý và chính người cầm lái trong việc xây dựng văn hóa giao thông nghề nghiệp.

Hà Nội siết quản lý, tăng cường ứng dụng công nghệ

Ông Nguyễn Tuyển, Trưởng phòng Quản lý Vận tải cho biết, theo thống kê hiện nay, đối với xe công nghệ hai bánh, trên địa bàn thành phố có khoảng 114.000 lái xe. Đối với taxi, có khoảng 14.500 xe, trong đó đa phần đều đang sử dụng nền tảng công nghệ trong hoạt động kinh doanh vận tải.

"Mức độ tăng trưởng của phương tiện công nghệ hiện nay là rất “nóng”, kéo theo cả những lợi ích và bất cập. Các mặt lợi và hạn chế này đã được phân tích khá rõ trong các tham luận tại hội thảo.

Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có những con số thống kê đầy đủ, chính xác để đánh giá cụ thể mức độ tăng trưởng. Do đó, cần có những nghiên cứu chuyên sâu hơn về nhu cầu đi lại của người dân, mức độ hài lòng, khả năng đáp ứng của hệ thống vận tải, cũng như thống kê đầy đủ các vi phạm để có cơ sở quản lý hiệu quả", ông Nguyễn Tuyển cho hay.

Đối với xe công nghệ hai bánh, Phòng Quản lý Vận tải thường xuyên trao đổi với các doanh nghiệp để ghi nhận những bất cập, khó khăn; đồng thời tham mưu, nghiên cứu và tham gia góp ý xây dựng cơ chế, chính sách.

Hiện nay, Sở Xây dựng đang tham mưu UBND TP Hà Nội xây dựng quy định về việc sử dụng xe mô tô, xe gắn máy tham gia kinh doanh vận tải. Trong quá trình xây dựng chính sách, Phòng đã lấy ý kiến của các doanh nghiệp, hướng tới việc tạo điều kiện thuận lợi cho tài xế xe hai bánh, như bố trí điểm chờ đón khách, điểm đỗ xe phù hợp, góp phần xây dựng đô thị văn minh.

Chia sẻ từ góc độ thực tiễn, Trung tá Nguyễn Tài Nghĩa, Phó Đội trưởng Đội Tuyên truyền, điều tra, giải quyết TNGT và xử lý vi phạm giao thông (Phòng CSGT – Công an TP Hà Nội) cho biết, Hà Nội là địa phương có mật độ tài xế công nghệ thuộc nhóm cao nhất cả nước.

"Chỉ trong 6 tháng cuối năm 2025, lực lượng CSGT Hà Nội đã xử lý 852 trường hợp vi phạm liên quan đến tài xế công nghệ, với các lỗi phổ biến như vượt đèn đỏ, đi ngược chiều, lưu thông trên hè phố. Đáng chú ý, tình trạng sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện diễn ra thường xuyên do đặc thù công việc.

Đặc biệt, CSGT ghi nhận nhiều hành vi đối phó mới như che lấp biển kiểm soát – hành vi được đánh giá là thách thức trực tiếp hệ thống giám sát pháp luật.

Trong năm 2025, Hà Nội đã xảy ra 17 vụ tai nạn giao thông liên quan đến tài xế công nghệ, khiến 4 người tử vong và 9 người bị thương, gây thiệt hại vật chất gần 724 triệu đồng", Trung tá Nguyễn Tài Nghĩa nói.

Để nâng cao hiệu quả quản lý, Trung tá Nguyễn Tài Nghĩa cho biết, Hà Nội đã triển khai hệ thống 1.837 camera thông minh, tích hợp dữ liệu vi phạm vào các nền tảng số như VNeTraffic, VNeID, tạo điều kiện cho doanh nghiệp giám sát tình trạng giấy phép lái xe của tài xế.

Kết thúc buổi hội thảo các đại biểu thống nhất quan điểm: xây dựng văn hóa giao thông cho tài xế công nghệ không thể chỉ dựa vào xử phạt, mà cần một hệ sinh thái trách nhiệm, trong đó CSGT – doanh nghiệp – tài xế cùng chia sẻ trách nhiệm.