Xuất lộ nhiều dấu tích tại tháp đôi Liễu Cốc

Từ giữa tháng 5 đến cuối tháng 6/2025, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao TP Huế đã triển khai giai đoạn 2 công tác thăm dò và khai quật khảo cổ tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc (phường Kim Trà, TP Huế).

Kết quả khai quật tiếp tục làm sáng rõ quy mô, kết cấu nền móng của hai tháp chính - tháp Bắc và tháp Nam; đồng thời xác định được phần giới hạn hệ thống tường bao phía bắc và phía nam khu đền tháp, cung cấp thêm nhiều cứ liệu quan trọng phục vụ nghiên cứu và bảo tồn di tích.

Trong giai đoạn này, đoàn khảo cổ đã mở 2 hố khai quật, qua đó đã xác định được mặt bằng, quy mô và kết cấu của kiến trúc tháp Bắc và tháp Nam. Đặc biệt, kiến trúc của tháp Nam được xác định gồm 4 phần gồm móng, đế, thân và mái. Trong đó, phần mái và phần lớn thân tháp đã bị sụp đổ. Tiền sảnh và các cửa ở ba phía cũng được nhận diện tương đối rõ nét, với nhiều chi tiết kiến trúc thể hiện sự tinh xảo, công phu.

TS Phan Thanh Hải - Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Huế cho biết, kết quả khai quật cho thấy di tích được xây dựng trên gò đất phù sa ven sông Bồ, có xử lý nền móng bằng đất sét pha cát và lớp đất laterite màu đỏ sẫm. Vật liệu xây dựng chủ yếu là gạch nung có độ cứng cao. Trong quá trình khai quật, đoàn cũng đã thu được hơn 9.000 tiêu bản và mảnh hiện vật, gồm các loại gạch, ngói, vật liệu trang trí bằng đá và đất nung...

“Đáng chú ý, kiến trúc tháp Nam được đánh giá có quy mô lớn và đầu tư công phu hơn tháp Bắc. Những đặc điểm về cấu trúc và nghệ thuật trang trí cho thấy hai tháp được xây dựng cách nhau khoảng 10-20 năm, trong đó tháp Bắc có thể được xây dựng vào cuối thế kỷ IX và tháp Nam vào đầu thế kỷ X - giai đoạn chuyển tiếp giữa phong cách nghệ thuật Đồng Dương và Bình Định” - TS Phan Thanh Hải nhận định.

Thông qua hai hố thám sát, đoàn xác định không có sự hiện diện của tháp thứ ba trong khuôn viên di tích, qua đó khẳng định tháp đôi Liễu Cốc là tổ hợp kiến trúc đặc biệt với chỉ hai đền tháp thờ chính - một mô hình hiếm gặp trong hệ thống đền tháp Chăm ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.

Ông Nguyễn Ngọc Chất - cán bộ Bảo tàng Lịch sử quốc gia cho biết, qua kết quả khai quật lần này cũng như kết quả khai quật lần 1 (năm 2024), mặc dù còn nhiều hạn chế về diện tích khai quật nhưng có thể khẳng định tháp đôi Liễu Cốc là một tổ hợp kiến trúc phân bố trên gò đất phù sa thấp, nằm bên hữu ngạn, gần sông Bồ.

Di tích được quy hoạch trong một khu đất bằng phẳng với 2 đền tháp chính ở trung tâm, bao quanh là hệ thống tường ngăn cách khu vực trung tâm với vùng ngoại vi, lối vào qua kiến trúc tháp Cổng. Điều đặc biệt, tháp đôi Liễu Cốc là di tích duy nhất ở Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung có hai đền tháp thờ chính (thông thường có 1 tháp hoặc 3 tháp thờ chính).

Theo TS Phan Thanh Hải, từ kết quả bước đầu, đoàn khảo cổ kiến nghị cần tiếp tục mở rộng diện tích khai quật (hiện mới đạt 6% diện tích quy hoạch) nhằm làm rõ cấu trúc tổng thể của di tích, bao gồm tháp cổng, tường bao phía tây, tháp hỏa, nhà bia và hệ thống đường nội bộ.

Đồng thời, đề xuất nghiên cứu bảo tồn kết cấu kiến trúc, xây dựng mái che bảo vệ 2 tòa tháp chính, phục dựng cảnh quan và bảo tồn miếu Dương Phi (Bà Chúa Tháp), có ý nghĩa văn hóa và tín ngưỡng sâu sắc với cộng đồng dân cư địa phương.

“Việc đầu tư nghiên cứu và bảo tồn tháp đôi Liễu Cốc không chỉ góp phần nhận diện giá trị di sản văn hóa Chămpa tại Huế, mà còn mở ra hướng đi mới trong việc xây dựng không gian trưng bày chuyên đề hoặc bảo tàng văn hóa Chămpa tại chỗ, góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch văn hóa - di sản của TP Huế trong thời kỳ phát triển mới” - TS Phan Thanh Hải cho biết.