Xuất khẩu thủy sản hồi phục mạnh mẽ

Nhiều ngành hàng tăng trưởng mạnh mẽ

Theo VASEP, tôm tiếp tục là mặt hàng chủ lực, đóng góp 1,27 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm, tăng 30% so với cùng kỳ. Riêng tháng 4, xuất khẩu tôm đạt 330,8 triệu USD, tăng 15%.

Cá tra, với kim ngạch 632,7 triệu USD (tăng 9%), duy trì vị thế quan trọng nhưng tăng trưởng chậm lại, đặc biệt trong tháng 4 chỉ đạt 167,7 triệu USD, không tăng so với cùng kỳ. Ngược lại, các mặt hàng như cá rô phi và cá điêu hồng tăng trưởng đột phá (138%, đạt 19 triệu USD) dù đóng góp còn nhỏ. Nhuyễn thể (động vật thân mềm, không xương, có vỏ đá vôi) và cua ghẹ cũng ghi nhận tăng trưởng ấn tượng, lần lượt đạt 216,4 triệu USD (tăng 18%), 83,1 triệu USD (tăng 82%) và 112,1 triệu USD (tăng 50%), nhờ nhu cầu cao từ Trung Quốc và ASEAN.

Về thị trường, Trung Quốc dẫn đầu với kim ngạch xuất khẩu đạt 4 tháng đầu năm gần 710 triệu USD, tăng 56%. Riêng tháng 4 ghi nhận 182,3 triệu USD, tăng 29%, chủ yếu nhờ nhu cầu tôm, cua ghẹ và nhuyễn thể phục vụ phân khúc cao cấp. Nhật Bản đứng thứ hai với 536,6 triệu USD, tăng 22%, tăng trưởng ổn định nhờ các sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng cao. EU và Hàn Quốc tiếp tục là thị trường tiềm năng với kim ngạch lần lượt 351,5 triệu USD (tăng 17%) và 264,1 triệu USD (tăng 15%), đặc biệt nhờ các chính sách thuế quan ưu đãi từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

Theo ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký VASEP, tín hiệu tích cực trong 4 tháng qua đến từ việc các DN linh hoạt điều chỉnh chiến lược tiếp cận thị trường, tăng cường đàm phán giá và tìm kiếm khách hàng mới. Đặc biệt, các sản phẩm giá trị gia tăng cao đang có cơ hội lớn khi người tiêu dùng quốc tế ngày càng quan tâm đến chất lượng sản phẩm.

Vẫn còn nhiều thách thức

Với đà tăng trưởng hiện tại, nhiều chuyên gia kỳ vọng ngành thủy sản Việt Nam có thể đạt kim ngạch xuất khẩu từ 9,8 - 10,2 tỷ USD trong năm 2025. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc lớn vào diễn biến của thị trường thế giới, giá nguyên liệu và tiến độ cải cách trong nước.

Dự báo xuất khẩu thủy sản trong thời gian tới, bà Lê Hằng - Phó Tổng thư ký VASEP nhận định, trong hai tháng 5 và 6/2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam được dự báo sẽ có sự chuyển dịch mạnh mẽ trước khi chính sách thuế quan đối ứng mới của Hoa Kỳ có hiệu lực từ ngày 9/7/2025. Các DN Việt Nam sẽ tập trung đẩy mạnh xuất khẩu sang Hoa Kỳ, đặc biệt với các sản phẩm chủ lực như tôm và cá tra nhằm tận dụng tối đa giai đoạn trước khi thuế quan mới làm tăng chi phí. Dự kiến kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này có thể tăng 10-15% so với tháng 4/2025, nhờ các hợp đồng được ký kết gấp rút và chiến lược giảm giá để duy trì thị phần.

Ngược lại, xuất khẩu sang các thị trường khác như Trung Quốc và ASEAN có khả năng chững lại, với mức tăng trưởng chỉ khoảng 3-5%. Nguyên nhân là sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ sản phẩm thủy sản Trung Quốc, vốn bị áp thuế cao tại Hoa Kỳ và buộc phải chuyển hướng sang thị trường nội địa cũng như các thị trường lân cận như ASEAN. Sự cạnh tranh này sẽ làm giảm sức hút của sản phẩm Việt Nam, đặc biệt ở phân khúc giá rẻ. EU và Nhật Bản có thể duy trì tăng trưởng ổn định (khoảng 8-10%), nhờ lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do, nhưng không đủ bù đắp sự chững lại ở Trung Quốc và ASEAN.

Thực tế chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ, với mức thuế chống bán phá giá cao (lên tới 46% đối với một số sản phẩm) đang tạo áp lực lớn lên xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Các mặt hàng như cá tra và tôm, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường này, chịu ảnh hưởng nặng nề. Thuế quan làm tăng giá thành sản phẩm khiến các nhà nhập khẩu Mỹ cân nhắc chuyển hướng sang các nguồn cung khác như Ấn Độ hay Ecuador. Các rào cản kỹ thuật như kiểm tra an toàn thực phẩm và yêu cầu truy xuất nguồn gốc khắt khe, cũng làm giảm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.

Mặc dù có nhiều khó khăn song theo các chuyên gia, Hiệp định CPTPP và các FTA khác đang giúp Việt Nam giảm thiểu tác động tiêu cực bằng cách mở rộng thị trường sang EU, Nhật Bản và ASEAN. Bên cạnh đó, nhiều DN thủy sản Việt Nam đang tái cơ cấu chiến lược, chuyển hướng sang thị trường ít rủi ro hơn, đồng thời phát triển mạnh sản phẩm chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao.