Xuất khẩu cá tra: Kỳ vọng tăng trưởng cuối năm

Đơn hàng giảm hơn 30%

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), năm 2022 được đánh giá là giai đoạn phát triển của ngành hàng cá tra, xuất khẩu cá tra Việt Nam đã bứt phá mạnh mẽ với kim ngạch đạt 2,4 tỷ USD. Sau đỉnh dịch Covid -19, sản xuất chế biến hồi phục, nhu cầu trên các thị trường đều tăng. Giá xuất khẩu cá tra sang các thị trường tăng từ 20 – 55%, nhất là tại thị trường Mỹ. Tuy nhiên bước vào năm 2023 khi lạm phát ngấm sâu vào các nền kinh tế thế giới, nhất là các thị trường thuộc khối G7, người tiêu dùng siết chặt chi tiêu khiến lượng đơn hàng cá tra giảm mạnh. Hai thị trường lớn nhất của mặt hàng cá tra là Trung Quốc và Mỹ đều giảm, trong đó, Trung Quốc giảm 22% và Mỹ giảm tới 64%.

Xuất khẩu cá tra sang thị trường châu Âu (EU) trong quý I/2023 cũng chỉ đạt 45 triệu USD, giảm 4% so với cùng kỳ năm trước (46,7 triệu USD). Đáng chú ý, quý I/2023, hầu hết các doanh nghiệp (DN) cá tra đều tăng trưởng âm so với cùng kỳ năm ngoái. Top 5 DN lớn nhất xuất khẩu cá tra gồm Vĩnh Hoàn, NAVICO, I.D.I Corp, Vạn Đức Tiền Giang, GODACO... đều bị giảm doanh số từ 7-43%.

Ông Võ Văn Phục - Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản sạch Việt Nam (VinaCleanfood), cho biết trong 4 tháng đầu năm 2023 số lượng đơn hàng của DN giảm hơn 30%. DN đã phải co kéo bằng cách cho người lao động nghỉ luân phiên và giảm hơn 40% giờ làm, kéo theo giảm 40% thu nhập. Đáng chú ý, lượng đơn hàng giảm khiến DN phải cắt giảm hơn 1.000 lao động. “Không chỉ thị trường tiêu thụ thủy sản sụt giảm, mà thời gian gần đây, các mặt hàng tôm, cá tra, cá basa còn phải cạnh tranh gay gắt với một số nước có nguồn nguyên liệu giá rẻ như Ấn Độ, Indonesia, Ecuado” - ông Phục nêu thực tế.

Đưa ra dự báo cho ngành cá tra trong thời gian tới, bà Thu Hằng – chuyên viên của Vasep nhận định, xuất khẩu cá tra trong thời gian tới chủ yếu kỳ vọng vào thị trường Trung Quốc, một số nước châu Âu như Anh, Đức, Bồ Đào Nha và các thị trường Trung Đông. Xuất khẩu cá tra kỳ vọng hồi phục trở lại vào quý III/2023, nhờ các chương trình giao thương, xúc tiến thương mại.

Gỡ rào cản về vốn

Dù còn nhiều khó khăn, song quý I/2023 cũng ghi nhận những tín hiệu tích cực, đơn cử như xuất khẩu sang EU có những điểm sáng. Theo đó, xuất khẩu cá tra sang thị trường Đức tăng gấp đôi. Hầu hết các thị trường trong khối EU đều tăng nhập khẩu cá tra Việt Nam, trong đó nhiều thị trường ghi nhận tăng trưởng 2 con số là Rumania (36%), Thụy Điển (53%), Đan Mạch (34%), Bulgaria (49%). Một số thị trường nhỏ hơn ở châu Âu ghi nhận tăng trưởng dương 3 con số như: Đức (100%), Lít - va (429%), Phần Lan (436%). Ngoài EU, kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam sang một số thị trường khác trong quý I/2023 cũng ghi nhận tăng trưởng dương.

Dù vậy, theo bà Hằng, ngành thủy sản nói chung, ngành cá tra nói riêng vẫn đối diện với những thách thức từ cuối năm 2022 do lạm phát kéo dài và hàng tồn kho của các nhà bán lẻ tăng cao. Ngoài khó khăn về thị trường, DN chế biến, xuất khẩu cá tra còn gặp khó về nguyên liệu, tín dụng và sản xuất.

“Chi phí đầu vào từ con giống đến thức ăn nuôi và các chi phí khác liên tục gia tăng, người nuôi bỏ ao dẫn đến nguy cơ thiếu nguyên liệu. Cả người nuôi và DN chế biến xuất khẩu đều rơi vào tình trạng thiếu vốn để duy trì sản xuất, kinh doanh. Đứng trước khó khăn này ngành cá tra rất cần sự chung tay, hỗ trợ của Chính phủ và các cơ quan nhà nước cũng như sự đồng lòng của người nuôi và DN” - bà Hằng nhận định.

Ở góc độ DN, bà Trần Thị Vân Loan - Chủ tịch Hội đồng Quản trị - Công ty Thủy sản Cửu Long An Giang cho rằng, để ngành cá tra giữ vững được các thị trường xuất khẩu, đồng thời vượt qua khó khăn rất cần sự hỗ trợ vốn từ Nhà nước. “Về nội tại, cá tra cũng giống ngành khác phải chịu chi phí đầu vào tăng cao, cộng với thắt chặt tín dụng và lãi suất tăng khiến cho DN khó khăn về nguồn vốn. Do vậy rất cần sự quan tâm từ Chính phủ, bộ ngành để tháo gỡ, khơi thông nguồn vốn ưu tiên vốn cho sản xuất, và giảm lãi suất vay để hỗ trợ DN” - bà Loan kiến nghị.

“Từ đầu năm đến nay, các doanh nghiệp Việt Nam đã tích cực tham gia các hội chợ thủy sản quốc tế tại Mỹ, EU, Nhật Bản cũng như các chương trình giao thương trong nước. Vì vậy, hy vọng sẽ tăng thêm các kết nối và thu hút được bạn hàng nhiều hơn trong thời gian tới. Từ đó, kim ngạch xuất khẩu thủy sản sẽ hồi phục” - Bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông của VASEP nhấn mạnh.