Xuất khẩu vào EU: “Chìa khóa” để doanh nghiệp vững chân

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã trở thành đòn bẩy giúp xuất khẩu của Việt Nam sang Liên minh châu Âu (EU) tăng trưởng tích cực. Theo số liệu của Hải quan, trong năm 2024, xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt hơn 52 tỷ USD, tăng 19,3% so với cùng kỳ năm 2023. EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam, với nhiều mặt hàng thế mạnh như giày dép, dệt may, nông sản, điện tử và hàng tiêu dùng…

Để duy trì đà tăng trưởng sang thị trường này, giới chuyên gia kinh tế cho rằng, các doanh nghiệp (DN) cần nỗ lực đầu tư vào sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn để đảm bảo các yêu cầu ngày càng cao của thị trường EU. Theo bà Lê Thị Thu Thủy - Phó Viện trưởng Viện Phát triển Doanh nghiệp (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam -VCCI), EU là thị trường lớn nên mọi thay đổi chính sách đều tác động trực tiếp đến hàng hóa xuất nhập khẩu của doanh nghiệp Việt Nam. Hiện nay, EU thực hiện các chính sách "xanh" với những quy định khắt khe về phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn. “Chỉ khi đáp ứng các tiêu chuẩn này, doanh nghiệp mới có thể giữ vững thị phần, tái định vị chuỗi giá trị, tận dụng cơ hội kinh doanh và phát triển bền vững” – bà Thủy nhấn mạnh.

Theo bà Thủy, bước sang năm thứ 5 thực hiện thỏa thuận Xanh, EU đã ban hành nhiều chính sách tác động trực tiếp đến hàng hóa nhập khẩu. Tiêu biểu là các chiến lược “Từ trang trại đến bàn ăn”, “Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn mới” tập trung vào nông nghiệp, sản xuất, chế biến; cơ chế điều chỉnh carbon tại biên giới và quản lý chất thải. EU hiện vẫn tiếp tục đưa ra những quy định mới nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền kinh tế xanh, bền vững đến năm 2050. Điều đó đặt ra yêu cầu bắt buộc: các DN xuất khẩu Việt Nam phải chủ động thích ứng để đáp ứng nhu cầu của thị trường này.

Chia sẻ về những lợi ích mà các DN có thể đạt được khi hướng đến sản xuất xanh, nhất là khi đáp ứng được những tiêu chí tại thị trường EU, giới chuyên gia nhấn mạnh, vấn đề phát triển bền vững ngày càng trở thành xu thế bắt buộc. DN Việt muốn tham gia vào thị trường toàn cầu, muốn nâng cao giá trị lên thì phải phát triển bền vững. Có yếu tố phát triển bền vững sẽ giúp cho chúng ta nâng tầm giá trị và cũng giúp định hướng xây dựng các thương hiệu của người Việt Nam, của DN Việt Nam tại thị trường EU.

Giới chuyên gia cũng đưa ra khuyến cáo, để đáp ứng các tiêu chuẩn xanh của châu Âu, thị trường carbon, DN cần chủ động triển khai nhiều giải pháp. Cụ thể, trong nội bộ nên thành lập các nhóm chuyên môn về biến đổi khí hậu và tuân thủ xanh, có nhiệm vụ thường xuyên cập nhật, nghiên cứu, phân tích quy định mới. DN có thể bắt đầu từ những việc đơn giản, thiết thực như tối ưu hóa việc sử dụng năng lượng, giảm thất thoát và lãng phí trong sản xuất, cải tiến quy trình vận hành, xử lý chất thải. Đồng thời, áp dụng các hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14001 (môi trường), ISO 50001 (năng lượng)… sẽ giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả và đáp ứng chuẩn mực xanh của thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào công nghệ sạch, công nghệ hiệu suất cao cũng mang lại “lợi ích kép”: vừa tiết kiệm tài nguyên, vừa giúp doanh nghiệp được khấu trừ hạn ngạch phát thải, tiến tới tham gia giao dịch tín chỉ carbon.

Ở góc độ DN, ông Bùi Mạnh Hùng - Trưởng phòng Kinh doanh, Nhà máy thép Việt Ý chia sẻ, hiện sản phẩm của DN đang xuất khẩu sang một số thị trường Đông Nam Á và Australia. Với thị trường châu Âu, đây là cơ hội lớn, nhưng cũng có nhiều rào cản, đặc biệt liên quan đến tín chỉ carbon và yêu cầu trung hòa carbon mà EU đang triển khai… Chính bởi vậy, việc chủ động cập nhật các thông tin, quy định, tiêu chí xanh đối với các DN là vô cùng quan trọng để có thể đưa ra các kế hoạch cụ thể, nhằm thâm nhập mạnh mẽ vào thị trường EU.

Theo ông Hùng, để có thể thâm nhập thị trường này, DN đang tập trung hoàn thiện hồ sơ, chứng chỉ và giấy phép theo yêu cầu của EU, đồng thời xin thẩm định từ bên thứ ba. Khi thủ tục này hoàn tất, DN sẽ có cơ hội tiếp cận các thị trường khó tính như châu Âu hoặc thị trường Mỹ. “Cùng với đó, chúng tôi cũng từng bước hoàn thiện công tác quản trị nội bộ theo mô hình ESG trong hoạt động của DN" - ông Hùng nói.

Nhiều DN cũng cho biết, đã và đang hết sức nỗ lực hướng đến sản xuất xanh để đáp ứng các quy chuẩn mà các thị trường nhập khẩu đưa ra, đặc biệt là thị trường châu Âu. Điều này không những nâng cao giá trị hàng hóa xuất khẩu, giúp DN vững chân tại thị trường mà quan trọng hơn, đây chính là bước đệm vì mục tiêu phát triển bền vững của cộng đồng DN.